Burundi Respublikasynyň doly ady 27,800 inedördül kilometre barabardyr. Afrikanyň gündogar-merkezi ekwatorynyň günorta tarapynda ýerleşýär. Demirgazykda Ruanda, gündogarda Tanzaniýa, günbatarda Kongo (Altyn) we günorta-günbatarda Tanganyika köli bilen serhetleşýär. Territoryerde köp platolar we daglar bar, olaryň köpüsi Beýik Rift jülgesiniň gündogar tarapynda ýerleşýän platoda emele gelýär. Theurduň ortaça beýikligi 1600 metr bolup, oňa "dag ýurdy" diýilýär. Günbatar Kongo Nil daglary demirgazykdan we günortadan geçip, Nil derýasy bilen Kongo derýasynyň (Zaýre) arasyndaky suw akabasy bolan deňiz derejesinden 2000 metr belentlikde merkezi platony emele getirýär; bölüniş zolagy birneme tekiz. Territoryurduň içindäki derýa ulgamy dykyzdyr. Uly derýalara Ruzizi derýasy we Malagalasi derýasy girýär. Ruwuwu derýasy Nil derýasynyň çeşmesidir. Tanganyika kölüniň peslikleri, günbatar jülgesi we gündogar bölegi tropiki sähra howasy, merkezi we günbatar bölekleri tropiki dag howasy bar.

XVI asyrda feodal şalyk guruldy. 1890-njy ýylda "Germaniýanyň Gündogar Afrika goralýan sebiti" boldy. 1916-njy ýylda Belgiýanyň goşuny tarapyndan basylyp alyndy. 1922-nji ýylda Belgiýanyň mandaty boldy. 1946-njy ýylyň dekabrynda BMG Baş Assambleýasy howandarlyk üçin Burundi Belgiýa berdi. 1962-nji ýylyň 27-nji iýunynda BMG-nyň 16-njy Baş Assambleýasy Burundiniň garaşsyzlygy barada karar kabul etdi. 1-nji iýulda Burundi garaşsyzlyk yglan etdi we Burundi Patyşalygy diýlip atlandyrylýan konstitusiýa monarhiýasyny durmuşa geçirdi. Burundi respublikasy 1966-njy ýylda döredildi. Ikinji respublikan 1976-njy ýylda döredildi.

Milli baýdak: Uzynlygy 3: 2 bolan ini bilen gönüburçly. Iki sany ak ak zolak baýdagyň üstüni dört üçburçlyga bölýär. Upperokarky we aşaky ikisi deňdir we gyzyl; çep we sag deň we ýaşyl. Baýdagyň ortasynda, ýaşyl gyralary gysga görnüşde ýerleşdirilen üç sany gyzyl alty burçly ak tegelek ýer bar. Gyzyl, azatlyk ugrunda göreşýänleriň ganyny, ýaşyl ösüşiň islenýän sebäbini, ak bolsa adamzadyň arasynda parahatçylygy aňladýar. Üç ýyldyz "agzybirligi, zähmeti, ösüşi" alamatlandyrýar, şeýle hem Burundi-Hutu, Tutuş we Twa üç taýpasyny we olaryň agzybirligini aňladýar.

Burundi Respublikasynyň takmynan 7,4 million ilaty bar (2005), üç taýpadan ybarat: Hutu (85%), Tutuş (13%) we Twa (2%). Kirundi we fransuz dilleri resmi dillerdir. Residentsaşaýjylaryň 57% -i katoliklige, 10% -i protestant hristiançylygyna, galanlary başlangyç dinlere we yslama ynanýarlar. Burundi bilen gyzyklanýan ýerlere Haýha dagy, Bujumbura seýilgähi, Bujumbura muzeýi we Afrikanyň ikinji uly köli Tanganyika köli girýär.

Esasy şäherler

Bujumbura: Paýtagt Bujumbura ýurduň iň uly şäheri, ozal Uzumbra ady bilen tanalýardy. Tanganyika kölüniň gündogar çetiniň demirgazyk kenarynda, deňiz derejesinden 756 metr beýiklikde ýerleşýär. Ilaty takmynan 270,000. XIX asyryň ahyrynda nemes kolonizatorlarynyň merkezi Afrikany basyp almagy üçin esas bolupdy, soňra bolsa Luanda (häzirki Ruanda) -Ulundi (häzirki Burundi) höküm sürmek üçin Germaniýa we Belgiýa üçin berkitme bolupdy. Häzirki wagtda milli syýasy, ykdysady we medeni merkez. Bujumburanyň kofe, pagta we haýwan önümleri bilen söwdasy gülläp ösýär. Lakeshore süýji suw balykçylygy möhümdir. Oba hojalygynyň önümlerini gaýtadan işleýän, azyk, dokma, sement, deri we beýleki ownuk senagatlar bar, olar ýurduň önüm bahasynyň köp bölegini tutýar. Bu möhüm suw we gury transport merkezi we milli import we eksport derwezesi. Roadsollar Ruanda, Zair, Tanzaniýa we esasy içerki şäherlere eltýär. Tanganyika kölüniň üsti bilen Tanzaniýanyň Kigoma portuna, soňra bolsa demir ýol bilen Hindi ummanyna geçýän ýol daşary ýurt gatnaşyklary üçin möhüm ýol. Halkara howa menzili bar. Esasy medeni desgalar Burundi uniwersiteti we Afrika siwilizasiýasy muzeýidir.

Gyzykly bir hakykat: Burundi Afrikanyň ýüregi, nakyllar ýurdy, daglar ýurdy we deprekler ýurdy hökmünde hem bellidir. Burundi halky aýdym aýdyp we tans edip biler we Nil derýasy tarapyndan gadymy Müsürde tanalýardy. Tutuş halky deprek çalmagy gowy bilýär we deprek sesleri bilen habar berýär we her ýyl deprek baýramlaryny geçirýär. Şäher binalary esasan iki ýa-da üç gatdan ybarat bolup, oba binalarynyň köpüsi kerpiç binalardyr. Bu ýurduň halkynyň esasy iýmitine kartoşka, mekgejöwen, mekgejöwen we esasy däl iýmit esasan sygyr we goýun, balyk, dürli gök önümler we miweler girýär. Burundi halky aýdym aýdyp we tans edip biler we Nil derýasy tarapyndan gadymy Müsürde tanalýardy. Tutuş halky deprek çalmagy gowy bilýär we deprek sesleri bilen habar berýär we her ýyl deprek baýramlaryny geçirýär. Şäher binalary esasan iki ýa-da üç gatdan ybarat bolup, oba binalarynyň köpüsi kerpiç binalardyr. Bu ýurduň halkynyň esasy iýmitine kartoşka, mekgejöwen, mekgejöwen we esasy däl iýmit esasan sygyr we goýun, balyk, dürli gök önümler we miweler girýär.