IGambia Imininingwane Eyisisekelo
Isikhathi sendawo | Isikhathi sakho |
---|---|
|
|
Izoni yesikhathi yasendaweni | Umehluko wendawo |
UTC/GMT 0 ihora |
ububanzi / ubude |
---|
13°26'43"N / 15°18'41"W |
ukufaka ikhodi kwe-iso |
GM / GMB |
imali |
Dalasi (GMD) |
Ulimi |
English (official) Mandinka Wolof Fula other indigenous vernaculars |
ugesi |
g thayipha i-UK 3-pin |
ifulegi lesizwe |
---|
inhlokodolobha |
IBanjul |
uhlu lwamabhange |
IGambia uhlu lwamabhange |
inani labantu |
1,593,256 |
indawo |
11,300 KM2 |
GDP (USD) |
896,000,000 |
ifoni |
64,200 |
Umakhalekhukhwini |
1,526,000 |
Inani labasingathi be-Intanethi |
656 |
Inani labasebenzisi be-Intanethi |
130,100 |
IGambia isingeniso
IGambia izwe lamaSulumane. Izakhamizi ezingama-90% zikholelwa enkolweni yamaSulumane. Njalo ngoJanuwari, kunomkhosi omkhulu iRamadan futhi amaSulumane amaningi aphuthuma edolobheni elingcwele laseMecca ukuyokhonza. IGambia ihlanganisa indawo engamakhilomitha-skwele ayi-10,380. Itholakala entshonalanga ye-Afrika, inqamula i-Atlantic Ocean ngasentshonalanga, futhi inogu lwamakhilomitha angama-48. Yonke insimu ithafa elide futhi elincanyana, elisika endaweni yeRiphabhulikhi yaseSenegal, bese uMfula iGambia ugeleza usuka empumalanga uye entshonalanga ugelezele olwandle i-Atlantic Ocean. IGambia ihlukaniswe yaba yisikhathi semvula nesikhathi sokomisa.Izinsizakusebenza zamanzi angaphansi komhlaba zihlanzekile futhi ziningi, futhi izinga lamanzi angaphansi komhlaba lingamamitha ayi-5 ngaphezu komhlaba. IGambia, igama eligcwele leRiphabhulikhi yaseGambia, lisentshonalanga ne-Afrika, linqamula i-Atlantic Ocean ngasentshonalanga, futhi linogu lwamakhilomitha angama-48. Yonke insimu ithafa elide futhi elincanyana, lisika endaweni yeRiphabhulikhi yaseSenegal. Umfula iGambia usuka empumalanga uye entshonalanga ugelezele olwandle i-Atlantic Ocean. Inani labantu baseGambia liyizigidi eziyi-1.6 (2006). Izinhlanga eziyinhloko yilezi: iMandingo (42% yabantu), iFula (eyaziwa nangokuthi iPall, 16%), isiWolof (16%), iJura (10%) kanye ISairahuri (9%). Ulimi olusemthethweni yisiNgisi, kanti izilimi zikazwelonke zifaka isiMandingo, isiWolof, kanye neFula engeyona engokoqobo (eyaziwa nangokuthi iPall) neSerahuri. Izakhamuzi ezingama-90% zikholelwa enkolweni yamaSulumane, kanti ezinye zikholelwa kubuProthestani, ubuKhatholika kanye nasekufeliseni izilo. Ekupheleni kwekhulu le-16, amakholoni aseBrithani ahlasela. Ngo-1618 abaseBrithani basungula indawo yamakholoni esiQhingini saseJames emlonyeni weGambia. Ekupheleni kwekhulu le-17, amakholoni aseFrance nawo afika osebeni olusenyakatho loMfula iGambia. Eminyakeni eyikhulu ezayo, iBrithani neFrance balwe nezimpi zeGambia neSenegal. Ngo-1783, "Isivumelwano SaseVersailles" sabeka osebeni loMfula iGambia ngaphansi kweBrithani kanye neSenegal ngaphansi kweFrance. IBrithani neFrance bafinyelela esivumelwaneni ngo-1889 sokucacisa umngcele weGambia yanamuhla. Ngo-1959, iBrithani yabiza iNgqungquthela Yomthethosisekelo yaseGambia futhi yavuma ukusungulwa "kukahulumeni ozimele" eGambia. Ngo-1964, iBrithani yavuma ukuzimela kweGambia ngoFebhuwari 18, 1965. Ngo-Ephreli 24, 1970, iGambia yamemezela ukusungulwa kwe-republic. Ifulegi likazwelonke: Lingunxande elinesilinganiso sobude nobubanzi obungu-3: 2. Kusuka phezulu kuye ezansi, yakhiwa onxande abathathu abaqondile abavundlile obomvu, oluhlaza okwesibhakabhaka noluhlaza okotshani.Kunesiqeshana esimhlophe lapho kuhlangana okuluhlaza okwesibhakabhaka, okubomvu nokuluhlaza okotshani. Okubomvu kufanekisela ukukhanya kwelanga; okuluhlaza okwesibhakabhaka kufanekisela uthando nokwethembeka, futhi kumelela noMfula iGambia onqamula empumalanga nasentshonalanga yezwe; okuluhlaza kufanekisela ukubekezelelana futhi kufanekisela ezolimo; imigoqo emibili emhlophe imele ubumsulwa, ukuthula, ukugcinwa komthetho, kanye nemizwa enobungane yabantu baseGambia kubantu bomhlaba. |