Monako Esasy maglumatlar
| Timeerli wagt | Wagtyňyz |
|---|---|
|
|
|
| Timeerli wagt zolagy | Wagt guşaklygynyň tapawudy |
| UTC/GMT +1 sagat |
| giňişlik / uzynlyk |
|---|
| 43°44'18"N / 7°25'28"E |
| izo kodlamak |
| MC / MCO |
| walýuta |
| Euroewro (EUR) |
| Dil |
| French (official) English Italian Monegasque |
| elektrik |
 C Europeanewropa 2 pin ýazyň D köne iňlis wilkasyny ýazyň  F görnüşli Şuko wilkasy |
| Döwlet baýdagy |
|---|
 |
| maýa |
| Monako |
| banklaryň sanawy |
| Monako banklaryň sanawy |
| ilaty |
| 32,965 |
| meýdany |
| 2 KM2 |
| GDP (USD) |
| 5,748,000,000 |
| telefon |
| 44,500 |
| Jübi telefony |
| 33,200 |
| Internet eýeleriniň sany |
| 26,009 |
| Internet ulanyjylarynyň sany |
| 23,000 |
Monako giriş
|
Monako günorta-günbatar Europeewropada ýerleşýär, üç tarapynda Fransiýa we günortada Ortaýer deňzi gurşalandyr. Serhetiň uzynlygy 4,5 kilometre, kenar ýakasynyň uzynlygy 5,16 kilometre barabardyr. Bu ýer uzyn we dar, gündogardan günbatara takmynan 3 km we demirgazykdan günorta iň dar nokatda bary-ýogy 200 metr. Territoryerde köp depeler bar we ortaça beýiklik 500 metrden hem pesdir. Monakoda gurak we salkyn tomus, çygly we yssy gyşlar bilen subtropiki Ortaýer deňzi howasy bar. Resmi dil fransuz, italýan, iňlis we monako dillerinde ulanylýar we köplenç Rim katolikligine ynanýarlar. Monako şazadasynyň doly ady Monako, günorta-günbatar Europeewropada, üç tarapynda fransuz territoriýasy bilen gurşalan we günortada Ortaýer deňzine seredýär. Uzynlygy gündogardan günbatara takmynan 3 km, demirgazykdan günorta iň dar nokatda bary-ýogy 200 metr bolup, meýdany 1,95 inedördül kilometre barabardyr. Territoryer daglyk we iň beýik nokady deňiz derejesinden 573 metr beýiklikde. Ortaýer deňziniň subtropiki howasy bar. Ilaty 34,000 (2000-nji ýylyň iýuly), olaryň 58% -i fransuzlar, 17% -i italýanlar, 19% -i Monegasklar we beýleki etnik toparlaryň 6% -i. Resmi dil fransuz dilidir we italýan we iňlis dilleri köplenç ulanylýar. Adamlaryň 96% -i Rim Katolikligine ynanýarlar. Irki finikiýalylar bu ýerde gala gurupdyrlar. Orta asyrlarda ol Genowa Respublikasynyň goragyndaky şäher boldy. 1297-nji ýyldan bäri Grimaldi maşgalasy tarapyndan dolandyrylýar. 1338-nji ýylda garaşsyz gersog boldy. 1525-nji ýylda Ispaniýa tarapyndan goraldy. 1641-nji ýylyň 14-nji sentýabrynda Monako Ispaniýalylary kowmak üçin Fransiýa bilen şertnama baglaşdy 1793-nji ýylda Marokko Fransiýa bilen birleşdi we Fransiýa bilen bileleşik döretdi. 1860-njy ýylda ýene-de fransuzlaryň goragy astyndady. 1861-nji ýylda iki uly şäher Mantona we Rokbrune Monakodan aýryldy we territorial meýdany 20 inedördül kilometrden häzirki meýdana çenli azaldy. Konstitusiýa 1911-nji ýylda yglan edildi we konstitusion monarhiýa öwrüldi. 1919-njy ýylda Fransiýa bilen gol çekilen şertnamada döwlet baştutany erkek nesilleri bolmazdan ölenden soň, Monakonyň Fransiýa goşuljakdygy göz öňünde tutulypdy. Monako : Monako şazadasynyň paýtagty Monako-Wil, tutuş şäher Alp daglaryndan Ortaýer deňzine çenli uzalyp gidýän gaýada guruldy. "Paýtagt". Monakoda Ortaýer deňziniň howasy bar, ýanwar aýynda ortaça 10 ° C, awgust aýynda 24 ° C we ortaça ýyllyk temperatura 16 ° C. Bu ýylboýy bahar ýaly, ýakymly we ýakymly. Şäherdäki iň köne bina gadymy gala. Gadymy toplar söweş meýdançalarynda gurlupdyr. Galanyň her bir burçunda gözegçilik otaglary bar. Häzirki köşk gadymy galanyň esasynda giňeldildi. Köşk XIII asyrda guruldy we birnäçe ýüz ýyllyk taryhy bar. Daş-töweregi beýik daş diwarlar we köp sanly gara deşik bar. Köşkde köp sanly gadymy meşhur suratlar, 13-nji asyrdan taryhy resminamalar we XVI asyrdaky walýuta bar. Köşk kitaphanasynda 120,000 kitap ýygyndysy bar. Kitaphanadaky şa gyzy Karolina kitaphanasy çagalar edebiýaty ýygyndysy bilen meşhurdyr. Korol köşgüniň öňündäki Plaza de Plesidi Monakodaky iň uly meýdançadyr. Meýdanda hatar toplar we oklar görkezilýär. Köşk bagynda palma agaçlary we uzyn kaktuslar, şeýle hem geň güller we ösümlikler bar. Bagda daş ýollar köp, aýry-aýry ýollara alyp barýan egrem-bugram ýollar bar. Kiçijik daş basgançaklardan ýöreseňiz, reňkli teraslary tapyp bilersiňiz. Hökümet köşgi, kazyýet binasy we Monakonyň şäher häkimligi hemmesi kenar ýakasynda guruldy. Beýleki köpçülikleýin binalarda XIX asyrda gurlan Wizantiýa sobory, şeýle hem deňiz muzeýi, kitaphanasy we taryhdan öňki muzeý bar. Şäherde Sankt-Martin köçesi we Portnet köçesi ýaly iki dar köçe bar we adatça şäheri aýlamak üçin ýarym sagat gerek bolýar. Beýleki ýollar orta asyr köçeleriniň aýratynlyklaryny saklap, eňňit görnüşli belentlikler ýa-da dar daş basgançaklardyr. Monakonyň demirgazygynda dünýä belli Monte Karlo Kazinonyň ýerleşýän Monte Karlo şäheri ýerleşýär. Ajaýyp opera teatrlary, ajaýyp plýaacheslar, amatly yssy bahar wannalary, ajaýyp basseýnler, sport meýdançalary we beýleki dynç alyş desgalary bar. Monako bilen Monte Karlo arasynda merkezi bazaryň ýerleşýän Kondamin duralgasy ýerleşýär. Monako şäheri köplenç ajaýyp markalary çykarýar we olary bütin dünýäde satýar. Syýahatçylyk, markalar we humar oýunlary Monakonyň şazadasy üçin esasy girdeji çeşmesidir. Monako sport bilen berk baglanyşygy bolan şäherdir. Bu ýerde her ýyl köp sanly sport ýaryşlary geçirilýär. Dünýä belli F1 awtoulagynyň stansiýalarynyň biri Monakoda ýerleşýär we ol ýeke-täk duralga. Şäherde ýerleşýän şäher "iň tolgundyryjy awtoulag" hökmünde bellidir. |