Norwegiýa Esasy maglumatlar
Timeerli wagt | Wagtyňyz |
---|---|
|
|
Timeerli wagt zolagy | Wagt guşaklygynyň tapawudy |
UTC/GMT +1 sagat |
giňişlik / uzynlyk |
---|
64°34'58"N / 17°51'50"E |
izo kodlamak |
NO / NOR |
walýuta |
Krone (NOK) |
Dil |
Bokmal Norwegian (official) Nynorsk Norwegian (official) small Sami- and Finnish-speaking minorities |
elektrik |
C Europeanewropa 2 pin ýazyň F görnüşli Şuko wilkasy |
Döwlet baýdagy |
---|
maýa |
Oslo |
banklaryň sanawy |
Norwegiýa banklaryň sanawy |
ilaty |
5,009,150 |
meýdany |
324,220 KM2 |
GDP (USD) |
515,800,000,000 |
telefon |
1,465,000 |
Jübi telefony |
5,732,000 |
Internet eýeleriniň sany |
3,588,000 |
Internet ulanyjylarynyň sany |
4,431,000 |
Norwegiýa giriş
Umumy meýdany 385,155 inedördül kilometre barabar Norwegiýa Demirgazyk Europeewropadaky Skandinawiýanyň günbatar böleginde, gündogarda Şwesiýa, demirgazyk-gündogarda Finlýandiýa we Russiýa, günortada Daniýa, günbatarda Norwegiýa deňzi bilen serhetleşýär. Kenar ýakasynyň uzynlygy 21,000 kilometre (fýordlary hem goşmak bilen), köp sanly tebigy duralga, Skandinaw daglary tutuş territoriýanyň üstünden geçýär, platos, daglar we buzluklar tutuş territoriýanyň 2/3 bölegini tutýar we günorta depeler, köller we batgalar giň ýaýrandyr. . Sebitleriň köpüsinde ortaça deňiz howasy bar. Norwegiýa Patyşalygynyň doly ady, 385,155 inedördül kilometr meýdany (Svalbard, Mayan Maýen we beýleki sebitleri öz içine alýar) tutýar. Demirgazyk Europeewropadaky Skandinawiýanyň günbatar böleginde, gündogarda Şwesiýa, demirgazyk-gündogarda Finlýandiýa we Russiýa, günortada Daniýa, günbatarda Norwegiýa deňzi bilen serhetleşýär. Kenar ýakasy 21,000 kilometr (fýordlary hem goşmak bilen) we tebigy duralgalar köp. Skandinaw daglary tutuş territoriýadan geçýär we platolar, daglar we buzluklar tutuş meýdanyň üçden iki bölegini tutýar. Depeler, köller we batgalar günortada giňden ýaýrandyr. Sebitleriň köpüsinde ortaça deňiz howasy bar. inurtda 1 şäher we 18 okrug bar: Oslo (şäher), Akershus, Ostfold, Heidemark, Oppland, Buskerud, Siffold, Telemark, East Agder, West Agder, Rogaland, Hordaland, Sogn-Fjordane, Moeller-Rumsdal, Günorta Trondelag, Demirgazyk Trondelag, Nordland, Troms, Finlýandiýa bellik. IX asyrda bitewi şalyk emele geldi. Viking döwründe XI-XI asyrlarda üznüksiz giňelip, gülläp ösýän döwrüne girdi. XIV asyryň ortalarynda pese gaçyp başlady 1397-nji ýylda Daniýa we Şwesiýa bilen Kalmar bileleşigini döretdi we Daniýanyň gol astyndady. 1814-nji ýylda Daniýa Günbatar Pomeraniýanyň deregine Norwegiýany Şwesiýa berdi. 1905-nji ýylda garaşsyzlyk, monarhiýa gurup, Daniýanyň şazadasy Karl Hakon VII diýilýän şa saýlandy. Birinji jahan urşy döwründe bitaraplygy saklady. Ikinji jahan urşunda faşistik Germaniýa tarapyndan basylyp alnan korol Haakon we onuň hökümeti Angliýada sürgün edildi. 1945-nji ýylda azat edildi. 1957-nji ýylda Haakon VII aradan çykdy we ogly tagta çykdy we Olaf V. Milli baýdak: Uzynlygy 11: 8 ini bilen gönüburçly. Baýdak meýdançasy gyzyl reňkli, baýdagyň üstünde gök we ak reňkli nagyşlar, çepe birneme. Norwegiýa 1397-nji ýylda Daniýa we Şwesiýa bilen Kalmar bileleşigini döretdi we Daniýa tarapyndan dolandyryldy, şonuň üçin baýdakdaky haç Daniýa baýdagynyň haç nagşyndan alnan. Norwegiýanyň milli baýdaklarynyň iki görnüşi bar. Döwlet edaralary kepderi baýdagyny uçýarlar, beýleki ýagdaýlarda keseligine we gönüburçly milli baýdaklar görkezilýär. Norwegiýanyň umumy ilaty 4,68 million (2006). 96% norwegiýalylar we takmynan 4,6% daşary ýurtly immigrantlar. Esasan demirgazykda 30,000 töweregi sami bar. Resmi dil Norweg, Iňlis dili bolsa lingua franca. Residentsaşaýjylaryň 90% -i hristian lýuteranyň döwlet dinine ynanýarlar. Norwegiýa häzirki zaman senagaty bilen ösen ýurt. 2006-njy ýylda jemi milli önümi 261,694 milliard ABŞ dollary bolup, adam başyna düşýän gymmaty 56767 ABŞ dollary bolup, dünýäde birinji ýerde durýar. Nebit we tebigy gaz gorlary köp. Gidroenergetika serişdeleri köp we ösüp bilýän gidroelektrik serişdeleri takmynan 187 milliard kWt sagat bolup, olaryň 63% -i işlenip düzüldi. Demirgazyk kenar dünýä belli balykçylyk meýdançasydyr. Oba hojalygy meýdany 10293 inedördül kilometr, şol sanda 6329 inedördül kilometr öri meýdanlary. Esasy däl iýmit esasan öz-özüne ýeterlik we iýmit esasan import edilýär. Senagat halk hojalygynda möhüm orny eýeleýär. Adaty senagat pudaklaryna maşyn, gidroenergetika, metallurgiýa, himiýa, kagyz öndürmek, agaç gaýtadan işlemek, balyk önümlerini gaýtadan işlemek we gämi gurluşygy degişlidir. Norwegiýa Günbatar Europeewropada iň uly alýumin öndüriji we eksport ediji bolup durýar. Magniniň öndürilmegi dünýäde ikinji ýerde durýar we ferrosilikon garyndy önümleriniň köpüsi eksport üçin. 1970-nji ýyllarda ýüze çykan deňiz nebit senagaty halk hojalygynyň möhüm sütünine öwrüldi we Günbatar Europeewropadaky iň uly nebit öndüriji we dünýäde üçünji uly nebit eksportçysydyr. Esasy syýahatçylyk ýerleri Oslo, Bergen, Roros, Demirgazyk nokady we beýleki ýerlerdir. Oslo : Norwegiýa Patyşalygynyň paýtagty Oslo Norwegiýanyň günorta-gündogarynda, Oslo Fýordyň demirgazyk çetinde, meýdany 453 inedördül kilometre we şäher ilaty takmynan 530,000 (2005) Januaryanwar). Oslo aslynda "Taňry jülgesi", başga bir söz "dag düzlügi" diýmegi aňladýar. Oslo, asmanyň ýaşyl suwda şöhlelenýän beýik Holmenkollen dagynyň aňyrsynda aýlanýan Oslo Fýordyň gapdalynda höwürtge döredýär we diňe bir kenarýaka şäheriň özüne çekijiligine baý bolman, eýsem dykyz dag tokaýynyň ajaýyp belentligine hem eýe. . Şäheriň töweregindäki depeler uly gyrymsy agaçlar, uly we kiçi köller, derýalar we tora birleşdirilen dag ýollary bilen örtülendir. Tebigy gurşaw gaty owadan. Şäherde ösen we gurlan meýdan umumy meýdanyň diňe 1/3 bölegini tutýar we sebitleriň köpüsi henizem tebigy ýagdaýda. Warmyly Atlantik akymynyň täsiri sebäpli Oslo ortaça ýyllyk temperaturasy 5,9 ° C bolan ýumşak howa şertlerine eýe. Oslo ilkinji gezek 1050-nji ýylda guruldy. Ol 1624-nji ýylda ot bilen ýykyldy. Soňra Daniýa-Norwegiýa Patyşalygynyň şasy Hristian IV galanyň eteginde täze şäher gurup, oňa hristian adyny dakdy. Bu at 1925-nji ýyla çenli ulanylýar. Häzirki zaman Oslony esaslandyryjyny hatyralamak üçin şäherdäki ybadathananyň öňünde hristian heýkeli bar. 1905-nji ýylda, Norwegiýa garaşsyz bolanda hökümet Osloda ýerleşýärdi. Ikinji jahan urşy döwründe Norwegiýa nasist Germaniýasy tarapyndan basylyp alyndy. 1945-nji ýylda Norwegiýa azat edilenden soň hökümet Osloga gaýdyp geldi. Oslo Norwegiýanyň transport we senagat merkezidir. Oslo portunyň uzynlygy 12,8 kilometre barabar bolup, 130-dan gowrak gämi gatnaw kompaniýasy bar. Norwegiýanyň importynyň ýarysyndan gowragy Oslo arkaly iberilýär. Oslo Germaniýa we Daniýa bilen awtoulag we paromlar bilen baglanyşýar we Angliýa we ABŞ bilen yzygiderli ýolagçy paromlary bar. Oslonyň gündogarynda we günbatarynda demir ýol merkezleri bar we gündogar, demirgazyk we günbatar töwereklere elektrik otlylary birikdirilýär. Oslo howa menzili Europeewropanyň we dünýäniň esasy şäherlerine howa ýollary bilen ýurduň iň möhüm halkara howa menzillerinden biridir. Oslonyň pudaklarynda esasan gämi gurluşygy, elektrik, dokma, maşyn öndürmek we ş.m. bar. Senagat önümçiliginiň bahasy ýurduň dörtden bir bölegini tutýar. Mejlis, Courtokary kazyýet, Milli bank we milli teleradioýaýlymlar korporasiýasy ýaly Norwegiýanyň köp sanly döwlet edarasy Osloda ýerleşýär we bu ýerde köp sanly milli gazet hem çap edilýär. Şäher häkimligi port duralgasynyň aňyrsynda ýerleşýär. Bu gadymy gala meňzeş bina. Häzirki zaman Norwegiýaly suratkeşleriň Norwegiýanyň taryhyna esaslanýan "Norwegiýanyň taryhy okuw kitaby" diýlip atlandyrylýan ägirt uly ýazgylary bar. Şäher häkimliginiň öňündäki meýdançada gülli güller we suw çüwdürimleri bar. Golaýda Oslonyň şäher merkezi. 1899-njy ýylda gurlan Milli teatryň öňünde meşhur norweg dramaturgy Ibseniň heýkeli oturdyldy. XIX asyrda gurlan Ak köşk, şäher merkezindäki tekiz depäniň üstünde dabaraly ýagdaýda dur, öňündäki gyzyl-çäge asma meýdançada korol Karl-Jonyň bürünçden ýasalan heýkeli bar. |