Papua Täze Gwineýa Esasy maglumatlar
| Timeerli wagt | Wagtyňyz |
|---|---|
|
|
|
| Timeerli wagt zolagy | Wagt guşaklygynyň tapawudy |
| UTC/GMT +10 sagat |
| giňişlik / uzynlyk |
|---|
| 6°29'17"S / 148°24'10"E |
| izo kodlamak |
| PG / PNG |
| walýuta |
| Kina (PGK) |
| Dil |
| Tok Pisin (official) English (official) Hiri Motu (official) some 836 indigenous languages spoken (about 12% of the world's total); most languages have fewer than 1 000 speakers |
| elektrik |
 Ⅰ Awstraliýa wilkasyny ýazyň |
| Döwlet baýdagy |
|---|
 |
| maýa |
| Port Moresby |
| banklaryň sanawy |
| Papua Täze Gwineýa banklaryň sanawy |
| ilaty |
| 6,064,515 |
| meýdany |
| 462,840 KM2 |
| GDP (USD) |
| 16,100,000,000 |
| telefon |
| 139,000 |
| Jübi telefony |
| 2,709,000 |
| Internet eýeleriniň sany |
| 5,006 |
| Internet ulanyjylarynyň sany |
| 125,000 |
Papua Täze Gwineýa giriş
|
Papua Täze Gwineýa 460,000 inedördül kilometrden gowrak meýdany tutýar. Pacificuwaş ummanyň günorta-günbatarynda ýerleşýär. Günbatarda Indoneziýanyň Irian Jaýa welaýaty we günortada Torres bogazyndan Awstraliýa bilen serhetleşýär. Demirgazykda Täze Gwineýadan we günortada Papua, şol sanda Täze Gwineýanyň gündogar bölegini we Bougainville, Täze Angliýa we Täze Irlandiýa ýaly 600-den gowrak adadan ybarat. Kenar ýakasynyň uzynlygy 8,300 kilometre barabardyr. Deňiz derejesinden 1000 metr belentlikde, dag howasyna, galanlary tropiki ýagyş tokaý howasyna degişlidir. Papua Täze Gwineýa günorta-günbatar Pacificuwaş ummanynda, günbatarda Indoneziýanyň Irian Jaýa welaýaty we günortada Torres bogazyndan Awstraliýa ýerleşýär. Demirgazykda Täze Gwineýa we günortada Papua, Täze Gwineýanyň (Irian adasy) we Bougainville, Täze Angliýa we Täze Irlandiýanyň gündogaryndaky 600-den gowrak adany öz içine alýar. Kenar ýakasynyň uzynlygy 8,300 kilometre barabardyr. Deňiz derejesinden 1000 metr belentlikde, dag howasyna, galanlary tropiki ýagyş tokaý howasyna degişlidir. Milli baýdak: Uzynlygy 4: 3 bolan gönüburçly. Leftokarky çep burçdan aşaky sag burça diagonally çyzyk baýdagyň üstüni iki deň üçburçlyga bölýär. Upperokarky sagda jennetiň uçýan sary guşy gyzyl, aşaky çep tarapy bäş sany ak bäş burçly ýyldyz, biri kiçi. Gyzyl batyrlygy we edermenligi aňladýar; jennet guşy diýlip hem tanalýan jennet guşy, Papua Täze Gwineýa üçin ýurdy, milli garaşsyzlygy, erkinligi we bagty alamatlandyrýan guşdyr; gara “gara adalarda” ýurduň çägini aňladýar; bäş ýyldyzyň ýerleşdirilmegi Günorta haç (kiçi günorta ýyldyzlaryň biri, ýyldyzlar kiçi bolsa-da, köp ýagty ýyldyzlar bar), bu ýurduň günorta ýarym şarda ýerleşýändigini görkezýär. Adamlar miladydan öňki 8000-nji ýylda Täze Gwineýanyň daglyk ýerlerinde mesgen tutupdyrlar. Portugaliýalylar 1511-nji ýylda Täze Gwineýa adasyny tapdylar. 1884-nji ýylda Angliýa we Germaniýa Täze Gwineýanyň gündogar ýarysyny we golaýdaky adalary böldi. 1906-njy ýylda Iňlis Täze Gwineýa dolandyryş üçin Awstraliýa berildi we Awstraliýanyň Papua sebiti diýlip atlandyryldy. Birinji jahan urşunda Awstraliýa goşuny nemes bölegini eýeledi. 1920-nji ýylyň 17-nji dekabrynda Milletler Bileleşigi Awstraliýany dolandyrmagy tabşyrmagy karar etdi; Ikinji jahan urşy döwründe Täze Gwineýa ýaponlar tarapyndan basyp alyndy. Uruşdan soň Birleşen Milletler Guramasy Awstraliýa nemes bölegini dolandyrmagy dowam etdirmegi tabşyrdy. 1949-njy ýylda Awstraliýa öňki Iňlis we German böleklerini bir dolandyryş bölümine birleşdirdi. , "Papua Täze Gwineýa sebiti" diýilýär. Içerki özbaşdaklyk 1973-nji ýylyň 1-nji dekabrynda amala aşyryldy. Garaşsyzlyk 1975-nji ýylyň 16-njy sentýabrynda Arkalaşygyň agzasy boldy. Papua Täze Gwineýanyň ilaty 5,9 million (2005), ýyllyk ösüş depgini 2,7% (2005). Şäher ilaty 15%, oba ilaty 85%. 98% Melaneziýalylar, galanlary Mikroneziýa, Polineziýa, Hytaý we Ak. Resmi dil iňlis dilidir we 820-den gowrak ýerli dil bar. Pidgin ýurduň köp ýerinde meşhur. Günortada Papua, Motu esasan gürleýär, demirgazykda Täze Gwineýada Pidgin gürleýär. Residentsaşaýjylaryň 95% -i hristianlar. Adaty fetişizm hem belli bir derejede täsir edýär. Papua Täze Gwineýada baý tebigy landşaft bar, bu ýerde merjen gaýalary üçin jennet, 450 merjen görnüşi göz açýar. Mundan başga-da, ýerli halkyň özboluşly medeniýeti Papua Täze Gwineýanyň jahankeşdeleri özüne çekýän aýratynlyklaryndan biridir. Iň meşhurlaryndan biri, gurbanlarda we tanslarda ulanylýan ýerli ilat tarapyndan oýulan taňrylaryň maskalarydyr. |