Mexico, izina ryuzuye rya Reta zunzubumwe za Amerika, rifite ubuso bwa kilometero kare 1.944.375, nicyo gihugu cya gatatu kinini muri Amerika y'Epfo ndetse n’igihugu kinini muri Amerika yo Hagati. Mexico iherereye mu majyepfo ya Amerika ya ruguru no mu majyaruguru y'uburengerazuba bwa Amerika y'Epfo. Ni ngombwa kunyura mu bwikorezi bw'ubutaka muri Amerika y'Epfo n'Amajyaruguru. Bizwi ku izina rya "ikiraro cy'ubutaka". Irahana imbibi na Amerika mu majyaruguru, Guatemala na Belize mu majyepfo, Ikigobe cya Mexico n'Inyanja ya Karayibe mu burasirazuba, inyanja ya pasifika n'ikigobe cya Californiya mu burengerazuba. Inkombe z'inyanja zifite uburebure bwa kilometero 11122. Muri byo, inyanja ya pasifika ni kilometero 7.828, naho Ikigobe cya Mexico na Karayibe ni kilometero 3,294. Isthmus izwi cyane ya Tehuantepec ihuza Amerika y'Amajyaruguru na Hagati. Hafi ya 5/6 by'akarere k'igihugu ni ibibaya n'imisozi. Ikibaya cyo muri Megizike kiri hagati, gikikijwe n’imisozi y’iburasirazuba n’iburengerazuba bwa Madre, imisozi mishya y’ibirunga n’imisozi ya Madre yepfo mu majyepfo, hamwe n’igice cya Yucatan giherereye mu majyepfo y’iburasirazuba, hamwe n’ibibaya byinshi bigufi. Impinga ndende muri iki gihugu, Orizaba, ni metero 5700 hejuru y’inyanja. Inzuzi nyamukuru ni Bravo, Balsas na Yaki. Ibiyaga bikwirakwizwa cyane mu kibaya cy’imisozi miremire yo hagati.Ibinini ni Ikiyaga cya Chapala, gifite ubuso bwa kilometero kare 1109. Ikirere cya Mexico kiragoye kandi kiratandukanye. Ibibaya byo ku nkombe no mu majyepfo y’iburasirazuba bifite ikirere gishyuha; ikibaya cya Mexico gifite ikirere cyoroheje umwaka wose; imbere y’amajyaruguru y’iburengerazuba gifite ikirere cy’umugabane. Uturere twinshi tugabanijwemo ibihe byumye nimvura umwaka wose.Igihe cyimvura cyibanda kuri 75% byimvura igwa buri mwaka. Kubera ko ifasi ya Mexico igizwe ahanini nubutaka bwa plateau, nta mbeho ikonje cyane mu gihe cyizuba, nta bushyuhe bukabije mu cyi, ndetse n’ibiti byatsi bibisi mu bihe byose, bityo bikishimira izina rya "isaro rya plateau".

Igihugu kigabanyijemo leta 31 n’akarere ka 1 (Umujyi wa Mexico). Leta zigizwe n’imijyi (imigi) (2394) n'imidugudu. Amazina ya leta ni aya akurikira: Aguascalientes, Baja California Norte, Baja California Sur, Campeche, Coahuila, Colima, Chiapas, Chihuahua, Durango, Guanajuato, Guerrero, Hidalgo, Jalisco, Mexico, Michoacan, Morelos, Nayarit, Nuevo Leon, Oaxaca, Puebla, Querétaro, Quintana Roo, San Luis Potosí , Sinaloa, Sonora, Tabasco, Tamaulipas, Tlaxcala, Veracruz, Yucatan, Zacatecas.

Mexico ni kimwe mu bigo bya kera by’imico y'Abahinde ku mugabane wa Amerika. Umuco w'Abamaya uzwi cyane ku isi, umuco wa Toltec n'umuco wa Aztec byose byakozwe n'Abahinde ba kera bo muri Megizike. Pyramide yizuba na Pyramide yukwezi yubatswe mumajyaruguru yumujyi wa Mexico mbere ya BC ni abahagarariye uyu muco mwiza wa kera. Umujyi wa kera wa Teotihuacan, aho Pyramide y'izuba n'ukwezi biherereye, UNESCO yatangaje ko ari umurage rusange w'abantu. Abahinde ba kera muri Mexico bahingaga ibigori, bityo Mexico ikaba izwi nka "umujyi w'ibigori". Mu bihe bitandukanye byamateka, Mo yatsindiye kandi "ubwami bwa cacti", "ubwami bwa feza" n "" igihugu kireremba hejuru yinyanja ya peteroli ". Espagne yateye Mexico muri 1519, Mexico ihinduka ubukoloni bwa Esipanye mu 1521, na guverineri wa Espagne nshya yashinzwe mu mujyi wa Mexico mu 1522. Ubwigenge bwatangajwe ku ya 24 Kanama 1821. "Ingoma ya Mexico" yashinzwe muri Gicurasi umwaka ukurikira. Ishyirwaho rya Repubulika ya Mexico ryatangajwe ku ya 2 Ukuboza 1823. Repubulika nkuru yashyizweho ku mugaragaro mu Kwakira 1824. Mu 1917, hashyizweho itegeko nshinga rya demokarasi rya burugumesitiri maze igihugu gitangazwa ko ari Leta zunze ubumwe za Amerika.

Ibendera ry'igihugu: Ni urukiramende rufite igipimo cy'uburebure n'ubugari bwa 7: 4. Uhereye ibumoso ugana iburyo, igizwe na mpande enye zingana kandi zingana zingana: icyatsi, umweru, n'umutuku. Ikirangantego cy'igihugu cya Mexico cyashushanyijeho hagati y'igice cyera. Icyatsi kigereranya ubwigenge n'ibyiringiro, umweru ugereranya amahoro n'imyizerere ishingiye ku idini, naho umutuku ugereranya ubumwe bw'igihugu.

Mexico ifite abaturage miliyoni 106 (2005). Amoko avanze y’Ubuhinde n’Uburayi hamwe n’Abahinde bangana na 90% na 10% by’abaturage bose. Ururimi rwemewe ni icyesipanyoli, 92,6% by'abaturage bemera gatolika, naho 3,3% bemera abaporotesitanti.

Mexico ni igihugu kinini cyubukungu muri Amerika y'Epfo, kandi GDP yacyo iza ku mwanya wa mbere muri Amerika y'Epfo. Umusaruro rusange w’igihugu mu 2006 wari miliyari 741.520 z'amadolari y’Amerika, uza ku mwanya wa 12 ku isi, hamwe n’umuturage ufite agaciro ka 6901 USD. Mexico ikungahaye ku bucukuzi bw'amabuye y'agaciro, muri yo hakaba harimo ifeza, kandi umusaruro wayo waje ku mwanya wa mbere ku isi mu myaka myinshi. Azwi ku izina rya "Ubwami bwa silver". Ifite gaze gasanzwe ifite metero kibe miliyari 70, ni yo itanga peteroli nini kandi yohereza ibicuruzwa muri Amerika y'Epfo, iza ku mwanya wa 13 ku isi, kandi ifite umwanya ukomeye mu bukungu bw'igihugu cya Mexico. Ishyamba rifite ubuso bwa hegitari miliyoni 45, bingana na 1/4 cyubuso bwubutaka. Amashanyarazi ni hafi miliyoni 10 kilowatts. Ibicuruzwa nyamukuru byo mu nyanja ni prawns, tuna, sardine, abalone, nibindi. Muri byo, prawns na abalone nibicuruzwa gakondo byohereza hanze.

Inganda zikora zifite umwanya wingenzi muri Mexico. Inganda zubatswe mbere, imyambaro, n’imyambaro byatangiye gukira, kandi ibikoresho byo gutwara abantu, sima, ibikomoka ku miti n’inganda zikomeza kwiyongera. Umusaruro wa peteroli ukomeje kuza ku mwanya wa kane ku isi.Meksika ni yo itanga ubuki bukomeye ku isi itanga umusaruro wa miliyoni 60 ku mwaka, iza ku mwanya wa kane ku isi. Mirongo cyenda ku ijana yubuki bwakozwe hanze, kandi aya mafaranga yinjiza amadolari agera kuri miliyoni 70 US $ buri mwaka.

Igihugu gifite hegitari miliyoni 35,6 zubutaka bwo guhingwa, na hegitari miliyoni 23 zubutaka bwo guhingwa. Ibihingwa nyamukuru ni ibigori, ingano, amasaka, soya, umuceri, ipamba, ikawa, kakao, nibindi. Abahinde ba kera bo muri Megizike borora ibigori, bityo igihugu kikaba kizwiho "umujyi w'ibigori." Sisal, izwi kandi ku izina rya "zahabu y'icyatsi", ni nacyo gihugu cya Mexico kiza ku isonga mu buhinzi ku isi, kandi umusaruro wacyo uri ku isonga ku isi. Urwuri rw'igihugu rufite hegitari miliyoni 79, cyane cyane korora inka, ingurube, intama, amafarasi, inkoko, n'ibindi. Ibikomoka ku matungo bimwe byoherezwa mu mahanga.

Amateka maremare n’umuco, imigenzo idasanzwe y’imisozi n’imiterere ndangamuco, hamwe n’inyanja ndende bitanga ibihe byiza bidasanzwe mu iterambere ry’ubukerarugendo muri Mexico. Inganda z’ubukerarugendo ziza ku mwanya wa mbere muri Amerika y'Epfo, zabaye imwe mu nkomoko nyamukuru ya Mexico yinjiza amadovize. Amafaranga yinjira mu bukerarugendo mu 2001 yageze kuri miliyari 8.4 z'amadolari y'Amerika.

Umujyi wa Mexico: Umujyi wa Mexico (Ciudad de Mexico), umurwa mukuru wa Mexico, uherereye mu kibaya cya lacustrine cyo mu kiyaga cya Tescoco mu majyepfo y’ibibaya bya Mexico, ku butumburuke bwa metero 2240. Mu myaka yashize, agace ko mumijyi gakomeje kwaguka no kwaguka kugera muri leta ya Mexico ikikije, bikora imigi myinshi ya satelite. Ku buyobozi, iyi mijyi ni iya leta ya Mexico, ariko yahujwe n’akarere ka federal mu bijyanye n’ubukungu, sosiyete, n’umuco, ikora agace ka metropolitani, harimo Umujyi wa Mexico ndetse n’imijyi 17 yegeranye, ifite ubuso bwa kilometero kare 2018. Umujyi wa Mexico ufite ikirere gikonje kandi gishimishije, impuzandengo yubushyuhe bwa buri mwaka bugera kuri 18 ° C. Umwaka wose ugabanijwemo ibihe by'imvura n'izuba.Igihe cy'imvura ni kuva muri Kamena kugeza mu ntangiriro z'Ukwakira. 75% kugeza 80% by'imvura igwa buri mwaka iba yibanze mu gihe cy'imvura. Umujyi wa Mexico utuwe na miliyoni 22 (harimo imijyi ya satelite) (2005), kandi ubwiyongere bw’abaturage buza ku mwanya wa mbere mu mijyi minini ku isi. Benshi mubaturage bafite inkomoko yabahinde n’abanyamerika kandi bemera Gatolika.

Hariho urugero nk'urwo ku ibendera rya Mexico ndetse n'ikirangantego cy'igihugu: inkongoro y'intwari ihagaze yishimye kuri cactus ikomeye ifite inzoka mu kanwa. Ibi nibyo Abaziteki ba kera b'Abahinde babonye igihe bagenda ku kirwa kiri mu kiyaga cya Tescoco bayobowe n'imana yabo y'intambara mbere y'ikinyejana cya cumi na gatatu. Ijambo "Mexico" rikomoka ku izina rya "Mexicali" ry'imana y'intambara ya Aztec. Abaziteki bahise buzuza ubutaka bubaka imihanda ahantu hagenwe n'imana. Mu 1325 nyuma ya Yesu, hubatswe umujyi wa Tinoztitlan, uwabanjirije Umujyi wa Mexico. Umujyi wa Mexico wigaruriwe n’Abesipanyoli mu 1521, maze umujyi urangirika cyane. Nyuma yaho, abakoloni b’Abesipanyoli bubatse ingoro nyinshi z’uburayi, amatorero, monasiteri n’izindi nyubako kuri ayo matongo. Bise umujyi wa Mexico maze bawita “Ingoro. "Umurwa mukuru" uzwi cyane mu Burayi. Mu 1821, Mexico yabaye umurwa mukuru igihe yigenga. Mu mpera z'ikinyejana cya 18, igipimo cy'imijyi cyakomeje kwiyongera. Nyuma ya 1930, inyubako ndende zigezweho zagaragaye nyuma yizindi. Ntigumana gusa ibara rikomeye ry'umuco wigihugu, ahubwo ni umujyi mwiza cyane ugezweho.

Umujyi wa Mexico niwo mujyi wa kera cyane mu gice cy’iburengerazuba bw’isi. Ibisigisigi by’umuco bya kera by’Abahinde byerekanwe mu mujyi ndetse no mu nkengero zawo ni umutungo w'agaciro wa Mexico ndetse n'amateka y’ubumuntu. Inzu Ndangamurage ya Anthropology, iherereye muri Parike ya Chabrtepec kandi ifite ubuso bwa metero kare 125.000, ni imwe mu ngoro ndangamurage nini kandi zizwi cyane muri Amerika y'Epfo. Inzu ndangamurage ni icyegeranyo cy’ibisigisigi by’umuco gakondo by’Abahinde, byerekana antropropologiya, inkomoko y’umuco wa Mexico, hamwe n’amoko, ubuhanzi, idini, n’ubuzima bw’Abahinde.Hariho ibicuruzwa birenga 600.000 byerekana amateka y’amateka mbere y’igitero cya Esipanye. Inyubako y'ingoro ndangamurage ihuza imiterere gakondo y'Abahinde n'ubuhanzi bugezweho, igaragaza byimazeyo umuco wimbitse w'abaturage ba Mexico. Pyramide y'izuba n'ukwezi, iherereye mu birometero 40 mu majyaruguru y'Umujyi wa Mexico, ni igice kinini cy'ibisigisigi by'umujyi wa kera wa Teotihuacan wubatswe na Aztec, kandi ni n'isaro ritangaje cyane ry'umuco wa Aztec kugeza ubu. Pyramide yizuba ifite metero 65 z'uburebure kandi ifite ubunini bwa metero kibe miliyoni.Niho hantu basengaga imana yizuba. Mu 1988, UNESCO yatangaje ko Pyramide y'izuba n'ukwezi ari umurage rusange w'abantu.