Tonga Amakuru Yibanze
Igihe cyaho | Igihe cyawe |
---|---|
|
|
Umwanya wigihe | Itandukaniro ryigihe |
UTC/GMT +13 isaha |
ubunini / uburebure |
---|
18°30'32"S / 174°47'42"W |
kodegisi |
TO / TON |
ifaranga |
Pa'anga (TOP) |
Ururimi |
English and Tongan 87% Tongan (official) 10.7% English (official) 1.2% other 1.1% uspecified 0.03% (2006 est.) |
amashanyarazi |
Andika plug plug ya Australiya |
ibendera ry'igihugu |
---|
umurwa mukuru |
Nuku'alofa |
urutonde rwa banki |
Tonga urutonde rwa banki |
abaturage |
122,580 |
akarere |
748 KM2 |
GDP (USD) |
477,000,000 |
telefone |
30,000 |
Terefone ngendanwa |
56,000 |
Umubare wabakoresha interineti |
5,367 |
Umubare w'abakoresha interineti |
8,400 |
Tonga Intangiriro
Tonga avuga Tongan n'Icyongereza.Abenshi mu baturage bemera Ubukristo. Umurwa mukuru ni Nuku'alofa. Tonga ifite ubuso bwa kilometero kare 699, izwi kandi ku birwa bya kivandimwe, mu burengerazuba bwa pasifika y'Amajyepfo, kilometero 650 mu burengerazuba bwa Fiji, na kilometero 1.770 mu majyepfo ashyira uburengerazuba bwa Nouvelle-Zélande. Nta nzuzi ziri muri kariya gace, zifite ikirere gishyuha cy’imvura gishyuha, uburobyi bukize n’amashyamba, kandi ahanini nta bucukuzi bw'amabuye y'agaciro. Ikirwa cya Tonga kigizwe n'ibirwa bitatu, Wawaou, Hapai na Tongatabu, harimo ibirwa 172 bifite ubunini butandukanye, muri byo hakaba harimo ibirwa 36 gusa. Tonga izwi cyane nk'Ubwami bwa Tonga, izwi kandi ku birwa bya kivandimwe, mu burengerazuba bwa pasifika y'Amajyepfo, kilometero 650 mu burengerazuba bwa Fiji, na kilometero 1770 mu majyepfo y'uburengerazuba bwa Nouvelle-Zélande. Ikirwa cya Tonga kigizwe n'ibirwa bitatu, Wawaou, Hapai na Tongatabu, harimo ibirwa 172 bifite ubunini butandukanye, muri byo hakaba harimo ibirwa 36 gusa. Ibendera ryigihugu: Ni urukiramende rutambitse rufite igipimo cy'uburebure n'ubugari bwa 2: 1. Ibendera ritukura, rifite urukiramende ruto rwera mu mfuruka yo hejuru ibumoso hamwe n'umusaraba utukura. Umutuku ugereranya amaraso yamenwe na Kristo, naho umusaraba ugereranya ubukristo. Abantu batuye hano hashize imyaka irenga 3000. Abadage bateye mu ntangiriro z'ikinyejana cya 17. Mu gice cya kabiri cy'ikinyejana cya 18, Abongereza, Abesipanyoli n'abandi bakoloni bahageze. Ubukristo bwatangijwe mu kinyejana cya 19. Yabaye uburinzi bw'Abongereza mu 1900. Ubwigenge ku ya 4 Kamena 1970 maze aba umunyamuryango wa Commonwealth. Tonga ituwe n'abaturage bagera ku 110.000 (2005), 98% muri bo ni Abanyatongani (ubwoko bwa Polyneziya), abasigaye ni Abanyaburayi, Abanyaziya ndetse n'abandi birwa bya pasifika. Abashinwa bangana n'abaturage bose ba Tonga. 6 ‰. Tongan n'Icyongereza biravugwa. Abenegihugu benshi bizera ubukristo. Inganda nyamukuru za Tonga zirimo gukora ubwato buto bwo kuroba, ibisuguti hamwe nogukora ako kanya, amavuta yo mu bwoko bwa cocout no gutunganya amavuta akomeye no gupakira, gutunganya ibyuma bisakara, hamwe no guteranya amazi yizuba. Inganda ziva mu nganda ni 5% bya GDP. Ubuhinzi n'uburobyi ninkingi nyamukuru yubukungu ya Tonga kandi ninganda nyamukuru zohereza ibicuruzwa hanze. Ubukerarugendo nimwe mu masoko y'ingenzi yinjira muri leta ya Tang. Tonga ifite ibyiza nyaburanga, ikirere gishimishije, umwuka mwiza n'imigenzo idasanzwe ya rubanda, ifite ibyiza nyaburanga mu guteza imbere ubukerarugendo. Ariko, kubera ubushobozi bwiterambere ndetse nubuyobozi busubira inyuma, kubura ahantu nyaburanga ndangamuco, ibikoresho bike hamwe nuburyo bwo gutwara abantu, hamwe n’ahantu hegereye kure y’amasoko akomeye y’ubukerarugendo ku isi nka Amerika ya Ruguru n’Uburayi, ndetse n’ibisa n’ibindi bihugu by’ibirwa bya Pasifika y’epfo, ndetse n’ubukerarugendo gutera imbere buhoro. |