Müsür, Arap Respublikasynyň doly ady, meýdany 1,0145 million inedördül kilometre barabardyr. Ol günbatarda Liwiýa, günortada Sudan, gündogarda Gyzyl deňiz we gündogarda Palestina we Ysraýyl, demirgazykda Ortaýer deňzi bilen serhetleşýän Aziýa we Afrikany öz içine alýar. Müsüriň çäginiň köp bölegi Afrikanyň demirgazyk-gündogarynda ýerleşýär, diňe Sues kanalynyň gündogaryndaky Sinaý ýarym adasy günorta-günbatar Aziýada ýerleşýär. Müsüriň kenar ýakasy takmynan 2900 kilometre barabardyr, ýöne adaty çöl ýurdy, meýdanynyň 96% -i çöl.

Nil, dünýäniň iň uzyn derýasy, Müsüriň günortasyndan demirgazyga çenli 1350 kilometre barabar bolup, Müsürde "Durmuş derýasy" diýlip atlandyrylýar. Nil derýasynyň kenarynda emele gelen dar jülgeler we deňziň girelgesinde emele gelen deltalar Müsüriň iň baý ýerleri. Bu sebit ýurduň ýer meýdanynyň diňe 4% -ini tutýandygyna garamazdan, ýurduň ilatynyň 99% -ini ýaşaýar. Sues kanaly, Gyzyl deňzi we Ortaýer deňzini birleşdirýän we Atlantik we Hindi ummanlaryny birleşdirýän Europeewropa, Aziýa we Afrika üçin esasy transport merkezidir. Bu möhüm strategiki we ykdysady ähmiýete eýe. Esasy köller Uly Ajy köl we Timsah köli, şeýle hem Aswan belent bendinden emele gelen Afrikanyň iň uly emeli köli Naser suw howdanydyr (5000 inedördül kilometr). Tutuş meýdany gurak we guradyjydyr. Nil deltasy we demirgazyk kenarýaka sebitleri Ortaýer deňziniň howasyna degişlidir, ýanwar aýynda ortaça 12 July, iýulda 26 with; ortaça ýyllyk ýagyş 50-200 mm. Galan ýerleriň köpüsi tropiki çöl howasyna, yssy we gurak, çöl meýdanyndaky temperatura 40 ℃ ýetip biler we ýyllyk ortaça ýagyş 30 mm-den pesdir. Her ýylyň aprel aýyndan maý aýyna çenli köplenç guma we daşlara girýän we ekinlere zeper ýetirýän "50 ýaşly ýel" bolýar.

26urt 26 welaýata bölünýär, welaýatlar, şäherler, etraplar we obalar bar.

Müsüriň uzak taryhy bar. Bitewi gulçulyk miladydan öňki 3200-nji ýylda ýüze çykypdyr. Şeýle-de bolsa, uzak taryhda Müsür köp sanly daşary ýurt çozuşyna sezewar boldy we parslar, grekler, rimliler, araplar we türkler tarapyndan yzygiderli basylyp alyndy. XIX asyryň ahyrynda Müsür Iňlis goşuny tarapyndan basylyp alyndy we Angliýanyň "goraýjy döwleti" boldy. 1952-nji ýylyň 23-nji iýulynda Naseriň ýolbaşçylygyndaky "Erkin ofiserler guramasy" Faruk dinastiýasyny agdardy, ýurdy ele geçirdi we daşary ýurtlularyň Müsüri dolandyrmagynyň taryhyny tamamlady. 1953-nji ýylyň 18-nji iýunynda Müsür Respublikasy yglan edildi we 1971-nji ýylda Müsür Arap Respublikasy diýlip atlandyryldy.

Müsüriň 73,67 milliondan gowrak ilaty bar, olaryň köpüsi derýa jülgelerinde we deltalarda ýaşaýar. Esasan araplar. Yslam döwlet dinidir we onuň yzyna eýerijiler esasan sünni mezhebine degişlidir, ilatyň 84% -ini tutýar. Kopt hristianlary we beýleki ynanýanlar 16% töweregi. Resmi dil arap, umumy iňlis we fransuz dilleridir.

Müsürdäki esasy çeşmeler nebit, tebigy gaz, fosfat, demir we ş.m. 2003-nji ýylda Müsür Ortaýer deňziniň çuň deňzinde ilkinji gezek çig nebit tapdy, Günbatar çölde şu güne çenli iň uly tebigy gaz ýatagyny tapdy we Iordaniýa ilkinji tebigy gaz geçirijisini açdy. Aswan bendi dünýädäki iň uly ýedi bentiň biridir, ýyllyk kuwwatlylygy 10 milliard kWt-dan gowrak. Müsür Afrikanyň has ösen ýurtlaryndan biridir, ýöne senagat binýady birneme gowşak. Dokma we azyk önümçiligi adaty senagat bolup, senagat önümçiliginiň umumy bahasynyň ýarysyndan gowragyny emele getirýär. Soňky on ýylda egin-eşik we deri önümleri, gurluşyk materiallary, sement, dökünler, derman önümleri, keramika we mebel çalt ösdi we himiki dökünler öz-özüne ýeterlik bolup biler. Nebit pudagy aýratyn çalt ösdi we jemi içerki önümiň 18,63% -ini tutdy.

Müsüriň ykdysadyýetinde oba hojalygy agdyklyk edýär. Oba hojalygy halk hojalygynda möhüm orny eýeleýär. Agriculturalurduň umumy ilatynyň 56% -ini oba hojalygynyň ilaty, umumy milli önümiň 18% -ini oba hojalygynyň önümi tutýar. Nil jülgesi we Delta Müsüriň iň gülläp ösýän ýerleri bolup, pagta, bugdaý, tüwi, nohut, gant şugundyry, hurma, miwe we gök önümler, uzyn süýümli pagta we sitrus dünýäde giňden tanalýar. Hökümet oba hojalygyny ösdürmäge we ekin meýdanlaryny giňeltmäge uly ähmiýet berýär. Esasy oba hojalyk önümleri pagta, bugdaý, tüwi, mekgejöwen, gant şugundyry, ýorunja, zygyr, nohut, miweler, gök önümler we ş.m. Oba hojalygy önümleri esasan pagta, kartoşka we tüwi eksport edýär. Müsüriň uzyn taryhy, ajaýyp medeniýeti, köp gyzyklanýan ýerleri bar we syýahatçylygyň ösmegi üçin amatly şertler bar. Syýahatçylaryň esasy ýerleri: Piramidalar, Sfinks, Al-Azhar metjidi, Gadymy gala, grek-rim muzeýi, Katba galasy, Montazah köşgi, Lýuks ybadathanasy, Karnak ybadathanasy, Patyşalar jülgesi, Aswan bendi we ş.m. Syýahatçylyk girdejileri Müsürdäki walýuta girdejileriniň esasy çeşmelerinden biridir.

Nil jülgesinde, Ortaýer deňzinde we Günbatar çölde tapylan köp sanly piramida, ybadathana we gadymy mazar, bularyň hemmesi gadymy Müsür siwilizasiýasynyň galyndylary. Müsürde 80-den gowrak piramida tapyldy. Nil derýasynyň Kiza welaýatynyň Giza welaýatynda üç sany ajaýyp piramida we bir sfinks 4700 ýyl töweregi taryhy bar. Iň ulusy Khufu piramidasydyr, 100,000 adama bölek-bölek gurmak üçin 20 ýyl töweregi wagt gerekdi. Sfinks beýikligi 20 metrden gowrak we uzynlygy 50 metr töweregi bolup, uly gaýada oýulypdyr. Giza we Sfinks piramidalary adam binagärliginiň taryhynda gudrat bolup, Müsür halkynyň zähmetiniň we ajaýyp paýhasynyň ýadygärligidir.

Kairo

Müsüriň paýtagty Kair (Kair) Nil derýasynyň üstünden geçýär. Bu ajaýyp we ajaýyp. Syýasy, ykdysady we Iş merkezi. Kair, Giza we Kalýub welaýatlaryndan durýar we adatça Beýik Kair diýlip atlandyrylýar. Uly Kair Müsüriň we Arap dünýäsiniň iň uly şäheridir we dünýäniň iň gadymy şäherlerinden biridir. 7,799 million ilaty bar (2006-njy ýylyň ýanwar aýy).

Kairiň emele gelşini takmynan 3000-nji ýyllarda Gadymy Patyşalyk döwründen gözbaş alyp bolar. Paýtagt hökmünde müň ýyldan gowrak taryhy bar. Onuň takmynan 30 km günorta-günbatary Memfisiň gadymy paýtagtydyr. Açyk tekiz ýerde, gök öwüsýän ýerde kiçijik howly bar. Bu Memfis muzeýidir. Uzak taryhy bolan faraon Ramseý II-iň ullakan daş heýkeli bar. Howluda sfinks bar, üýtgemän, adamlar uzak wagtlap surata düşmeli ýerdir.

Kair Europeewropanyň, Aziýanyň we Afrikanyň transport merkezinde ýerleşýär. Deriniň dürli reňkli adamlaryny köçelerde gezip görmek bolýar. Ancienterli ýaşaýjylaryň edil gadymy stil ýaly uzyn köýnekleri we ýeňleri bar. Käbir töwereklerde eşek sürüp oturan oba gyzlaryny wagtal-wagtal görüp bilersiňiz. Bu köne Kairiň ýa-da gadymy Kairiň galyndylarynyň mysaly bolup biler, emma ol bigünädir. Taryhyň tigirleri henizem bu meşhur şäheri has döwrebaplaşdyrmaga alyp barýar.

Aswan

Aswan Müsüriň günortasyndaky möhüm şäher, Aswan welaýatynyň paýtagty we meşhur gyş syýahatçylyk merkezidir. Paýtagt Kairiň 900 km günortasynda Nil derýasynyň gündogar kenarynda ýerleşýän Müsüriň günorta derwezesi. Aswanyň şäher merkezi kiçi we demirgazyk tarapa akýan Nil suwy oňa köp sanly ajaýyplyk goşýar. Gadymy döwürde poçta stansiýalary we kazarmalar bolup, günorta goňşulary bilen möhüm söwda nokady bolupdyr. Dokma, şeker öndürmek, himiýa we deri öndürmek ýaly bar bolan pudaklar. Gyşda gurak we ýumşak bolup, sagalmak we göz aýlamak üçin amatly ýerdir.

Şäherde muzeýler we botanika baglary bar. Golaýda Nil derýasynyň üstünde gurlan Aswan bendi dünýädäki iň uly ýedi bentiň biridir. Ol Nil derýasynyň üstünden geçýär, beýik jülge Pinghu kölünden çykýar we beýik bent ýadygärlik diňi derýanyň kenarynda dur. Halka görnüşli arka köpri bendi Nil derýasynyň üstünden uzyn älemgoşara meňzeýär. Beýik bentiň esasy korpusynyň uzynlygy 3600 metr, beýikligi 110 metr. Gurluşyk Sowet Soýuzynyň kömegi bilen 1960-njy ýylda başlandy we 1971-nji ýylda tamamlandy. 10 ýyldan gowrak wagt gerek boldy we takmynan 1 milliard ABŞ dollary boldy. 43 million kub metr gurluşyk materiallary ulanyldy, bu Beýik Piramidanyň 17 essesidir. Bu toplumlaýyn suwaryş, gämi gatnawy we elektrik energiýasydyr. In engineeringenerçiligi ulanyň. Damokary bentde 6 sany zeýkeş tuneli bar, hersinde iki sany suw rozetkasy bar, her biri gidrawlik generator toplumy bilen enjamlaşdyryldy, jemi 13 birlik, çykyş naprýa Caeniýesi Kairde we Nil Deltasynda elektrik sarp etmek üçin 500 000 wolta çenli ýokarlanýar. Damokary bent suw joşmalaryna gözegçilik edip, suw joşmasyny we guraklygy düýpgöter ýok etdi.Niliň aşaky akymlarynda ekerançylyk ýerleri üçin suw kepillendirmek bilen çäklenmän, Egyptokarky Müsüriň Nil jülgesindäki ekinleri ýylda bir möwsümden iki ýa-da üç möwsüme üýtgetdi. Beýik bent gurlup gutarylandan soň günortada daglar-Aswan suw howdany bilen gurşalan emeli köl emele geler. Uzynlygy 500 kilometrden gowrak, ortaça ini 12 kilometre we meýdany 6500 inedördül kilometre barabardyr. Bu dünýäde adam tarapyndan döredilen ikinji uly köl. Çuňlugy (210 metr) we suw saklaýyş kuwwaty (182 milliard kub metr) dünýäde birinji ýerde durýar.