Mozambik Esasy maglumatlar
| Timeerli wagt | Wagtyňyz |
|---|---|
|
|
|
| Timeerli wagt zolagy | Wagt guşaklygynyň tapawudy |
| UTC/GMT +2 sagat |
| giňişlik / uzynlyk |
|---|
| 18°40'13"S / 35°31'48"E |
| izo kodlamak |
| MZ / MOZ |
| walýuta |
| Metika (MZN) |
| Dil |
| Emakhuwa 25.3% Portuguese (official) 10.7% Xichangana 10.3% Cisena 7.5% Elomwe 7% Echuwabo 5.1% other Mozambican languages 30.1% other 4% (1997 census) |
| elektrik |
 C Europeanewropa 2 pin ýazyň F görnüşli Şuko wilkasy M görnüşi Günorta Afrika wilkasy |
| Döwlet baýdagy |
|---|
 |
| maýa |
| Maputo |
| banklaryň sanawy |
| Mozambik banklaryň sanawy |
| ilaty |
| 22,061,451 |
| meýdany |
| 801,590 KM2 |
| GDP (USD) |
| 14,670,000,000 |
| telefon |
| 88,100 |
| Jübi telefony |
| 8,108,000 |
| Internet eýeleriniň sany |
| 89,737 |
| Internet ulanyjylarynyň sany |
| 613,600 |
Mozambik giriş
|
Mozambik 801,600 inedördül kilometr meýdany eýeleýär, günorta-gündogar Afrikada, günortada Günorta Afrika we Swazilend, günbatarda Zimbabwe, Zambiýa we Malawi, demirgazykda Tanzaniýa we gündogarda Hindi ummany bilen ýerleşýär. Kilometr. Platurduň meýdanynyň takmynan 3/5 bölegini düzlükler we daglar tutýar, galanlary düzlükler. .Er demirgazyk-günbatardan günorta-gündogara takmynan üç basgançaga bölünýär: demirgazyk-günbatar platon dag, ortasy platforma we günorta-gündogar kenar düzlük. Afrikanyň iň uly düzlüklerinden biri. Mozambik Respublikasynyň doly ady, günorta-gündogar Afrikada, günortada Günorta Afrika we Swazilend, günbatarda Zimbabwe, Zambiýa we Malawi, demirgazykda Tanzaniýa we gündogarda Hindi ummany bilen Mozambik bogazy we Madagaskar ýerleşýär. Birek-birege garşy durmak. Kenar ýakasynyň uzynlygy 2630 kilometre barabardyr. Platurduň meýdanynyň takmynan 3/5 bölegini düzlükler we daglar, galanlary düzlükler. Bu ýer takmynan demirgazyk-günbatardan günorta-gündogara çenli üç basgançaga bölünýär: demirgazyk-günbatar ortaça beýikligi 500-1000 metre barabar daglyk dagdyr, şolardan Binga dagynyň beýikligi 2436 metr, ýurduň iň beýik nokady; ortasy 200-500 metr beýiklikdäki eýwan; Günorta-gündogar kenar, ortaça 100 metr beýiklikdäki düzlük bolup, ony Afrikanyň iň uly düzlükleriniň birine öwürýär. Zambiýa, Limpopo we Saklamak üç esasy derýa. Malawi köli Mo bilen Malawiniň arasyndaky serhet köli. Mozambikiň uzyn taryhy bar. XIII asyrda gülläp ösen Monomotapa Patyşalygy döredildi. XVI asyryň başynda Mozambik portugaliýaly kolonistler tarapyndan basylyp alyndy. XVIII asyrda Mozambik Portugaliýanyň "gorag döwleti" boldy we 1951-nji ýylda Portugaliýanyň "daşary ýurt welaýaty" boldy. 1960-njy ýyllardan bäri Mozambik halky kolonial dolandyryşdan dynmak üçin tutanýerli göreşdi. 1975-nji ýylyň 25-nji iýunynda Mozambik garaşsyzlygyny yglan etdi. Garaşsyzlykdan soň Mozambikanyň garşylyk hereketi uzak wagtlap hökümete garşy çäreler bilen meşgullanýar we Mozambikiň 16 ýyllyk raýat urşuna sebäp boldy. 1990-njy ýylyň Sanjar aýynda bu ýurt Mozambik Respublikasy diýlip atlandyryldy. Milli baýdak: Uzynlygy 3: 2 bolan ini bilen gönüburçly. Baýdak sütüniniň gapdalynda sary bäş burçly ýyldyz, açyk kitap we tüpeň we aýakly gyzyl izoseles üçburçlygy bar. Baýdagyň sag tarapynda ýaşyl, gara we sary reňkli giň zolaklar bar. Gara giň zolagyň ýokarsynda we aşagynda inçe ak zolak bar. Greenaşyl oba hojalygyny we baýlygy, gara Afrika yklymyny, sary ýerasty baýlyklary, ak halk göreşiniň adalatyny we parahatçylygyň döredilmegini, gyzyl bolsa milli azatlyk üçin ýaragly göreşi we ynkylaby alamatlandyrýar. Sary bäş burçly ýyldyz, internasionalizm ruhuny, kitap medeniýeti we bilimi, tüpeň we aýaklary işleýän halkyň we ýaragly güýçleriň jebisligini, watany bilelikde goramagy we gurmagy alamatlandyrýar. Ilaty takmynan 19,4 million (2004). Esasy etnik toparlar Makua-Lomaý, Şona-Kalanga we Şanjana. Resmi dil portugal dilidir we ähli esasy etnik toparlaryň öz dilleri bar. Identaşaýjylar esasan hristiançylyga, başlangyç dine we yslama ynanýarlar. 1992-nji ýylyň oktýabr aýynda raýat urşunyň ahyrynda adam başyna düşýän girdejisi 50 ABŞ dollaryndan hem az bolan Mozambikiň ykdysadyýeti ölýärdi we Birleşen Milletler Guramasy dünýäde iň ösen ýurtlaryň hataryna goşuldy. Mozambik hökümeti tarapyndan birnäçe ykdysady ösüş çäreleriniň kabul edilmegi bilen, Mozambikanyň ykdysadyýeti dikeldi we birneme çalt ösüş gazandy. Häzirki wagtda Mozambikanyň hökümeti hususylaşdyrmak boýunça tagallalary güýçlendirdi, maýa goýum gurşawyny gowulaşdyrdy we ykdysadyýet ösmegini dowam etdirýär. Mozambikde esasan tantal, kömür, demir, mis, titanium we tebigy gaz ýaly baý mineral baýlyklary bar. Şolaryň arasynda tantal ätiýaçlyklary dünýäde birinji ýerde durýar, kömür ätiýaçlyklary 10 milliard tonnadan gowrak we titan 6 milliondan gowrak Tonlar, mineral ýataklarynyň köpüsi entek gazylyp alynmady. Mundan başga-da, Mozambik gidroelektrik serişdelerine baýdyr. Zambezi derýasyndaky Kabra Bassa gidroelektrik stansiýasy 2,075 million kilowat kuwwatlylygy bilen Afrikanyň iň uly elektrik bekedine öwrüldi. Mozambik oba hojalygy ýurt, ilatyň 80% oba hojalygy bilen meşgullanýar. Mekgejöwen, tüwi, soýa we beýleki azyk ekinlerinden başga-da, onuň esasy nagt ekinleri kawa hozy, pagta, şeker we ş.m. Kawaý hozy esasy önüm bolup, birwagtlar dünýädäki önümiň ýarysyna ýetdi. Soňky ýyllarda Mozambikiň alýumin zawody ýaly iri bilelikdäki kärhanalaryň döredilmegi we işe girizilmegi bilen, Mozambikiň jemi içerki önümiň göterimi hökmünde senagat önümçiligi gymmaty birden ýokarlandy. |