O Comoros o se atunuʻu faʻatoʻaga ma lona lautele e 2,236 sikuea kilomita, o se motu motu i le itu i sisifo o le Vasa Initia. O loʻo tu i le faitotoʻao le itu i matu o le Mozambique Strait i sautesasaʻe o Aferika, pe tusa ma le 500 kilomita i sasaʻe ma sisifo mai Madagascar ma Mozambique. E aofia ai motu tetele e fa o Komoro, Anjouan, Moheli ma Mayotte ma nisi tamaʻi motu. O Atumotu o Comoros o se motu o motu o mauga mū, o le tele o atumotu e maugā, ma laufanua gaoā ma tele vaomatua, e iai le vaomatua vaomatua ma e vevela ma susu i le tausaga atoa. Comoros, o le igoa atoa o le Union of Comoros, e aofia ai le lautele o le 2,236 sikuea kilomita. Atumotu o le Vasa Initia O loʻo tu i le faitotoʻao le itu i matu o le Mozambique Strait i sautesasaʻe o Aferika, tusa ma le 500 kilomita i sasaʻe ma sisifo o Madagascar ma Mozambique. E aofia ai motu tetele e fa o Komoro, Anjouan, Moheli ma Mayotte ma nisi tamaʻi motu. O Atumotu o Comoros o se faʻaputuga motu o mauga mū, o le tele o atumotu e maugā, ma laufanua gaoā ma tele vaomatua. E i ai le tau timuga vaomatua vevela, vevela ma susu i le tausaga atoa. i> O le aofaʻi o le faitau aofaʻi o Komoro e 780,000. E masani ona aofia ai tupuʻaga Arapi, Kafu, Magoni, Uamacha ma Sakarava. E masani ona faʻaaogaina Comorian, o gagana aloaia o Comorian, Farani ma le Arapi. Sili atu 95% o tagata nonofo talitonu i isalama. i> Atumotu o Comoros aofia ai motu e 4, o ia motu taʻitasi o se itumalo, ma o Mayotte o loʻo i lalo lava o le pulega a Farani. Ia Tesema 2001, na suia le igoa o le atunuu mai le Islamic Federal Republic o Comoros i le "Union of the Comoros". O motu tutoatasi tolu (e le aofia ai Mayotte) o loo taitaia e le pule sili. E i ai itumalo, taulaga ma nuʻu i lalo o le motu E 15 itumalo ma 24 taulaga i le atunuʻu atoa. O motu e tolu o Grand Comoros (7 counties), Anjouan (5 counties) ma Moheli (3 counties). i> A o le i osofaia e tagata papalagi tagata faipule, na pulea e le Arab Sudan mo se taimi umi. Farani na osofaia Mayotte i le 1841. I le 1886 isi tolu motu sa i lalo foi o le pulega a Farani. Na faʻaitiitia aloaia i le kolone Farani i le 1912. I le 1914 na tuuina i lalo o le pulega a le pulega faakolone Farani i Madagascar. I le 1946 na avea ai ma "teritori i fafo" o Farani. Mauaina tutoʻatasi totonu i le 1961. I le 1973 Farani aloaʻia Comoros tutoʻatasi. I le 1975, na pasia ai e le Palemene o Comorian se iugafono folafolaina le tutoʻatasi. O Oketopa 22, 1978, na toe faaigoa ai le atunuu o le Islamic Federal Republic of Comoros. Ia Tesema 23, 2001, na toe faaigoaina o le Union of Comoros. Fua fuʻa a le Atunuʻu: O le fuʻa a Comorian e aofia ai le tafatolu lanumeamata, o le samasama, paʻepaʻe, mumu ma le lanumoana faʻavaʻa pa. I le tafatolu lanumeamata, o loʻo iai le masina faʻapitoa ma le fa fetu, o loʻo faʻatusa ai le O le lotu a le setete o Moro o isalama. O fetu e fa ma fa faʻamau faʻailoaina uma motu e fa o le atunuʻu. Lanu samasama o Moere Island, paʻu e fai ma Mayotte, mumu o le faʻailoga o le Anjuan Island, ma lanumoana. O le lanu o le Great Comoros Island. I se faʻaopopoga, o le masina crescent ma le fa fetu i le taimi e tasi faʻamatalaina le totem o le atunuʻu. i> Comoros o se tasi o le sili atu atinae atunuu i le lalolagi folafolaina e Malo Aufaatasi. O le tamaoaiga o loʻo pulea e faʻatoʻaga, o le alamanuia e vaivai, ma e tele lona faʻalagolago i fesoasoani mai fafo; e leai ni minerale o loʻo maua ma e le lava le sapalai o le suavai. O le vaomatua e tusa ma le 20,000 hectares, e tusa ma le 15% o le aofaʻi o le laufanua o le atunuʻu. O le faʻavae e vaivai ma o le fua e laʻititi, mafuli lava mo le faʻagaoioia o faʻatoʻaga oloa, ma o loʻo iai foʻi fale lomitusi, fale gaosi vailaʻau, Coca-Cola faleʻoloa tuʻu fagu, sima papaʻu piliki gaosi ma tamaʻi ofu faleʻoloa. I le 2004, o le aofaʻi o galuega faatino na maua mai i le 12.4% o le tamaoaiga. O le fale gaosi oloa e vaivai ma laʻititi i le fua, tele lava mo le faʻagaoioia o faʻatoʻaga oloa, faʻapea foi ma le lolomiina o falegaosimea, fale gaosi vailaʻau, Coca-Cola fagu faleʻoloa, sima papaʻu piliki gaosi ma tamaʻi laʻau faleʻoloa. I le 2004, o le aofaʻi o galuega faatino na maua mai i le 12.4% o le tamaoaiga. i> O lavalava o tagata Komori e tutusa lava ma ofu o tagata Arapi. Na fai e le tamaloa le ie e tasi le lanu mai le sulugatiti e oʻo i tulivae: o le fafine sa fai ona ie e lua e tele ona lanu, o le tasi na afifiina lona tino aʻo le isi na fusifusia i ona tauʻau. O aso nei, e toʻatele foʻi tagata e fai o latou suti, ae e leʻo taʻatele tele. O meaʻai masani a tagata Comori o faʻi, ulu, manioka ma pepaya. li> |