Tuwalu Esasy maglumatlar
| Timeerli wagt | Wagtyňyz |
|---|---|
|
|
|
| Timeerli wagt zolagy | Wagt guşaklygynyň tapawudy |
| UTC/GMT +12 sagat |
| giňişlik / uzynlyk |
|---|
| 8°13'17"S / 177°57'50"E |
| izo kodlamak |
| TV / TUV |
| walýuta |
| Dollar (AUD) |
| Dil |
| Tuvaluan (official) English (official) Samoan Kiribati (on the island of Nui) |
| elektrik |
 C Europeanewropa 2 pin ýazyň |
| Döwlet baýdagy |
|---|
 |
| maýa |
| Funafuti |
| banklaryň sanawy |
| Tuwalu banklaryň sanawy |
| ilaty |
| 10,472 |
| meýdany |
| 26 KM2 |
| GDP (USD) |
| 38,000,000 |
| telefon |
| 1,450 |
| Jübi telefony |
| 2,800 |
| Internet eýeleriniň sany |
| 145,158 |
| Internet ulanyjylarynyň sany |
| 4,200 |
Tuwalu giriş
|
Tuwalu dokuz atola bölünýär we birnäçe adadan ybarat. Funafuti-hökümet, Fongafale adasyndaky Waiaku obasynda, takmynan 4900 ilaty we meýdany 2,79 inedördül kilometr. . Nanumea Nanumea, Tuguonyň iň demirgazyk-günbatar atolunda ýerleşýär, azyndan alty adadan ybarat. Tuwalu Günorta Pacificuwaş ummanynda, günortada Fiji, demirgazykda Kiribati we günbatarda Süleýman adalary ýerleşýär. 9 sany tegelek merjen adasy toparyndan ybarat. Demirgazyk we günorta uçlary 560 kilometr bilen bölünip, demirgazyk-günbatardan günorta-gündogara ýaýrady. Deňiz meýdany 1,3 million inedördül kilometre, gury ýer meýdany bolsa 26 inedördül kilometre deňdir. Naurudan soň dünýäde ikinji orunda durýar. Paýtagt Funafuti radiusy 2 inedördül kilometre ýetmeýän esasy adada ýerleşýär. Iň ýokary nokat 5 metrden geçmeýär. Temperatura tapawudy az, ýyllyk ortaça temperatura 29 gradus. Tropiki ummanyň howasy. Döwlet baýdagy: keseligine gönüburçluk. Uzynlygyň inine bolan gatnaşygy 2: 1. Baýdak meýdançasy açyk gök, çep ýokarky burç baýdak ýüzüniň dörtden bir bölegini tutýan Iňlis baýdak nagşy bolan goýy gök fonda gyzyl we ak "tüwi"; baýdagyň sag tarapynda dokuz sany sary bäş burçly ýyldyz ýerleşdirildi. Gök ummany we asmany alamatlandyrýar; “tüwi” nagşy ýurduň Angliýa bilen däp bolan gatnaşyklaryny görkezýär; dokuz bäş burçly ýyldyz Tuwaluda dokuz sany tegelek merjen adasyny görkezýär, olaryň sekizisinde ýaşaýar. “Tuwalu” Polineziýada; Hytaýyň manysy "sekiz adanyň topary". Tuwaluanlylar adada dünýä üçin ýaşaýarlar. XIX asyryň ortalarynda günbatar kolonizatorlary köp sanly ýerli ilaty Günorta Amerika we Awstraliýa gul hökmünde satdy. 1892-nji ýylda Iňlis goraghanasyna öwrüldi we administratiw taýdan demirgazykdaky Gilbert adalary bilen birleşdi. 1916-njy ýylda Iňlisler bu goralýan ýeri basyp aldy. 1942-1943-nji ýyllar aralygynda Japanaponiýa tarapyndan basyp alyndy. 1975-nji ýylyň oktýabr aýynda Ellis adalary Iňlisleriň garaşlylygyna öwrüldi we köne ady Tuwalu adyna öwrüldi. Tuwalu 1976-njy ýylyň ýanwar aýynda Gilbert adalaryndan düýbünden aýryldy we 1978-nji ýylyň 1-nji oktýabrynda Arkalaşygyň aýratyn agzasy boldy (Arkalaşygyň hökümet baştutanlarynyň ýygnagyna gatnaşmady). Tuwalunyň 10,200 ilaty bar (1997). Polineziýa ýaryşyndan bolup, goňur-sary reňkli. Tuwalu we Iňlis dilinde gürläň, iňlis dili bolsa resmi dil. Hristiançylyga ynan. Tuwaluda serişde ýetmezçiligi, garyp ýer, yzagalak oba hojalygy we pudak ýok diýen ýaly. Maşgala önümçiligiň we durmuşyň iň esasy birligidir. Esasan balyk tutmak we kokos, banan we taro ekmek bilen meşgullanýan köpçülikleýin zähmet, alnan zatlar maşgala arasynda deň paýlanýar. Söwda esasan söwdalaşmaga esaslanýar. Kokos, banan we çörek miwesi esasy ekinlerdir. Esasan kopra we senetçilik önümlerini eksport ediň. Soňky ýyllarda balykçylyk we syýahatçylygy ösdürdik. Marka biznesi möhüm walýuta girdejisine öwrüldi. Walýuta girdejisi esasan daşary ýurt kömegine, markalara we kopra eksportyna, Tuhai sebitinde daşary ýurt balykçylyk tölegleriniň ýygnalmagyna we Nauruň fosfat känlerinde işleýän daşary ýurtlylaryň pul iberişlerine esaslanýar. Ulag esasan suw transportydyr. Paýtagt Funafuti çuň suw porty bar. Tuwalunyň Fijide we beýleki ýerlerde tertipsiz çyzgylary bar. “Fiji howa ýollary” Suwa-dan Funafuti şäherine hepdelik uçuşlary amala aşyrýar. Territoryerde Şamian awtoulag ýolunyň 4,9 kilometri bar. 2005-nji ýylda Tuwalunyň işgärleri Halkara Olimpiýa komitetiniň prezidenti jenap Rogge bilen resmi duşuşyp, Halkara Olimpiýa komitetiniň agzasy bolmak isleýändiklerini mälim etdiler. 2007-nji ýylda Halkara Olimpiýa komitetiniň 119-njy umumy mejlisinde Tuwalu resmi taýdan Halkara Olimpiýa komitetiniň agzasy boldy. |