Wengriýa Respublikasynyň doly ady Wengriýa 93,030 inedördül kilometr meýdany tutýar. Merkezi Europeewropada ýerleşýän gury ýer, Dunaý we goşundy Tisza tutuş territoriýadan geçýär. Gündogarda Rumyniýa we Ukraina, günortada Sloweniýa, Horwatiýa, Serbiýa we Çernogoriýa (ugugoslawiýa), günbatarda Awstriýa we demirgazykda Slowakiýa bilen serhetleşýär. Köp sebitler düzlükler we daglar. Ortaça ýyllyk temperaturasy takmynan 11 ° C bolan kontinental howaly giň ýaprakly tokaý howasyna degişlidir.

capitalurt paýtagt we 19 ştata bölünýär, 22 sany döwlet derejesindäki şäher bar. Döwletiň aşagyndaky şäherler we şäherçeler bar.

Wengriýa ýurdunyň emele gelmegi gündogar çarwa-Magýar çarwalaryndan gelip çykypdyr. IX asyrda Ural daglarynyň we Wolga aýlagynyň günbatar dag eteklerinden günbatara göçüpdirler. Beöň 896-njy ýylda Dunaý basseýninde mesgen tutupdyrlar. Beöň 1000-nji ýylda keramatly Istwan feodal döwlet gurup, Wengriýanyň ilkinji şasy boldy. XV asyryň ikinji ýarymynda şa Matthiasyň hökümdarlygy Wengriýanyň taryhynda iň şöhratly döwür boldy. Türkiýe 1526-njy ýylda çozdy we feodal döwlet dargady. 1699-njy ýyldan başlap tutuş territoriýa Habsburg neberesi tarapyndan dolandyrylýar. 1849-njy ýylyň aprelinde Wengriýanyň Parlamenti Garaşsyzlyk Jarnamasyny kabul etdi we Wengriýa Respublikasyny döretdi, ýöne tiz wagtdan Awstriýa we Çar rus goşunlary bogup öldürdi. 1867-nji ýylda Awstro-Wengriýa şertnamasy Awstro-Wengriýa imperiýasynyň döredilendigini yglan etdi. Birinji jahan urşundan soň Awstro-Wengriýa imperiýasy dargady. 1918-nji ýylyň Sanjar aýynda Wengriýa ikinji burgeuaz respublikasynyň döredilendigini yglan etdi. 1919-njy ýylyň 21-nji martynda Wengriýa Sowet respublikasy döredildi. Şol ýylyň awgust aýynda konstitusion monarhiýa dikeldildi we Hortiniň faşistik dolandyryşy başlandy. 1945-nji ýylyň aprelinde Sowet Soýuzy Wengriýanyň ähli çägini azat etdi. 1946-njy ýylyň fewralynda monarhiýanyň ýatyrylandygyny yglan etdi we Wengriýa Respublikasyny döretdi. 1949-njy ýylyň 20-nji awgustynda Wengriýa Halk Respublikasy döredildi we täze konstitusiýa yglan edildi. 1989-njy ýylyň 23-nji oktýabrynda, Konstitusiýa girizilen üýtgetmä laýyklykda, Wengriýa Halk Respublikasynyň adyny Wengriýa Respublikasyna üýtgetmek kararyna gelindi.

( Surat)

Döwlet baýdagy: Uzynlygy 3: 2 ini bilen gönüburçly. Topokardan aşak, gyzyl, ak we ýaşyl üç sany paralel we deň gorizontal gönüburçlugy birleşdirmek arkaly emele gelýär. Gyzyl watançylaryň ganyny, şeýle hem ýurduň garaşsyzlygyny we özygtyýarlylygyny alamatlandyrýar; ak parahatçylygy, halkyň erkinlige we ýagtylyga bolan islegini aňladýar; ýaşyl Wengriýanyň gülläp ösmegini, halkyň geljege bolan ynamyny we umydyny alamatlandyrýar.

Wengriýanyň 10.06 million ilaty bar (2007-nji ýylyň 1-nji ýanwary). Esasy etnik topar Magyar (Wengriýa) bolup, takmynan 98% -i tutýar. Azlyklaryň arasynda Slowakiýa, Rumyniýa, Horwatiýa, Serbiýa, Sloweniýa, Germaniýa we Rim bar. Resmi dili wenger. Identaşaýjylar esasan katoliklige (66,2%) we hristiançylyga (17,9%) ynanýarlar.

Wengriýa orta derejeli ösüş we oňat senagat binýady bolan ýurt. Wengriýa öz milli şertlerinden ugur alyp, kompýuterler, aragatnaşyk enjamlary, gurallar, himiki serişdeler we dermanlar ýaly öz hünärleri bilen bilimleri köp talap edýän önümleri öndürdi we öndürdi. Wengriýa maýa goýum gurşawyny optimallaşdyrmak üçin dürli çäreleri gördi we Merkezi we Gündogar Europeewropada adam başyna iň köp daşary ýurt maýasyny özüne çekýän ýurtlardan biridir. Tebigy baýlyklar gaty az. Esasy mineral baýlyklary boksit bolup, ätiýaçlyklary Europeewropada üçünji orunda durýar. Tokaý bilen gurşawyň derejesi 18% töweregi. Oba hojalygynyň oňat binýady bar we halk hojalygynda möhüm orny eýeleýär.Bu içerki bazar üçin bol iýmit bilen çäklenmän, ýurt üçin köp daşary ýurt walýutasyny hem gazanýar. Esasy oba hojalyk önümleri bugdaý, mekgejöwen, şeker şugundyry, kartoşka we ş.m.

Wengriýa baýlygy pes bolsa-da, ajaýyp daglary we derýalary, ajaýyp binalary we tapawutly aýratynlyklary bar. Bu ýerde yssy çeşmeler köp, howasy dört möwsümde tapawutlanýar. Dünýäniň dürli künjeklerinden syýahatçylar bu ýere gelýärler. Esasy syýahatçylyk ýerleri Budapeşt, Balaton köli, Dunaý aýlagy we Matlau dagydyr. Dunaý derýasynyň boýunda ýerleşýän paýtagt Budapeşt, çäksiz görnüşleri we "Dunaýdaky merjen" ady bilen meşhur Europeewropanyň meşhur gadymy şäheridir. Europeewropanyň iň uly süýji suw köli Balaton köli hem köp sanly jahankeşdäni özüne çekýär. Mundan başga-da, Wengriýanyň üzümleri we çakyrlary uzak taryhy we ýumşak tagamy bilen meşhur bolan bu ýurda ajaýyplyk goşýar. Wengriýanyň özboluşly tebigy gözelligi we medeni landşafty ony esasy syýahatçylyk ýurduna we Wengriýa üçin möhüm walýuta çeşmesine öwürýär.

Budapeşt: Dunaý derýasynyň boýunda gadymy we owadan şäher ýerleşýär. Bu "Dunaýyň merjeni" diýlip atlandyrylýan Wengriýanyň paýtagty Budapeşt. Aslynda Budapeşt Dunaýyň aňyrsyndaky jübüt şäher - Buda we zyýankeşdi. 1873-nji ýylda bu iki şäher resmi taýdan birleşdi. Gök Dunaý demirgazyk-günbatardan günorta-gündogara öwüsýär, şäher merkezinden geçýär; üstünden 8 sany tapawutly demir köpri uçýar we düýbünde dogan şäherleri berk birleşdirýän metro tuneli ýerleşýär.

Buda biziň eramyzyň birinji asyrynda Dunaýyň günbatar kenaryndaky şäher hökmünde döredilipdir. 1361-nji ýylda paýtagt boldy we Wengriýanyň ähli nebereleri bu ýerde paýtagtyny döretdiler. Dagda gurlup, daglar, ajaýyp depeler we ajaýyp tokaýlar bilen gurşalan. Ajaýyp köne köşk, ajaýyp balykçy binasy we kafedral ýaly meşhur binalar bar. Buda depesindäki willalar ylmy gözleg edaralary, hassahanalar we dynç alyş öýleri bilen örtülendir.

Zyýan beriji 3-nji asyryň başynda esaslandyryldy. Dunaýyň gündogar kenarynda ýerleşýär. Bu tekiz ýer we dolandyryş edaralarynyň, senagat we täjirçilik kärhanalarynyň we medeni guramalaryň jemlenen ýeridir. Got mejlisiniň binasy we Milli muzeý ýaly gadymy we häzirki zaman her dürli beýik binalar bar. Meşhur Gahrymanlar meýdançasynda beýik wengerleriň heýkelleriniň köp topary bar, şol sanda imperatorlaryň daş heýkelleri we ýurda we halka uly goşant goşan gahrymanlaryň heýkelleri. Topar heýkelleri Wengriýanyň döredilmeginiň 1000 ýyllygy mynasybetli guruldy we olar ajaýyp we ömürlik. "15-nji mart" meýdançasynda watançy şahyr Petofiniň heýkeli bar. Her ýyl Budapeştdäki ýaşlar bu ýerde dürli ýatlama çärelerini geçirýärler.

Budapeştiň 1,7 million ilaty bar (2006-njy ýylyň 1-nji ýanwary) Şäher 520 inedördül kilometrden gowrak meýdany tutýar we Wengriýanyň syýasy, ykdysady we medeni merkezidir. Şäheriň önümçilik gymmaty ýurduň ýarysyna barabardyr. Şeýle hem Budapeşt Dunaý derýasynyň möhüm suw ýoly we Merkezi Europeewropadaky möhüm gury ýer transport merkezidir. Ine, ýurduň iň uly giňişleýin uniwersiteti-Roland uniwersiteti we 30-dan gowrak ýokary okuw mekdebi. Iki jahan urşunda Budapeşt uly zeper ýetdi we Dunaýdaky köprüler uruşdan soň täzeden guruldy. 1970-nji ýyllardan bäri Budapeşt täze meýilnama laýyklykda meýilleşdirildi we guruldy, ýaşaýyş jaý we senagat meýdançalary aýryldy we döwlet edaralary töwereklere göçdüler. Indi şäher senagatynyň paýlanyşy has deňagramly we şäher öňkülerinden has gülläp ösýär.