Uganda Esasy maglumatlar
| Timeerli wagt | Wagtyňyz |
|---|---|
|
|
|
| Timeerli wagt zolagy | Wagt guşaklygynyň tapawudy |
| UTC/GMT +3 sagat |
| giňişlik / uzynlyk |
|---|
| 1°21'54"N / 32°18'16"E |
| izo kodlamak |
| UG / UGA |
| walýuta |
| Şilling (UGX) |
| Dil |
| English (official national language taught in grade schools used in courts of law and by most newspapers and some radio broadcasts) Ganda or Luganda (most widely used of the Niger-Congo languages preferred for native language publications in the capit |
| elektrik |
 g görnüşi UK 3 pin |
| Döwlet baýdagy |
|---|
 |
| maýa |
| Kampala |
| banklaryň sanawy |
| Uganda banklaryň sanawy |
| ilaty |
| 33,398,682 |
| meýdany |
| 236,040 KM2 |
| GDP (USD) |
| 22,600,000,000 |
| telefon |
| 315,000 |
| Jübi telefony |
| 16,355,000 |
| Internet eýeleriniň sany |
| 32,683 |
| Internet ulanyjylarynyň sany |
| 3,200,000 |
Uganda giriş
|
Ugandanyň meýdany 241,000 inedördül kilometre barabardyr. Gündogar Afrikada, gündogarda Keniýa, günortada Tanzaniýa we Ruanda, günbatarda Kongo Demokratik Respublikasy we demirgazykda Sudan bilen ýerleşýär. Bu territoriýa esasan 1200 metr belentlikdäki platosdyr. Afrikada üçünji belent Margarita Peak bar we köller köp. Oňa "platon suw obasy" diýilýär. Olaryň arasynda dünýädäki ikinji uly süýji suw köli we Afrikadaky iň uly süýji suw köli Wiktoriýa köli Özbegistanda 42,8%. Territory Köp sebitlerde tropiki tokaý howasynyň aýratynlyklary bolan Ergon dagyndan Wiktoriýa kölüniň kenaryna çenli tropiki otluk howasy bar. Uganda Respublikasynyň doly ady, meýdany 241,000 inedördül kilometre barabardyr. Gündogar Afrikada, gündogarda Keniýa, günortada Tanzaniýa we Ruanda, günbatarda Kongo Demokratik Respublikasy we demirgazykda Sudan bilen ýerleşýär. Bu territoriýa esasan 1200 metr belentlikdäki platos bolup, "platon suw obalary" diýlip atlandyrylýan köp köl bar. Uly Rift jülgesiniň günbatar şahasy, jülgäniň düýbünde köp derýa we köl bolup, günbatardan geçýär. Aýrylyş zolagy bilen gündogar daglaryň arasynda giň çuň basseýn we batgalyk ýerleşýär. Gündogar serhedinde deňiz derejesinden 4321 metr beýiklikdäki Ergon dagy; Kongo (DRK) bilen serhetleşýän günorta-günbatarda Rwenzori daglary bar. Margarita depesi deňiz derejesinden 5109 metr beýiklikde, bu ýurtda iň beýik we Afrikada üçünji belentlikdir. Bu sebitde derýalar, köller we batgalar köp, onuň meýdany milli meýdanyň takmynan 17,8% -ini tutýar. Wiktoriýa Nil we Albert Nil suwda köp, derýanyň boýunda köp rapidler we şarlawuklar bar. Wiktoriýa köli Afrikada dünýäde ikinji orunda durýan süýji suw köli (meýdany takmynan 67,000 inedördül kilometre deňdir), 42,8 göterimi Özbegistanda. Beýlekilerine Albert köli, Eduard köli, Keoga köli, Jorj köli we ş.m. Saýsaý adalary ýaly 10-dan gowrak ada bar. Köp sebitlerde tropiki tokaý howasynyň aýratynlyklary bolan Ergon dagyndan Wiktoriýa kölüniň kenaryna çenli tropiki otluk howasy bar. Taryh Buganda diýilýär. Beöň 1000-nji ýylda Ugandanyň günortasyndaky Buganda sebitinde bir patyşalyk döredilipdir. XIX asyryň ortalarynda, arap söwdagärleriniň we iňlis we nemes kolonialistleriniň yzygiderli girmegi bilen Buganda Patyşalygynda protestantizm, katolikizm we yslam arasynda yzygiderli uruş başlandy we patyşalyk çalt pese gaçdy. 1890-njy ýylda Angliýa bilen Germaniýa Gündogar Afrikany döretmek barada şertnama baglaşdy we Buganda Iňlisleriň täsir meýdany hökmünde kesgitlenildi. 1894-nji ýylyň iýun aýynda Angliýa Bugandany "goraýjy ýurt" diýip yglan etdi. 1896-njy ýylda Iňlisler “gorag döwletiniň” gerimini tutuş Ugandanyň çägine giňeltdiler we 1907-nji ýylda Uganda häkim bellediler. 1962-nji ýylyň 9-njy oktýabrynda Uganda garaşsyzlygyny yglan etdi, Buganda we beýleki dört awtonom patyşalygy saklady, Uganda Federasiýasyny döretdi we Arkalaşygyň çäginde galdy. 1963-nji ýylyň oktýabr aýynda Özbegistan konstitusiýa üýtgetmeler girizdi we Özbegistanda Iňlis häkimini ýatyrdy. 1967-nji ýylyň sentýabr aýynda Uganda feodal patyşalygy we federal ulgamy ýatyrdy we Uganda Respublikasyny döretdi. Milli baýdak: Uzynlygy 3: 2 bolan ini bilen gönüburçly. Topokardan aşak, gara, sary we gyzyl reňkdäki alty sany paralel we deň giň zolakdan durýar. Baýdagyň üstünde ak tegelek bar. Olaryň arasynda Ugandanyň milli guşy - täç krany bar. Gara Ugandanyň halkyny, garaýagyzlary, sary gün şöhlesini, gyzyl erkinligi, üç reňkli utgaşyk Uganda halkynyň günüň astynda garaşsyzlygy we erkinligi gazanýandygyny aňladýar. Möhüm wakalarda ýa-da resmi baýdak galdyrmak dabaralarynda milli guş nagşy bolan milli baýdak ulanylýar; umumy ýagdaýlarda milli guş nagşy bolan gara, sary we gyzyl reňkli zolakly baýdak ulanylýar. Ilaty 27,21 million (2005-nji ýylyň statistikasy). Özbegistan köp etnik ýurt. Inurtda 40 töweregi etnik topar bar. Diline görä ýurtda dört esasy etnik topar bar: Bantu, Nil, Nil-semit we sudan. Her etnik topar birnäçe etnik toparlardan durýar. Olaryň arasynda Bantu etniki topary ýurduň umumy ilatynyň üçden iki bölegini tutýar. Ugandanyň resmi dili iňlis dilidir we suwaýili we luganda ýaly ýerli diller köplenç ulanylýar. Identaşaýjylar esasan katoliklige, protestantçylyga we yslama ynanýarlar. Uganda tebigy şertleri, hasylly ýerleri, köp ýagyş we amatly howa şertleri bar, bu oba hojalygyny we maldarçylygy ösdürmek üçin örän amatly. Özbegistanyň milli ykdysadyýetinde oba hojalygy we maldarçylyk agdyklyk edýär. Oba hojalygynyň we maldarçylygyň önüm gymmaty jemi içerki önümiň 70% -ini, oba hojalygynyň we maldarçylygyň eksport gymmaty Özbegiýanyň umumy eksportynyň 95% -ini tutýar. Uganda mineral baýlyklara baý, subut edilen mineral baýlyklara mis, galaýy, wolfram, beril, demir, altyn, asbest, hek daşy we fosfat girýär. Özbegistan suw baýlyklaryna baý we Wiktoriýa köli dünýädäki iň uly süýji suw balyklaryny öndürýän sebitleriň biridir. |