Merkezi Afrika 622,000 inedördül kilometr meýdany tutýar. Afrika yklymynyň merkezinde ýerleşýän gury ýer ýurt. Gündogarda Sudan, Kongo (Brazawil) we günortada Kongo Demokratik Respublikasy, günbatarda Kamerun we demirgazykda Çad bilen serhetleşýär. Territoryerde köp depeler bar, olaryň köpüsi 700-1000 metr belentlikdäki platolardyr. Platolar takmynan gündogarda Bongos platosyna, günbatarda Indo platosyna we ortasynda dag gerişlerine bölünip bilner. Demirgazykda tropiki otluk howasy, günortasynda tropiki ýagyş tokaý howasy bar.

Gözden geçirmek

Merkezi Afrika Respublikasy diýlip atlandyrylýan Merkezi Afrika 622,000 inedördül kilometr meýdany tutýar. Ilaty takmynan 4 million (2006). Inurtda esasan Baýa, Banda, Sango we Manjia ýaly 32 uly we kiçi taýpa bar. Resmi dil fransuz dilidir we Sango köplenç ulanylýar. Identaşaýjylar ilkibaşdaky dinleriň 60%, katolikleriň 20%, protestant hristiançylyk 15%, yslam 5%, yslam dininiň 5% -i hasaplaýandyklaryna ynanýarlar.

Merkezi Afrika Afrika yklymynyň merkezinde ýerleşýän gury ýer. Gündogar Sudan bilen serhetleşýär. Ol günortada Kongo (Brazawil) we Kongo Demokratik Respublikasy, günbatarda Kamerun we demirgazykda Çad bilen serhetleşýär. Territoryerde köp depeler bar, olaryň köpüsi 700-1000 metr belentlikdäki platolar. Platony takmynan gündogarda Bongos platosyna, günbatarda hindi-nemes platosy we ortada dag gerişleri, demirgazyk-günorta gatnawynyň esasy ýollary bolan agzy köp bolan böleklere bölmek mümkin. Demirgazyk-gündogar serhedindäki Njaýa dagy deňiz derejesinden 1,388 metr beýiklikde, ýurduň iň beýik nokady. Ubangi derýasy sebitdäki iň uly derýa, şeýle hem Şali derýasy bar. Demirgazykda tropiki otluk howasy, günortasynda tropiki ýagyş tokaý howasy bar.

9-16-njy asyrda Bangasu, Rafai we Zimio ýaly üç taýpa şalygy yzygiderli peýda boldy. XVI-XVIII asyrlarda gul söwdasy ýerli ilaty ep-esli azaldy. 1885-nji ýylda Fransiýa çozup, 1891-nji ýylda fransuz koloniýasyna öwrüldi. 1910-njy ýylda Fransiýanyň Ekwatorial Afrikasynyň dört sebitiniň birine bölünip, Ubangi Şali diýlip atlandyryldy. 1946-njy ýylda Fransiýanyň daşary ýurtlaryna öwrüldi. 1957-nji ýylyň başynda ol "ýarym awtonom respublika" öwrüldi we 1958-nji ýylyň 1-nji dekabrynda Merkezi Afrika Respublikasy diýlip atlandyrylýan Fransuz Bileleşiginiň içinde "özbaşdak respublikan" boldy. Garaşsyzlyk 1960-njy ýylyň 13-nji awgustynda yglan edildi we prezident hökmünde Dak Dakko bilen fransuz jemgyýetinde galdy. 1966-njy ýylyň ýanwar aýynda goşun bölüminiň başlygy Bokassa agdarlyşyk başlady we prezident boldy. 1976-njy ýylda Bokassa konstitusiýa üýtgetmeler girizdi, respublikany ýatyrdy we imperiýa döretdi. 1977-nji ýylda resmi taýdan täç geýdirildi we Bokassa I diýlip atlandyryldy. 1979-njy ýylyň 20-nji sentýabrynda döwlet agdarylyşygy bolup geçdi, Bokassa agdaryldy, monarhiýa ýatyryldy we respublikan dikeldildi. 1981-nji ýylyň 1-nji sentýabrynda medaragly Güýçleriň Baş sekretary Andre Kolimba goşunyň häkimiýete geçjekdigini habar berdi.Kolimba Milli dikeldiş boýunça milli harby komissiýanyň başlygy, döwlet baştutany we hökümet baştutany wezipesine bellendi. Kolimba 1985-nji ýylyň 21-nji sentýabrynda Harby komissiýanyň dargadylandygyny, täze hökümet guruljakdygyny we öz prezidentini yglan etdi. 1986-njy ýylyň 21-nji noýabrynda referendum geçirildi we Kolimba respublikanyň prezidenti hökmünde resmi taýdan saýlandy. 8-nji dekabrda bu bölüm harby re regimeimden demokratik taýdan saýlanan hökümete geçişini göz öňünde tutup, ilkinji demokratik saýlanan hökümetiň döredilendigini yglan etdi. 1987-nji ýylyň Baýdak aýynda Kolimba ýeke-täk syýasy partiýa hökmünde "Hytaý-Afrika Demokratik Bileleşigini" döretdi; iýul aýynda Merkezi Afrika kanun çykaryjy saýlawlar geçirdi we 22 ýyl bäri togtadylan parlament ulgamyny dikeltdi.

Döwlet baýdagy: Uzynlygy 5: 3 ini bilen gönüburçly. Baýdagyň üstü dört sany paralel we deň gorizontal gönüburçlukdan we bir dik gönüburçlukdan ybarat. Gorizontal gönüburçluk ýokardan aşak gök, ak, ýaşyl we sary, gyzyl dik gönüburçluk bolsa baýdagyň üstüni iki deň bölege bölýär. Baýdagyň ýokarky çep burçunda sary bäş burçly ýyldyz bar. Gök, ak we gyzyl fransuzlaryň milli baýdagy bilen birmeňzeş bolup, Hytaý bilen Fransiýanyň arasyndaky taryhy gatnaşygy görkezýär, şeýle hem parahatçylygy we gurbanlygy aňladýar; ýaşyl tokaýlary, sary savanna we çölleri aňladýar. Bäş burçly ýyldyz Hytaýyň we Afrikanyň halkyny geljege gönükdirýän ajaýyp ýyldyzdyr.

Merkezi Afrika Respublikasy Birleşen Milletler Guramasy tarapyndan dünýäniň iň ösen ýurtlarynyň biri hökmünde yglan edildi. Ykdysadyýetinde oba hojalygy agdyklyk edýär, senagat binýady gowşak. Senagat önümleriniň 80% -den gowragy Importlara bil baglaň. Derýalar, bol suw baýlyklary we hasylly toprak bar. Theurduň ekin meýdanlary 6 million gektar, oba hojalygynyň ilaty umumy ilatyň 85 göterimini tutýar. Galla esasan kasaw, mekgejöwen, mekgejöwen we tüwi. Pagta, kofe, göwher we Kimura Merkezi Afrika ykdysadyýetiniň dört sütünidir. Günorta Kongo basseýni gymmat bahaly agaçlara baý iri tokaýlar bilen örtülendir. Esasy mineral baýlyklary göwherdir (1975-nji ýylda öndürilen 400,000 karat), eksportyň umumy bahasynyň 37% -ini emele getirýär. Göwher, kofe we ​​pagta esasy eksport harytlarydyr. Syýahatçylyk merkezi Manowo-Gonda-Floris milli seýilgähi. Bu seýilgähiň ähmiýeti, köp sanly ösümlik we haýwanat dünýäsine baglydyr.

Gyzykly bir hakykat: Merkezi afrikalylar totem ynançlaryny saklaýarlar. Her maşgala güýç nyşany hasaplanýan we öldürilip ýa-da iýilip bilinmeýän haýwana ybadat edýär. Merkezi afrikalylar gara matam eşikli aýallar bilen elleşip bilmeýärler, diňe dilden salam berip ýa-da başlaryny atyp bilýärler.