Gresiýa Esasy maglumatlar
Timeerli wagt | Wagtyňyz |
---|---|
|
|
Timeerli wagt zolagy | Wagt guşaklygynyň tapawudy |
UTC/GMT +2 sagat |
giňişlik / uzynlyk |
---|
38°16'31"N / 23°48'37"E |
izo kodlamak |
GR / GRC |
walýuta |
Euroewro (EUR) |
Dil |
Greek (official) 99% other (includes English and French) 1% |
elektrik |
C Europeanewropa 2 pin ýazyň F görnüşli Şuko wilkasy |
Döwlet baýdagy |
---|
maýa |
Afiny |
banklaryň sanawy |
Gresiýa banklaryň sanawy |
ilaty |
11,000,000 |
meýdany |
131,940 KM2 |
GDP (USD) |
243,300,000,000 |
telefon |
5,461,000 |
Jübi telefony |
13,354,000 |
Internet eýeleriniň sany |
3,201,000 |
Internet ulanyjylarynyň sany |
4,971,000 |
Gresiýa giriş
Gresiýa takmynan 132,000 inedördül kilometr meýdany tutýar.Balkan ýarym adasynyň iň günorta ujunda, üç tarapynda suw bilen gurşalan, günorta-günbatarda Ion deňzi, gündogarda Egeý deňzi we günortada Afrika kontinentine Ortaýer deňzi bilen serhetleşýär. Bu sebitde köp ýarym adalar we adalar bar. Iň uly ýarym ada Peloponnese we iň uly ada Kritdir. Territoryer daglyk, Olimp dagy grek mifologiýasynda taňrylaryň mesgen tutýan ýeri hasaplanýar. Deňiz derejesinden 2917 metr belentlikde, bu ýurduň iň beýik depesidir. Gresiýada subtropiki Ortaýer deňzi howasy bar, yssy we çygly gyşlar, gurak we yssy tomus. Ellin respublikasynyň doly ady Gresiýa, Balkan ýarym adasynyň iň günorta ujunda, meýdany 131,957 inedördül kilometre barabardyr. Üç tarapynda suw bilen gurşalan günorta-günbatarda Ion deňzine, gündogarda Egeý deňzine we günortada Ortaýer deňziniň üsti bilen Afrika yklymyna seredýär. Bu sebitde köp ýarym adalar we adalar bar. Iň uly ýarym ada Peloponnese, iň uly ada bolsa Kritdir. Territoryer daglyk, Olimp dagy grek mifologiýasynda taňrylaryň mesgeni hasaplanýar. Deňiz derejesinden 2917 metr belentlikde bu ýurtdaky iň beýik belentlikdir. Gresiýada subtropiki Ortaýer deňzi howasy bar, yssy we çygly gyşlar, gurak we yssy tomus. Ortaça temperatura gyşda 6-13 and, tomusda 23-33 is. Annualyllyk ortaça ýagyş 400-1000 mm. 13urt 13 sebite, 52 ştata (demirgazykda uly özbaşdaklyga eýe bolan mukaddes dag "Asus teokratiýasyny" goşmak bilen) we 359 häkimlige bölünýär. Sebitleriň atlary aşakdakylar: Frakiýa we Gündogar Makedoniýa, Merkezi Makedoniýa, Günbatar Makedoniýa, Epirus, Tesalisi, Ion adalary, Günbatar Gresiýa, Merkezi Gresiýa, Attika, Peloponnese, Demirgazyk Egeý deňzi, Günorta Ege deňzi, Krit. Gresiýa Europeanewropa siwilizasiýasynyň dörän ýeri. Ajaýyp gadymy medeniýeti döredip, aýdym-saz, matematika, pelsepe, edebiýat, binagärlik, heýkeltaraşlyk we ş.m.-de uly üstünlikler gazandy. Miladydan öňki 2800-nji ýyldan 1400-nji ýyla çenli Mino medeniýeti we Mikenaý medeniýeti Kritde we Peloponnese yzygiderli ýüze çykypdyr. Miladydan öňki 800-nji ýylda ýüzlerçe garaşsyz şäher döwleti döredildi. Afiny, Sparta we Thebes iň ösen şäher-ştatlaryň arasynda. Miladydan öňki V asyr Gresiýanyň gülläp ösen döwri bolupdyr. 1460-njy ýylda Osman imperiýasy tarapyndan dolandyrylypdy. 1821-nji ýylyň 25-nji martynda Gresiýa türk basybalyjylaryna garşy Garaşsyzlyk söweşini başlady we şol bir wagtyň özünde garaşsyzlyk yglan etdi. 1829-njy ýylyň 24-nji sentýabrynda ähli türk goşunlary Gresiýadan çekildi. Ikinji jahan urşy döwründe Gresiýany nemes we italýan goşunlary basyp aldy. 194urt 1944-nji ýylda azat edildi we garaşsyzlyk dikeldildi. Patyşa 1946-njy ýylda täzeden düzüldi. Harbylar 1967-nji ýylyň aprelinde agdarlyşyk gurup, harby diktatorlygy ýola goýdy. 1973-nji ýylyň iýunynda patyşa wezipesinden aýryldy we respublikan döredildi. 1974-nji ýylyň iýulynda harby hökümet ýykyldy; milli hökümet respublikan hökmünde döredildi. Milli baýdak: Uzynlygy 3: 2 bolan ini bilen gönüburçly. Ol gök we ak zolaklardan, dört sany ak zolakdan we bäş sany gök zolakdan durýar. Baýdak sütüniniň ýokarky tarapynda ak haçly gök kwadrat bar. Dokuz giň çyzyk grek şygaryny aňladýar: "Sen maňa erkinlik berýärsiň, ölüm ber". Bu sözlemiň grek dilinde dokuz bogun bar. Gök gök asmany, ak bolsa dini ynamy aňladýar. Gresiýanyň umumy ilaty 11.075 million (2005), olaryň 98% -den gowragy grekler. Resmi dil grek, prawoslaw kilisesi döwlet dinidir. Gresiýa Unionewropa Bileleşiginiň ösmedik ýurtlaryndan biridir we ykdysady binýady birneme gowşak. Tokaý meýdany ýurduň 20% -ini tutýar. Senagat bazasy yza galan tehnologiýa we kiçi göwrümli beýleki EUB ýurtlaryndan has gowşakdyr. Esasy pudaklarda magdançylyk, metallurgiýa, dokma, gämi gurluşygy we gurluşyk bar. Gresiýa adaty ekerançylyk ýurdy, ekin meýdanlary ýurduň 26,4% -ini tutýar. Hyzmat pudagy ykdysadyýetiň möhüm bölegi bolup, syýahatçylyk pudagy daşary ýurt walýutasyny almak we halkara tölegleriň balansyny saklamak üçin esasy çeşmelerden biridir. Baý medeni miras we ajaýyp tebigy gözellikler Gresiýanyň syýahatçylyk çeşmelerini özboluşly edýär. 15,000 kilometrden gowrak uzyn we agyr kenar ýakasy bar, haýran galdyryjy portlar we özüne çekiji görnüşler bar. Mawy Egeý deňzinde we Ortaýer deňzinde örtülen açyk merjenler ýaly 3000-den gowrak ada ýerleşýär. Gün şöhle saçýar we bol, kenar çägeleri ýumşak we tolkun tekiz bolup, dünýäniň dürli künjeklerinden syýahatçylary özüne çekýär. Sansyz taryhy ýerler Gresiýada ajaýyp medeni landşaftdyr. Akropol, Delfidäki Gün ybadathanasy, Olimpiýanyň gadymy stadiony, Kritiň labyrinti, Epidawros amfiteatry, Delosdaky dini Apollon şäheri, Wergina Makedoniýa şasynyň gubury, Mukaddes dag we ş.m. Adamlar baky dowam edýärler. Gezelençde adamlar mifologiýa dünýäsinde bolmak we gomer döwrüne gaýdyp barmak ýaly duýular. 2004-nji ýyldaky Olimpiýa oýunlary üçin gurlan ägirt uly Olimpiýa taslamasy syýahatçylygy ösdürmek üçin ummasyz çeşmeler bilen üpjün etdi. Şäher-döwletiň gülläp ösmegi Gresiýanyň ajaýyp gadymy medeniýetini döretdi, bu gadymy grek medeniýetini dünýä medeniýeti we sungat köşgünde şöhle saçdy. Aýdym-saz, matematika, pelsepe, edebiýat ýa-da binagärlik, heýkeltaraşlyk we ş.m. bolsun, grekler uly üstünlikler gazandylar. Ölmez Gomer eposy, komediýa ýazyjysy Aristofanes, betbagtçylyk ýazyjysy Aýşilus, Sofokl, ipewripidler, filosoflar Sokrat, Platon we matematik Pifagor ýaly köp sanly medeni beýikler Si, ucewklid, heýkeltaraş Phidias we ş.m. Afiny: Gresiýanyň paýtagty Afiny Balkan ýarym adasynyň günorta çetinde ýerleşýär. Üç tarapynda daglar, beýleki tarapdan deňiz bilen gurşalan. Egeý Faliron aýlagyndan 8 km günorta-günbatarda ýerleşýär. Afiny şäheri daglyk, Kifisos we Ilysos derýalary şäherden geçýär. Afiny 900,000 gektar meýdany we 3,757 million ilaty bolan Gresiýanyň iň uly şäheridir (2001). Afiny Europeanewropa we dünýä medeniýetine ep-esli täsir edip, gadymy döwürlerden bäri "Günbatar siwilizasiýasynyň bäşligi" hökmünde tanalýar. Afiny paýhas hudaýy Afiny adyndaky gadymy şäherdir. Rowaýata görä, gadymy Gresiýada paýhas hudaýy Afina we deňiz hudaýy Poseýdon Afinynyň goragçysy statusy üçin göreşipdir. Soň bolsa esasy taňry Zews karar berdi: Kim adamzada peýdaly zat berip bilse, şäher kime degişlidir. Poseýdon adamzada urşy alamatlandyrýan güýçli at berdi, paýhas hudaýy Afina bolsa parahatçylygy alamatlandyrýan kaşaň şahalary we miweleri bilen zeýtun agajy berdi. Adamlar parahatçylygy isleýärler we uruş islemeýärler. Netijede şäher Afina taňrysyna degişlidir. Şondan soň ol Afinynyň howandary boldy we Afiny adyny aldy. Soň adamlar Afiny "parahatçylygy söýýän şäher" hasapladylar. Afiny dünýä belli medeni şäherdir. Taryhda ajaýyp gadymy medeniýetleri döretdi. Köp gymmatly medeni miras şu güne çenli dowam edip gelýär we dünýäniň medeni hazynasynyň bir bölegini emele getirýär. Afiny matematika, pelsepe, edebiýat, binagärlik, heýkeltaraşlyk we ş.m.-de uly üstünlikler gazandy. Beýik komediýa ýazyjysy Aristofan, uly betbagtçylyk ýazyjylary Aýşris, Sopokl we ipewripidler, taryhçylar Gerodot, Tukididler, filosoflar Sokrat, Platon we ariary Stoks Afinyda gözleg we döredijilik işlerini alyp bardy. Afinynyň merkezindäki grek taryhy we gadymyýet muzeýi Afinyda ýene bir möhüm bina. Bu ýerde köp sanly medeni ýadygärlikler, dürli gap-gaçlar, ajaýyp altyn şaý-sepler we beöň 4000-nji ýyldaky şekiller şekillendirilip, gadymy grek taryhynyň mikrokosmosy diýlip atlandyrylýan Gresiýada dürli taryhy döwürleriň ajaýyp medeniýeti aýdyň görkezilýär. |