ሱዳን መሰረታዊ መረጃ
| የአካባቢ ሰዓት | የእርስዎ ጊዜ |
|---|---|
|
|
|
| የአከባቢ የጊዜ ሰቅ | የሰዓት ሰቅ ልዩነት |
| UTC/GMT +2 ሰአት |
| ኬክሮስ / ኬንትሮስ |
|---|
| 15°27'30"N / 30°13'3"E |
| ኢሶ ኢንኮዲንግ |
| SD / SDN |
| ምንዛሬ |
| ፓውንድ (SDG) |
| ቋንቋ |
| Arabic (official) English (official) Nubian Ta Bedawie Fur |
| ኤሌክትሪክ |
 ይተይቡ c European 2-pin D old የብሪታንያ መሰኪያ ይተይቡ |
| ብሔራዊ ባንዲራ |
|---|
 |
| ካፒታል |
| ካርቱም |
| የባንኮች ዝርዝር |
| ሱዳን የባንኮች ዝርዝር |
| የህዝብ ብዛት |
| 35,000,000 |
| አካባቢ |
| 1,861,484 KM2 |
| GDP (USD) |
| 52,500,000,000 |
| ስልክ |
| 425,000 |
| ተንቀሳቃሽ ስልክ |
| 27,659,000 |
| የበይነመረብ አስተናጋጆች ብዛት |
| 99 |
| የበይነመረብ ተጠቃሚዎች ብዛት |
| 4,200,000 |
ሱዳን መግቢያ
|
ሱዳን በድድ አረብኛ የበለፀገች ሲሆን “ጉም ኪንግደም” በመባል ትታወቃለች ፤ ወደ 2,506 ሚሊዮን ስኩዌር ኪ.ሜ. አካባቢን ይሸፍናል ፡፡ በሰሜን ምስራቅ አፍሪካ እና በቀይ ባህር ምዕራብ ዳርቻ ላይ ትገኛለች፡፡በአፍሪካ ትልቁ ሀገር ናት ፣ በደቡብ በኩል ከሊቢያ ፣ ቻድ ፣ መካከለኛው አፍሪካ ሪፐብሊክ እና ከኮንጎ ጋር ትዋሰናለች ፡፡ በስተሰሜን ምስራቅ ከቀይ ባህር ጋር የሚያዋስነው በምስራቅ በኩል ኡጋንዳ ፣ ኬንያ ፣ ኢትዮጵያ እና ኤርትራ ፣ ኡጋንዳ ፣ ኬንያ ፣ 720 ኪ.ሜ. አብዛኛው ክልል ተፋሰስ ነው ፣ በደቡብ ከፍ ብሎ በሰሜን ደግሞ ዝቅተኛ ነው ፣ መካከለኛው ክፍል የሱዳን ተፋሰስ ነው ፣ የሰሜኑ ክፍል የበረሃ መድረክ ነው ፣ የምዕራቡ ክፍል ደግሞ የኮርፋንዶ አምባ እና የዳፉር ፕላቱ ነው ፣ የምስራቁ ክፍል የምስራቅ አፍሪካ Plateauላ እና የኢትዮ Plateauያ አምባ ምዕራባዊ ተዳፋት ሲሆን የደቡቡ ድንበር ደግሞ ኪን ነው ቲሻን በአገሪቱ ውስጥ ከፍተኛው ከፍታ ነው ፡፡ የሱዳን ሪፐብሊክ ሙሉ ስም ሱዳን በሰሜን ምስራቅ አፍሪካ በቀይ ባህር ምዕራብ ዳርቻ የሚገኝ ሲሆን ከአፍሪካ ትልቁ ሀገር ናት ፡፡ ከሊቢያ ፣ ቻድ እና መካከለኛው አፍሪካ ሪፐብሊክ በምዕራብ ፣ ኮንጎ (ኪንሻሳ) ፣ በደቡብ በኩል ኡጋንዳ እና ኬንያ ፣ በምስራቅ ከኢትዮጵያ እና ከኤርትራ ጋር ትዋሰናለች ፡፡ ሰሜናዊ ምሥራቅ ከቀይ ባህር ጋር ይዋሰናል ፣ ወደ 720 ኪሎ ሜትር ያህል የባሕር ዳርቻ አለው ፡፡ አብዛኛው ክልል ተፋሰስ ነው ፣ በደቡብ ከፍ ብሎ በሰሜን ደግሞ ዝቅተኛ ነው ፡፡ ማዕከላዊው ክፍል የሱዳን ተፋሰስ ነው ፤ ሰሜናዊው ክፍል የበረሃ መድረክ ነው ፣ የአባይ ምስራቅ የኑቢያን በረሃ ሲሆን ምዕራቡ ደግሞ የሊቢያ በረሃ ነው ፤ ምዕራቡ ደግሞ የኮርፋንዶ ፕላቱ እና የዳፉር አምባ ነው ፤ ምስራቅ ደግሞ የምስራቅ አፍሪካ አምባ እና የምዕራባዊው የኢትዮጵያ አምባ ነው ፡፡ በደቡባዊ ድንበር ላይ ኪነትቲ ተራራ ከባህር ጠለል በላይ 3187 ሜትር ከፍታ ያለው ሲሆን በሀገሪቱ ውስጥ ከፍተኛው ከፍታ ነው ፡፡ የአባይ ወንዝ ከሰሜን ወደ ደቡብ ይሮጣል ፡፡ በሱዳን ያለው የአየር ንብረት ከአገሪቱ ሞቃታማ የበረሃ አየር ሁኔታ እስከ ከሰሜን ወደ ደቡብ እስከ ሞቃታማው የዝናብ ደን የአየር ንብረት ሽግግር በመላ አገሪቱ እጅግ ይለያያል ፡፡ ሱዳን በድድ አረብኛ የበለፀገች ሲሆን የውጤት እና የኤክስፖርት መጠኗ በዓለም ላይ አንደኛ ደረጃ ላይ ይገኛል፡፡ስለዚህ ሱዳን እንዲሁ ‹የድድ መንግሥት› በመባል ትታወቃለች ፡፡ በ 19 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ግብፅ ሱዳንን በመውረር ተቆጣጠረች ፡፡ በ 1870 ዎቹ እንግሊዝ ወደ ሱዳን መስፋፋት ጀመረች ፡፡ የማህዲ መንግሥት በ 1885 ተቋቋመ ፡፡ በ 1898 እንግሊዞች ሱዳንን እንደገና ተቆጣጠሩ ፡፡ በ 1899 በብሪታንያ እና በግብፅ “በጋራ የሚተዳደር” ነበር ፡፡ እ.ኤ.አ. በ 1951 ግብፅ የ “አብሮ አስተዳደር” ስምምነትን አጠፋች ፡፡ በ 1953 እንግሊዝ እና ግብፅ በሱዳን የራስን ዕድል በራስ የመወሰን ስምምነት ላይ ደረሱ ፡፡ የራስ ገዝ መንግሥት የተቋቋመው እ.ኤ.አ. በ 1953 ሲሆን እ.ኤ.አ. ጥር 1956 ነፃነት ታውጆ ሪፐብሊክ ተመሰረተ ፡፡ በ 1969 የኒሚሪ ወታደራዊ መፈንቅለ መንግስት ወደ ስልጣን በመጣ አገሪቱ ወደ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ ሱዳን ተሰየመ ፡፡ እ.ኤ.አ በ 1985 የደሃብ ወታደራዊ መፈንቅለ መንግስት ወደ ስልጣን በመጣ አገሪቱ የሱዳን ሪፐብሊክ ተብሎ ተሰየመ ፡፡ ብሔራዊ ባንዲራ-ከርዝመት እስከ 2 1 ስፋት ጋር ጥምርታ ያለው አግድም አራት ማዕዘን ነው ፡፡ የባንዲራ ፖሉ ጎን አረንጓዴ የኢሶሴልስ ትሪያንግል ሲሆን በቀኝ በኩል ደግሞ ከላይ እስከ ታች በቅደም ተከተል ቀይ ፣ ነጭ እና ጥቁር የሆኑ ሶስት ትይዩ እና እኩል ስፋቶች ናቸው ፡፡ ቀይ ቀለም አብዮትን ፣ ነጭ ሰላምን ያመለክታል ፣ ጥቁር ደግሞ ጥቁር የጥቁር ዘር የሆኑትን የደቡብ ነዋሪዎችን ያሳያል ፣ አረንጓዴ ደግሞ በሰሜናዊ ነዋሪዎች እምነት የሚጥልበትን እስልምናን ያመለክታል ፡፡ የህዝብ ብዛት 35.392 ሚሊዮን ነው ፡፡ አጠቃላይ እንግሊዝኛ. ከ 70% በላይ የሚሆኑት ነዋሪዎች በእስልምና ያምናሉ ፣ የደቡቡ ነዋሪዎቹ በአብዛኛው በጥንታዊ የጎሳ ሃይማኖቶች እና በፅንስ አምልኮ የሚያምኑ ሲሆን 5% የሚሆኑት ብቻ በክርስትና ያምናሉ ፡፡ በተባበሩት መንግስታት ከታወጀ በዓለም ላይ በጣም ካደጉ አገራት አንዷ ሱዳን ናት ፡፡ የሱዳን ኢኮኖሚ በእርሻ እና በእንስሳት እርባታ የተያዘ ሲሆን የግብርናው ህዝብ ከጠቅላላው ህዝብ 80% ነው ፡፡ የሱዳን ጥሬ ገንዘብ ሰብሎች እንደ ሙጫ አረብ ፣ ጥጥ ፣ ኦቾሎኒ እና ሰሊጥ በግብርና ምርት ውስጥ አስፈላጊ ቦታን ይይዛሉ ፣ አብዛኛዎቹ ወደ ውጭ የሚላኩ ሲሆን ይህም ወደ ውጭ ከሚላኩ የግብርና ምርቶች ውስጥ የ 66% ድርሻ አላቸው ፡፡ ከነዚህም መካከል ሙጫ አረብ በ 5.04 ሚሊዮን ሄክታር አካባቢ ተተክሏል ፣ በአማካኝ ዓመታዊ ምርቱ ወደ 30,000 ቶን ያህል ሲሆን ይህም ከጠቅላላው የዓለም ምርት ከ 60% እስከ 80% ነው ፣ የረጅም ጊዜ የጥጥ ምርት በዓለም ላይ ሁለተኛውን ደረጃ ይይዛል ፣ የኦቾሎኒ ምርቱ በአረብ አገራት እና በዓለም ከፍተኛ ነው ፣ የሰሊጥ ዘር ምርቱ በአረብ እና በአፍሪካ ሀገሮች መካከል በአንደኝነት የተቀመጠ ሲሆን ወደ ውጭ የሚላኩ ምርቶች ወደ ግማሽ ያህሉ የዓለም ክፍል ናቸው ፡፡ በተጨማሪም የሱዳን የከብት እርባታ ምርቶች ሀብቶች በአረብ ሀገሮች ውስጥ አንደኛ እና ከአፍሪካ ሀገሮች በሁለተኛ ደረጃ ላይ ይገኛሉ ፡፡ ሱዳን ብረት ፣ ብር ፣ ክሮሚየም ፣ መዳብ ፣ ማንጋኔዝ ፣ ወርቅ ፣ አልሙኒየም ፣ እርሳስ ፣ ዩራኒየም ፣ ዚንክ ፣ ቶንግስተን ፣ አስቤስቶስ ፣ ጂፕሰም ፣ ሚካ ፣ ታል ፣ አልማዝ ፣ ዘይት ፣ የተፈጥሮ ጋዝ እና እንጨቶችን ጨምሮ በተፈጥሮ ሀብቶች የበለፀገች ናት ጠብቅ. የደን አካባቢው ወደ 64 ሚሊዮን ሄክታር የሚሸፍን ሲሆን ከአገሪቱ 23.3% ድርሻ አለው ፡፡ ሱዳን በሃይድሮ ፓወር ሃብት የበለፀገች ሲሆን 2 ሚሊዮን ሄክታር ንጹህ ውሃ ታገኛለች ፡፡ ከቅርብ ዓመታት ወዲህ ሱዳን የነዳጅ ኢንዱስትሪን አቋቁማ ኢኮኖሚያዊ ሁኔታዋ በተከታታይ ተሻሽሏል ፡፡ በአሁኑ ወቅት ሱዳን በአፍሪካ ሀገሮች መካከል በአንፃራዊነት ከፍተኛ የሆነ የኢኮኖሚ እድገት እንደጠበቀች ትጠብቃለች ፡፡ እ.ኤ.አ. በ 2005 የሱዳን ጠቅላላ ምርት 26.5 ቢሊዮን የአሜሪካ ዶላር ሲሆን የነፍስ ወከፍ የሀገር ውስጥ ምርት ደግሞ 768.6 የአሜሪካ ዶላር ነበር ፡፡ |