ETonga Imininingwane Eyisisekelo
Isikhathi sendawo | Isikhathi sakho |
---|---|
|
|
Izoni yesikhathi yasendaweni | Umehluko wendawo |
UTC/GMT +13 ihora |
ububanzi / ubude |
---|
18°30'32"S / 174°47'42"W |
ukufaka ikhodi kwe-iso |
TO / TON |
imali |
Pa'anga (TOP) |
Ulimi |
English and Tongan 87% Tongan (official) 10.7% English (official) 1.2% other 1.1% uspecified 0.03% (2006 est.) |
ugesi |
Thayipha plug ipulagi lase-Australia |
ifulegi lesizwe |
---|
inhlokodolobha |
UNuku'alofa |
uhlu lwamabhange |
ETonga uhlu lwamabhange |
inani labantu |
122,580 |
indawo |
748 KM2 |
GDP (USD) |
477,000,000 |
ifoni |
30,000 |
Umakhalekhukhwini |
56,000 |
Inani labasingathi be-Intanethi |
5,367 |
Inani labasebenzisi be-Intanethi |
8,400 |
ETonga isingeniso
UTonga lukhuluma isiTonga nesiNgisi.Izakhamuzi eziningi zikholelwa ebuKristwini.Inhlokodolobha iNuku'alofa. ITonga ihlanganisa indawo engamakhilomitha-skwele angama-699, eyaziwa nangokuthi i-Brotherhood Islands, entshonalanga yeNingizimu Pacific, amakhilomitha angama-650 entshonalanga yeFiji, namakhilomitha ayi-1,770 eningizimu-ntshonalanga yeNew Zealand. Ayikho imifula kule ndawo, enesimo sezulu esishisayo samahlathi emvula, inhlanzi enothile nezinsiza zehlathi, futhi ngokuyisisekelo ayikho imithombo yezimbiwa. Isiqhingi saseTonga sakhiwe iziqhingi ezintathu, iWawaou, i-Hapai neTongatabu, kufaka phakathi iziqhingi eziyi-172 ezinobukhulu obuhlukahlukene, okuhlala kuzo iziqhingi ezingama-36 kuphela. I-Tonga yaziwa ngokuphelele ngokuthi yi-Kingdom of Tonga, eyaziwa nangokuthi i-Brotherhood Islands, entshonalanga yeNingizimu Pacific, amakhilomitha angama-650 entshonalanga yeFiji, namakhilomitha ayi-1770 eningizimu-ntshonalanga yeNew Zealand. Isiqhingi saseTonga sakhiwe iziqhingi ezintathu, iWawaou, i-Hapai neTongatabu, kufaka phakathi iziqhingi eziyi-172 ezinobukhulu obuhlukahlukene, okuhlala kuzo iziqhingi ezingama-36 kuphela. Ifulegi likazwelonke: unxande ovundlile onesilinganiso sobude nobubanzi buka-2: 1. Ifulegi libomvu, elinonxande omncane omhlophe ekhoneni eliphezulu kwesobunxele elinesiphambano esibomvu phakathi. Okubomvu kufanekisela igazi elachitheka nguKristu, kanti isiphambano simele ubuKrestu. Abantu bahlala lapha eminyakeni engaphezu kwengu-3000 edlule. AmaDashi ahlasela ekuqaleni kwekhulu le-17. Engxenyeni yesibili yekhulu le-18, abaseBrithani, abaseSpain kanye namanye amakholoni bafika. UbuKrestu bethulwa ngekhulu le-19. Kwaba ngumvikeli waseBrithani ngo-1900. Ukuzimela ngoJuni 4, 1970 futhi waba yilungu leCommonwealth. I-Tonga inabantu abalinganiselwa ku-110,000 (2005), ama-98% abo kungamaThonga (ubuhlanga basePolynesia), abanye bangabaseYurophu, abase-Asiya kanye nezinye iziQhingi zasePacific. AmaShayina alandisa cishe inani labantu baseTonga. 6 ‰. Kukhulunywa isiTonga nesiNgisi. Izakhamizi eziningi zikholelwa ebuKristwini. Izimboni ezinkulu zaseTonga zifaka phakathi ukwenziwa kwezikebhe ezincane zokudoba, ukwenziwa kwamabhisikidi nama-noodle asheshayo, ukucubungula nokupakisha uwoyela kakhukhunathi odliwayo kanye namafutha aqinile, ukucutshungulwa kwemfucumfucu yensimbi, kanye nokuhlanganiswa kwama-heater amanzi elanga. Inani lokukhishwa kwezimboni lingaba ngu-5% we-GDP. Ezolimo nezokudoba yizona zinsika zomnotho oThongwane futhi futhi ziyizimboni ezinkulu ezithunyelwa kwamanye amazwe. Ezokuvakasha zingenye yemithombo ebalulekile yemali engenayo kahulumeni waseTang. ITonga inobuhle obuhle, isimo sezulu esimnandi, umoya ohlanzekile namasiko abantu ahlukile, anezinzuzo zemvelo ekuthuthukiseni ezokuvakasha. Kodwa-ke, ngenxa yamakhono okuphatha abuyela emuva emuva kanye nokuphathwa, ukungabi bikho kwamasiko, izindawo ezinomkhawulo nezimo zezinto zokuhamba, nendawo okuyiyo ekude nemithombo emikhulu yezokuvakasha yomhlaba njengeNyakatho Melika kanye neYurophu, kanye nokufana namanye amazwe emvelo esiqhingi saseNingizimu Pacific, kanye nezokuvakasha thula kancane. |