Jersi Esasy maglumatlar
| Timeerli wagt | Wagtyňyz |
|---|---|
|
|
|
| Timeerli wagt zolagy | Wagt guşaklygynyň tapawudy |
| UTC/GMT 0 sagat |
| giňişlik / uzynlyk |
|---|
| 49°13'2 / 2°8'27 |
| izo kodlamak |
| JE / JEY |
| walýuta |
| funt (GBP) |
| Dil |
| English 94.5% (official) Portuguese 4.6% other 0.9% (2001 census) |
| elektrik |
 C Europeanewropa 2 pin ýazyň g görnüşi UK 3 pin |
| Döwlet baýdagy |
|---|
 |
| maýa |
| Keramatly Helier |
| banklaryň sanawy |
| Jersi banklaryň sanawy |
| ilaty |
| 90,812 |
| meýdany |
| 116 KM2 |
| GDP (USD) |
| 5,100,000,000 |
| telefon |
| 73,800 |
| Jübi telefony |
| 108,000 |
| Internet eýeleriniň sany |
| 264 |
| Internet ulanyjylarynyň sany |
| 29,500 |
Jersi giriş
|
Jersi sebtiniň taryhyny 933-nji ýyldan başlap, Kanal adalary Normandiýanyň gersogy William Longsword tarapyndan birikdirilip, Normandiýa gersogynyň bir bölegi bolansoň, ogullary Angliýanyň şasy boldy we Kanal adalary Angliýanyň bir bölegi boldy. Fransuzlar 1204-nji ýylda Normandiýa sebitini gaýtadan ele alan hem bolsalar, şol bir wagtyň özünde Kanal adalaryny dikeldip bilmediler, bu adalary orta asyr taryhy ýadygärlikleriniň bu bölümine döwrebap şaýatlyk etdi. Ikinji jahan urşy döwründe Jersi we Guernsi nemes güýçleri tarapyndan basyp alyndy. Basyp alyş döwri 1940-njy ýylyň 1-nji maýyndan 1945-nji ýylyň 9-njy maýyna çenli dowam etdi. Ikinji jahan urşy döwründe Germaniýa tarapyndan dolandyrylýan ýeke-täk Iňlis territoriýasydy. Angliýanyň günortasyndaky howa has ýumşakdygy sebäpli, Jersi Iňlis halky üçin iň meşhur dynç alyş ýerlerinden biridir. Garaşsyz pes salgyt gurşawy bilen syýahatçylyk hyzmat maliýe pudagyny kem-kemden öwrüpdir. Esasy maliýe güýji. Mundan başga-da, Jersiniň maldarçylygy hem meşhurdyr. Jersi mallary we adada gül ösdürip ýetişdirmek möhüm önümlerdir. Jersiniň paýtagty Sankt Helier bolup, dolanyşykda Iňlis funty ulanylýar, şol bir wagtyň özünde öz walýutasy hem bar. Iňlisler üçin salgytdan gaçmak jenneti; 100 milliard funt sterling bilen halkara maliýe merkezi. Resmi dil hökmünde iňlis dilinden başga-da, adadaky köp adamlar fransuz dilini ene dili hökmünde bilýärler, şonuň üçin fransuzça administratiw sebitiň resmi dillerinden biridir. Jersiniň ýaşaýjylary esasan Norman neslinden, Breton neslinden. Keramatly Helier, Sankt Klement, Goli we Keramatly Aubin ilatly ýerlerdir. Häzirki hökümet edarasy Angliýanyň ofokary resmisiniň ýolbaşçylygyndaky Ministrler Geňeşidir. Uly ferma esasan süýt önümleri öndürýär we eksport üçin Jersi süýt sygyrlaryny ösdürip ýetişdirýär. Kiçi ferma kartoşka we pomidor öndürýär. Gül, pomidor we gök önümleri ýyladyşhanada ösdürip ýetişdirmek hem möhümdir. Syýahatçylyk pudagy ösdi. Gernseýden, Weymutdan (Angliýada) we Sankt-Malo portuna (Fransiýada) ýolagçy we ýük gämileri, Londona we Liwerpula gidýän we ýük daşaýan gämiler bar. Howa liniýalary ähli tarapa uzalýar. Jersi haýwanat bagy 1959-njy ýylda howp abanýan haýwanlary goramak üçin döredildi. Ilaty takmynan 87,800 (2005) Jersi Britaniýanyň Kanal adalarynda iň uly we iň möhüm adadyr. Arhipelagyň iň günorta böleginde ýerleşýär. Guernseýden demirgazykda takmynan 29 km we gündogarda Normandiýanyň kenaryndan 24 km uzaklykda. Demirgazykdaky ýer gaty, kenarlary dik we içi gür tokaýlyk platosy. Süýt sygyrlaryny ösdürip ýetişdiriň, miweleri, kartoşkany, irki täze gök önümleri we gülleri ösdüriň. Şeýle hem syýahatçylyk bar. Adaty trikota industry pudagy pese gaçdy. Syýahatçylar we ýük daşaýjylar Fransiýanyň London, Liwerpul we Sankt Malo bilen habarlaşdylar. Jersi haýwanat bagy bar. Paýtagt Keramatly Helier. Jersi ştatynyň nominal baştutany Normandiýa gersogy Elizelizaweta II (Jersi Kanal adalarynyň bir bölegi we Salik miras kanunyna laýyklykda aýallar bu sebite miras alyp bilmeýärler. Ylalaşyk aýal mirasçynyň erkek adyna eýe bolmagydyr), Premýer-ministr ulgamyna başyny üýtgetmek bilen, ýokary awtonom Jersi sebitiniň öz salgyt we kanunçylyk ulgamy, öz Wekiller palatasy bar, hatda öz Jersi funtyny hem çykarýar (walýutasy iňlis funtyna deňdir we Angliýada ulanylyp bilner). |