Keniýa, Keniýa Respublikasynyň doly ady 582 646 inedördül kilometr meýdany tutýar. Gündogar Afrikada, ekwatoryň aňyrsynda ýerleşýär. Gündogarda Somali, demirgazykda Efiopiýa we Sudan, günbatarda Uganda, günortada Tanzaniýa we günorta-gündogarda Hindi ummany bilen serhetleşýär. Kenar ýakasynyň uzynlygy 536 kilometre barabardyr. Kenar düz, galanlarynyň köpüsi ortaça 1500 metr beýiklikdäki platosdyr. Beýik Rift jülgesiniň gündogar şahasy platony demirgazykdan günorta kesýär we belentligi gündogara we günbatara bölýär. Beýik Rift jülgesiniň düýbi platodan 450-1000 metr, ini 50-100 kilometre deňdir. Dürli çuňlukdaky köller we köp wulkan bar. Demirgazyk çöl we ýarym çöl zolagy bolup, ýurduň umumy meýdanynyň 56% -ini tutýar. Merkezi belentliklerdäki Keniýa dagy deňiz derejesinden 5,199 metr belentlikde, ýurtdaky iň beýik we Afrikada ikinji belentdir. Sammit ýylyň dowamynda gar bilen örtülendir; ýitip barýan Wagagai wulkany deňiz derejesinden 4321 metr beýiklikde we ägirt uly krateri (diametri 15 kilometr) bilen meşhurdyr. Derýalar we köller köp, iň uly derýalar Tana derýasy we Garana derýasydyr. Günorta-gündogar söwda ýeliniň we demirgazyk-gündogar söwda şemalynyň täsirinde bu sebitiň köp böleginde tropiki otluk howasy bar. Beýik Rift jülgesiniň düýbündäki gurak we yssy ýerlerden başga günorta-günbatardaky platon meýdançasynda subtropiki tokaý howasy bar. Howasy ýumşak, ortaça aýlyk temperatura 14-19 between aralygynda, ýyllyk ýagyş 750-1000 mm. Gündogar kenarýaka düzlügi yssy we çygly, ortaça ýyllyk temperatura 24 ° C we ortaça ýyllyk ýagyş 500-1200 mm, esasan maý aýynda; ýarym çöl meýdanynyň demirgazyk we gündogar ýarysy gurak, yssy we az ýagyşly, ýyllyk ýagyş 250-500 mm. Uzyn ýagyş möwsümi mart-iýun aýlary, gysga ýagyş möwsümi oktýabr-dekabr aýlary, gurak möwsüm galan aýlar.

Keniýa welaýatyň aşagyndaky etraplar, şäherçeler we obalar bilen 7 welaýata we 1 welaýat ýörite zolagyna bölünýär. Sevenedi welaýat Merkezi welaýat, Rift jülgesi welaýaty, Nyanza welaýaty, Günbatar welaýat, Gündogar welaýaty, demirgazyk-gündogar welaýaty we kenarýaka welaýatydyr. Welaýat ýörite zolagy Naýrobiniň ýörite zolagydyr.

Keniýa adamzadyň doglan ýerlerinden biridir we takmynan 2,5 million ýyl ozal Keniýada adam kellesi galyndylary tapyldy. Biziň eramyzyň VII asyrynda Keniýanyň günorta-gündogar kenarýakasynda käbir täjirçilik şäherleri emele geldi we araplar söwda edip, bu ýerde mesgen tutup başladylar. XV asyrdan XIX asyra çenli Portugaliýa we Iňlis kolonizatorlary biri-birine çozupdy. 1895-nji ýylda Angliýa özüniň "Gündogar Afrikanyň goragçysy" bolmaga taýýardygyny, 1920-nji ýylda bolsa Iňlisleriň koloniýasyna öwrüldi. 1920-nji ýyldan soň garaşsyzlyk ugrunda göreşmek isleýän milli azat ediş hereketi gülläp ösdi. 1962-nji ýylyň Baýdak aýynda Londonyň konstitusiýa konwensiýasy Keniýa Afrika Milli Bileleşigi ("Ken ligasy") we Keniýa Afrika Demokratik Bileleşigi tarapyndan koalisiýa hökümetini döretmek kararyna geldi. Özbaşdak hökümet 1963-nji ýylyň 1-nji iýunynda döredildi we 12-nji dekabrda garaşsyzlyk yglan edildi. 1964-nji ýylyň 12-nji dekabrynda Keniýa Respublikasy döredildi, emma ol Arkalaşygyň çäginde galdy.Kenýatta ilkinji prezident boldy.

Döwlet baýdagy: Döwlet baýdagy garaşsyzlykdan öň Keniýanyň Afrika Milli Bileleşiginiň baýdagyna esaslanýar. Uzynlygy 3: 2 bolan gatnaşygy bilen gönüburçly. Topokardan aşak, üç sany paralel we deň gorizontal gönüburçlukdan, gara, gyzyl we ýaşyl üçburçlukdan ybarat. Gyzyl gönüburçlugyň ýokarsynda we aşagynda ak tarapy bar. Baýdagyň ortasyndaky nagyş galkan we iki sany naýza. Gara Keniýanyň halkyny, gyzyl erkinlik ugrundaky göreşi, ýaşyl oba hojalygyny we tebigy baýlyklary, ak bolsa agzybirligi we parahatçylygy, naýza we galkan watanyň agzybirligini we azatlygy goramak ugrundaky nyşany aňladýar.

Keniýanyň 35,1 million ilaty bar (2006). Inurtda 42 etnik topar bar, esasan Kikuyu (21%), Luhýa (14%), Luao (13%), Karenjin (11%) we Ham (11%) Garaş. Mundan başga-da, birnäçe hindiler, pakistanlylar, araplar we ýewropalylar bar. Suwaýili milli dil we resmi dil iňlis dili bilen deňdir. Ilatyň 45% -i protestant hristiançylygyna, 33% -i katoliklige, 10% -i yslama, galanlary bolsa başlangyç dinlere we hindi dinine ynanýar.

Keniýa Saharanyň günortasyndaky Afrikada has gowy ykdysady binýady bolan ýurtlaryň biridir. Oba hojalygy, hyzmat pudagy we senagat halk hojalygynyň üç sütünidir, çaý, kofe we ​​güller oba hojalygynyň üç esasy walýuta girdeji taslamasydyr. KenyaB-de 25% paý bilen Keniýa Afrikanyň iň uly gül eksportçysydyr. Gündogar Afrikada senagat birneme ösýär we gündelik zerurlyklar esasan öz-özüne ýeterlikdir. Keniýa mineral serişdelere baý, esasan gazlandyrylan kül, duz, ftorit, hek daşy, barit, altyn, kümüş, mis, alýumin, sink, niob we tori. Tokaý meýdany 87,000 inedördül kilometre barabar bolup, ýurduň ýer meýdanynyň 15% -ini tutýar. Tokaý gorlary 950 million tonna.

Garaşsyzlykdan soň senagat çalt ösdi we kategoriýalar birneme doly. Gündogar Afrikada senagat taýdan iň ösen ýurt. Gündelik sarp edilýän harytlaryň 85% -i içerde öndürilýär, şolardan egin-eşik, kagyz, iýmit, içgiler, çilim we ş.m. esasan öz-özüne ýeterlik we käbirleri eksport edilýär. Uly kompaniýalara nebiti gaýtadan işleýän, tekerler, sement, polat togalanmak, elektrik öndürmek we awtoulag gurnama zawodlary girýär. Oba hojalygy milli ykdysadyýetiň sütünlerinden biridir, önümiň jemi içerki önümiň takmynan 17% -ini emele getirýär we ýurduň ilatynyň 70% -i oba hojalygy we maldarçylyk bilen meşgullanýar. Ekin meýdanlary 104,800 inedördül kilometre (meýdanyň 18% töweregi), şolardan ekin meýdanlary 73%, esasan günorta-günbatarda ýerleşýär. Adaty ýyllarda däne esasan öz-özüne ýeterlik we eksport az bolýar. Esasy ekinler: mekgejöwen, bugdaý, kofe we ​​ş.m. Kofe we ​​çaý Keniň esasy eksport alyş-çalyş önümleri. Keniýa gadymy döwürlerden bäri Gündogar Afrikada möhüm söwda ýurdy bolup, daşary söwda halk hojalygynda möhüm orny eýeleýär. Maldarçylyk ykdysadyýetde has möhümdir. Hyzmat pudagy maliýe, ätiýaçlandyryş, gozgalmaýan emläk, täjirçilik hyzmatlary we beýleki hyzmatlar pudaklaryny öz içine alýar.

Keniýa Afrikanyň meşhur syýahatçylyk ýurdy we syýahatçylyk esasy walýuta gazanýan pudaklaryndan biridir. Ajaýyp tebigy görnüşler, güýçli etnik däp-dessurlar, täsin ýer gurluşlary we sansyz seýrek guşlar we haýwanlar dünýäniň dürli künjeklerinden syýahatçylary özüne çekýär. Paýtagt Naýrobi 1700 metrden gowrak belentlikde merkezi-günorta platoda ýerleşýär. Howasy ýumşak we ýakymly, ähli pasyllarda güller gülleýär. "Günüň aşagyndaky gül şäheri" diýilýär. Port şäheri Mombasa tropiki äheňden doly. Her ýyl ýüzlerçe müň daşary ýurtly syýahatçy kokos bagyndan, deňiz şemalyndan, ak gumdan we ýagty gün şöhlesinden lezzet alýar. “Eartheriň beýik yzy” diýlip atlandyrylýan Gündogar Afrikanyň Beýik Rift jülgesi pyçak ýaly ylgaýar we demirgazykdan günorta Keniýanyň ähli ýerinden ekwator bilen kesişýär. Bu geografiki täsinlikdir. Merkezi Afrikanyň ikinji belentligi bolan Keniýa dagy, dünýä belli ekwatorial gar bilen örtülen dagdyr. Dag ajaýyp we ajaýyp, owadan we üýtgeşik görnüşleri bar. Keniýanyň ady şu ýerden gelýär. Şeýle hem Keniýada "Guşlar we haýwanlar jenneti" ady bar. Landurduň meýdanynyň 11% -ini tutýan 59 milli tebigy tebigat seýilgähi we tebigat goraghanasy köp ýabany haýwanlar we guşlar üçin jennetdir. Bison, pil, gaplaň, arslan we keros bäş esasy haýwan diýilýär we zebra, garynja, irairaf we beýleki geň ýabany haýwanlar sansyzdyr.

Naýrobi: Keniýanyň paýtagty (Naýrobi), Keniýanyň günorta-merkezi platos sebitinde, 1,525 metr belentlikde we Hindi ummanynyň Mombasa portundan 480 km günorta-gündogarda ýerleşýär. Meýdany 684 inedördül kilometre barabar bolup, takmynan 3 million ilaty bar (2004). Bu milli syýasy, ykdysady we medeni merkezdir. Itudeokary giňişlik sebäpli ýyllyk iň ýokary temperatura Naýrobide seýrek 27 ° C-den geçýär we ortaça ýagyş 760-1270 mm töweregi. Möwsümler tapawutly. Indiki ýylyň dekabryndan mart aýyna çenli has demirgazyk-gündogar şemallary bolýar we howa güneşli we yssy bolýar; ýagyş möwsümi mart-maý aýlary; günorta-gündogar çygly musson we bulutlar iýun-oktýabr aýlarynda bolýar. Daglyk ýerlerde pes temperatura, duman we ýagyş döwürleri bolýar. Higherokarky we günbatar sebitler ýarym ýaprakly tokaýlar bilen örtülendir, galanlary gyrymsy agaçlar bilen ýaýrady.

Naýrobi 5500 fut belentlikde platoda ýerleşýär, owadan görnüşleri we ýakymly howasy bar. Naýrobiniň şäher merkezinden takmynan 8 km uzaklykda, her ýyl dünýäniň dürli künjeklerinden ýüzlerçe müň syýahatçyny özüne çekýän Naýrobi milli seýilgähi bar. Bu ajaýyp platon şäheri 80 ýyl mundan ozal henizem çöllük ýerdi. 1891-nji ýylda Angliýa Mombasa bogazyndan Uganda demir ýol gurdy. Demir ýol ýarym geçende, Asi çöllüginde kiçijik derýa bilen düşelge gurdular. Bu kiçijik derýa bir wagtlar bu ýerde otlaýan Keniýaly Maasai halky tarapyndan "sowuk suw" diýilýän Naýrobi diýilýärdi. Soň bolsa lager kem-kemden kiçijik bir şähere öwrüldi. Köp sanly immigrantyň gelmegi bilen Iňlis kolonial merkezi 1907-nji ýylda Mombasa-dan Naýrobä göçdi.

Naýrobi Afrikanyň möhüm transport merkezidir we Afrikanyň üstünden howa ýollary bu ýerden geçýär. Şäheriň etegindäki Enkebesi howa menzili uly halkara howa menzili bolup, ondan gowrak howa ýoly bar we 20-30 ýurtdaky onlarça şäher bilen baglanyşdyrylýar. Naýrobide Uganda we Tanzaniýanyň goňşy ýurtlaryna göni demir ýollary we ýollary bar.