Sudan Esasy maglumatlar
| Timeerli wagt | Wagtyňyz |
|---|---|
|
|
|
| Timeerli wagt zolagy | Wagt guşaklygynyň tapawudy |
| UTC/GMT +2 sagat |
| giňişlik / uzynlyk |
|---|
| 15°27'30"N / 30°13'3"E |
| izo kodlamak |
| SD / SDN |
| walýuta |
| funt (SDG) |
| Dil |
| Arabic (official) English (official) Nubian Ta Bedawie Fur |
| elektrik |
 C Europeanewropa 2 pin ýazyň D köne iňlis wilkasyny ýazyň |
| Döwlet baýdagy |
|---|
 |
| maýa |
| Hartum |
| banklaryň sanawy |
| Sudan banklaryň sanawy |
| ilaty |
| 35,000,000 |
| meýdany |
| 1,861,484 KM2 |
| GDP (USD) |
| 52,500,000,000 |
| telefon |
| 425,000 |
| Jübi telefony |
| 27,659,000 |
| Internet eýeleriniň sany |
| 99 |
| Internet ulanyjylarynyň sany |
| 4,200,000 |
Sudan giriş
|
Sud sakgyç arap diline baý we "Gum Patyşalygy" diýlip atlandyrylýar. Takmynan 2,506 million inedördül kilometr meýdany tutýar. Demirgazyk-gündogar Afrikada we Gyzyl deňziň günbatar kenarynda ýerleşýär. Afrikanyň iň uly ýurdy. Liwiýa, Çad, Merkezi Afrika Respublikasy we Kongo Günorta bilen serhetleşýär. Altyn), gündogarda Uganda, Keniýa, Efiopiýa we Eritreýa, demirgazyk-gündogarda Gyzyl deňiz bilen serhetleşýän, kenar ýakasy takmynan 720 kilometre barabar. Territoryurduň köp bölegi basseýnler, günortada beýik we demirgazykda pes, merkezi bölegi Sudan basseýni, demirgazyk bölegi çöl platformasy, günbatar bölegi Korfando platosy we Dafur platosy, gündogar bölegi Gündogar Afrika platosy we Efiopiýa platosy we günbatar serhedi Kine. Tişan ýurduň iň beýik depesidir. Sudan respublikasynyň doly ady Afrikanyň demirgazyk-gündogarynda, Gyzyl deňziň günbatar kenarynda ýerleşýär we Afrikanyň iň uly ýurdydyr. Günbatarda Liwiýa, Çad we Merkezi Afrika Respublikasy, günortada Kongo (Kinşasa), Uganda we Keniýa, gündogarda Efiopiýa we Eritreýa bilen serhetleşýär. Demirgazyk-gündogar Gyzyl deňiz bilen serhetleşýär, kenar ýakasy takmynan 720 kilometre barabardyr. Territoryurduň köp bölegi basseýn, günortada beýik we demirgazykda pes. Merkezi bölegi Sudan basseýni; demirgazyk bölegi çöl platformasy, Niliň gündogary Nubian çöli, günbatary Liwiýa çöli; günbatary Korfando platosy we Dafur platosy; gündogary Gündogar Afrika platosy we Efiopiýa platosynyň günbatar eňňidi. Günorta serhetdäki Kinetti dagy deňiz derejesinden 3187 metr beýiklikde, ýurduň iň beýik depesi. Nil derýasy demirgazykdan günorta akýar. Sudanyň howasy tropiki çöl howasyndan tropiki ýagyş tokaý howasynyň demirgazykdan günorta geçişine çenli bütin ýurt boýunça üýtgeýär. Sud sakgyç arap diline baý we önümçiligi we eksport mukdary dünýäde birinji ýerde durýar. Şonuň üçin Sudana "Gum Patyşalygy" diýilýär. XIX asyryň başynda Müsür Sudana çozdy we basyp aldy. 1870-nji ýyllarda Angliýa Sudana ýaýrap başlady. Mahdi Patyşalygy 1885-nji ýylda döredildi. 1898-nji ýylda Iňlisler Sudany gaýtadan ele aldy. 1899-njy ýylda Angliýa we Müsür "bilelikde dolandyryldy". 1951-nji ýylda Müsür "bilelikdäki dolandyryş" şertnamasyny ýatyrdy. 1953-nji ýylda Angliýa bilen Müsür Sudanyň öz ykbalyny kesgitlemek barada ylalaşyk gazandy. Özbaşdak hökümet 1953-nji ýylda döredildi we 1956-njy ýylyň ýanwar aýynda garaşsyzlyk yglan edildi we respublikan döredildi. 1969-njy ýylda Nimiri harby agdarlyşygy häkimiýet başyna geldi we ýurt Sudanyň Demokratik Respublikasy diýlip atlandyryldy. 1985-nji ýylda Dahab harby agdarlyşygy häkimiýet başyna geldi we ýurduň ady Sudan respublikasy boldy. Döwlet baýdagy: uzynlygy 2: 1 ini bolan gorizontal gönüburçluk. Baýdak direginiň tarapy ýaşyl izoseles üçburçlygy, sag tarapy bolsa ýokardan aşaklygyna gyzyl, ak we gara reňkli üç sany paralel we deň ini zolakdyr. Gyzyl rewolýusiýany, ak parahatçylygy, gara Afrikanyň gara ýaryşyna degişli günorta ýaşaýjylary, ýaşyl demirgazyk ýaşaýjylary tarapyndan ynanýan Yslamy alamatlandyrýar.
Ilaty 35,392 million. Umumy Iňlis. Residentsaşaýjylaryň 70% -den gowragy yslama ynanýar, günortanyň ýaşaýjylary esasan tire-taýpa dinlerine we fetişizme ynanýarlar we diňe 5% -i hristian dinine ynanýarlar. Sudan Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan yglan edilen dünýäde iň ösen ýurtlaryň biridir. Sudanyň ykdysadyýetinde oba hojalygy we maldarçylyk agdyklyk edýär we oba hojalygynyň ilaty umumy ilatyň 80% -ini tutýar. Sudanyň arap, pagta, nohut we künji ýaly nagt ekinleri oba hojalygy önümçiliginde möhüm orny eýeleýär, köpüsi eksport üçin, oba hojalygynyň eksportynyň 66% -ini emele getirýär. Şolaryň arasynda sakgyç arapça 5.04 million gektar meýdanda ekilýär, ortaça ýyllyk önümçiligi takmynan 30 000 tonna, dünýädäki umumy önümiň 60% -den 80% -ine çenli; uzyn ştapel pagta önümçiligi dünýäde ikinji orunda durýar; arahisleriň önümçiligi arap ýurtlarynda we dünýäde iň ýokary ýerde; Arap we Afrika ýurtlarynyň arasynda önümçilik birinji ýerde durýar we eksport dünýäniň ýarysyna golaýyny tutýar. Mundan başga-da, Sudanyň maldarçylyk önümleri baýlyklary arap ýurtlarynyň arasynda birinji, Afrika ýurtlarynyň arasynda ikinji ýerde durýar. Sudan demir, kümüş, hrom, mis, marganes, altyn, alýumin, gurşun, uran, sink, wolfram, asbest, gips, mika, tal, göwher, nebit, tebigy gaz we agaç ýaly tebigy baýlyklara baý Garaş. Tokaý meýdany takmynan 64 million gektar bolup, ýurduň meýdanynyň 23,3% -ini tutýar. Sudan 2 million gektar süýji suw bilen gidroelektrik serişdelerine baý. Soňky ýyllarda Sudan nebit pudagyny döretdi we ykdysady ýagdaýy yzygiderli gowulaşdy. Häzirki wagtda Sudan Afrika ýurtlarynyň arasynda ykdysady taýdan ýokary ösüş depginini saklady. 2005-nji ýylda Sudanyň jemi içerki önümi 26,5 milliard ABŞ dollary, adam başyna düşýän jemi içerki önüm 768,6 ABŞ dollary boldy. |