Jorjiýa 69,700 inedördül kilometr meýdany tutýar. Ol asewraziýany birleşdirýän merkezi we günbatar Transkawkazda, şol sanda Transkawkazyň tutuş Gara deňziniň kenarlaryny, Kura derýasynyň orta akymlaryny we Kura derýasynyň goşundysy Alazani jülgesini öz içine alýar. Günbatarda Gara deňiz, günorta-günbatarda Türkiýe, demirgazykda Russiýa, günorta-gündogarda Azerbaýjan we Ermenistan respublikasy bilen serhetleşýär. Tutuş meýdanyň üçden iki bölegi daglyk we daglyk ýerler bolup, peslikler bary-ýogy 13% -i tutýar. Günbatarda çygly subtropiki deňiz howasy, gündogarynda gurak subtropiki howa bar.

Gözden geçirmek

Jorjiýa 69,700 inedördül kilometr meýdany tutýar. Ol asewraziýany birleşdirýän Orta Günbatar Transkawkazda, şol sanda Transkawkazyň ähli Gara deňziniň kenarlaryny, Kura derýasynyň orta akymlaryny we Kura derýasynyň goşundysy bolan Alazani jülgesini birleşdirýär. Günbatarda Gara deňiz, günorta-günbatarda Türkiýe, demirgazykda Russiýa, günorta-gündogarda Azerbaýjan we Ermenistan respublikasy bilen serhetleşýär. Tutuş meýdanyň üçden iki bölegi daglyk we daglyk ýerler bolup, peslikler bary-ýogy 13% -i tutýar. Demirgazykda Uly Kawkaz daglary, günortada kiçi Kawkaz daglary, ortasynda dag peslikleri, düzlükler we platolar ýerleşýär. Uly Kawkaz daglary deňiz derejesinden 4000 metr belentlikde köp, Şikhara sebitindäki iň beýik belentlik bolsa deňiz derejesinden 0568 metr beýikdir. Esasy derýalar Kura we Rioni. Parawana köli we Ritsa köli bar. Günbatarda çygly subtropiki deňiz howasy, gündogarynda gurak subtropiki howa bar. Howa sebitde düýpgöter üýtgeýär. 490-dan 610 metre çenli belentlikde subtropiki howa, beýik ýerlerde has sowuk howa bolýar; 2000 metrden gowrak meýdanda tomus ýok dag gerimi bar; 3500 metrden gowrak meýdanda ýylboýy gar ýagýar.

Miladydan öňki 6-njy asyrda häzirki Gürjüstanda Korşidanyň gulçulyk şalygy döredilip, biziň eramyzyň 4-6-njy asyrlarynda feodal döwlet döredilipdir. Beöň VI-X asyrlarda Eýranyň Sasanidler neberesiniň, Wizantiýa imperiýasynyň we Arap halyflygynyň hökümdarlygy astyndady. Beöň 6-njy asyrdan 10-njy asyra çenli gürji halky esasan döräpdir we 8-nji asyrdan 9-njy asyryň başyna çenli Kahtýa, Elegin, Tao-Klarzhet we Abhaziýa Patyşalygynyň feodal şazadalary emele gelipdir. XIV-XIV asyrlarda mongol tatarlary we Timurlar yzygiderli çozupdyrlar. XV asyrdan XVII asyryň başyna çenli Gürjüstanda köp garaşsyz şazadalar we patyşalyklar peýda boldy. XVI-XVIII asyrlarda Gürjüstan Eýran bilen Türkiýäniň arasynda bäsdeşlik obýekti bolupdy. 1801-1864-nji ýyllar aralygynda Gürjüstanyň şazadalary çar Russiýasy tarapyndan basylyp alyndy we Tiflis we Kutaisi welaýatlaryna üýtgedildi. 1918-nji ýylda nemes, türk we iňlis goşunlary Gürjüstana çozdy. 1936-njy ýylyň 5-nji dekabrynda Gürjüstan Sowet Sosialistik Respublikasy Sowet Soýuzynyň respublikasy boldy. Garaşsyzlyk Jarnamasy 1990-njy ýylyň 4-nji noýabrynda berildi we ýurduň ady Gürjüstan Respublikasy diýlip atlandyryldy. Sowet Soýuzy dargansoň, Gürjüstan 1991-nji ýylyň 9-njy aprelinde garaşsyzlyk yglan etdi we 1993-nji ýylyň 22-nji oktýabrynda GDA-a resmi taýdan goşuldy. 1995-nji ýylda Jorjiýa Respublikasy ýurduň adyny asyl Jorjiýa Respublikasyndan Gürjüstana üýtgedip, täze konstitusiýa kabul etdi.

Baýdak: 2004-nji ýylyň 14-nji ýanwarynda Gürjüstanyň Mejlisi 1990-njy ýylda kesgitlenen asyl milli baýdagy ulanmagy bes etmegi we ýerine "ak baýdagyň aşagy, 5" çalyşmagy karar berdi. "Gyzyl haç" täze milli baýdak.

Gürjüstanyň ilaty 4,401 million (2006-njy ýylyň ýanwar aýy). Gürcüler ermenileriň 8.1% 'şeýle, 70,1%' şeýle, ors Abhaziýa 1.8% 'şeýle, Oset 3%' şeýle, azerbaýjan 5,7% 'şeýle, 6.3%' şeýle, we grekleriň 1.9% deň boldy. Resmi dil gürji bolup, ýaşaýjylaryň köpüsi rus dilini bilýärler. Köpüsi prawoslaw kilisesine, käbirleri bolsa yslama ynanýarlar.

Gürjüstan tebigy baýlyklary pes senagat we oba hojalygydyr. Esasy minerallara kömür, mis, polimetal magdany we agyr daşlar girýär. Marganes magdanynyň köp mukdary we suw baýlygy bar. Senagat önümçiliginde marganes magdany, ferroalloýlar, polat turbalar, elektrik lokomotiwleri, ýük awtoulaglary, metal kesiji maşyn gurallary, demirbeton we ş.m. esasanam marganes magdanyny gazmak üçin agdyklyk edýär. Lighteňil senagat önümleri azyk önümçiligi bilen meşhurdyr we esasy önümler konserwirlenen iýmit we çakyrdyr. Gürjüstanyň çakyrlary bütin dünýäde meşhurdyr. Oba hojalygy esasan çaý pudagyny, sitrus, üzüm we miweli agaç ösdürip ýetişdirmegi öz içine alýar. Maldarçylyk we üzümçilik has ösen. Esasy ykdysady ekinler temmäki, günebakar, soýa, şeker şugundyry we ş.m. Şeýle-de bolsa, galla önümçiligi pes we öz-özüne ýeterlik bolup bilmez. Soňky ýyllarda Gürjüstan günbatar, gündogar we Gara deňiz sebitlerinde köp nebit we tebigy gaz baýlyklaryny tapdy. Gagra we Suhumi ýaly Gürjüstanda köp sanly mineral baharyň sagaldyş ýerleri we howa şertleriniň bejeriş ýerleri bar.

Esasy şäherler

Tbilisi: Tbilisi Gürjüstanyň paýtagty we milli syýasy, ykdysady we medeni merkezdir. Şeýle hem Zakawkaz sebitinde meşhur gadymy paýtagt. Uly Kawkaz bilen Kiçi Kawkazyň arasynda, Kawkazyň strategiki nokadynda, Kura derýasy bilen serhetleşýän, 406-dan 522 metre çenli belentlikde ýerleşýär. Kura derýasy Tbilisidäki dik jülgeden geçýär we demirgazyk-günbatardan günorta-gündogara ýaýly görnüşde akýar.Bu şäher basgançakly Kura derýasynyň kenaryndaky dag eteklerine çenli uzalyp gidýär. Meýdany 348,6 inedördül kilometre, ilaty 1,2 million (2004) we ortaça ýyllyk temperaturasy 12,8 ° C.

Taryhy maglumatlara görä, beöň 4-nji asyrda Kura derýasynyň boýundaky Tbilisi şäherçesi Gürjüstanyň paýtagty boldy. Tbilisiniň edebiýatda iň irki ýazgysy 460-njy ýyllarda daşary ýurtly çozuşyň gabawydyr. Şondan bäri Tbilisiniň taryhy uzak wagtlap dowam eden uruş we gysga möhletli parahatçylyk, urşuň rehimsiz ýok edilmegi we uruşdan soň giň gerimli gurluşyk, gülläp ösüş we pese gaçmak bilen hemişe baglanyşyklydyr.

Tbilisi 6-njy asyrda parslar, 7-nji asyrda Wizantiýa we araplar basyp aldy. 1122-nji ýylda Tbilisi Deýwid II tarapyndan dikeldildi we Gürjüstanyň paýtagty wezipesine bellendi. Mongollar 1234-nji ýylda ýesir alyndy, 1386-njy ýylda Timur tarapyndan talandy, soň bolsa birnäçe gezek türkler tarapyndan ýesir alyndy. 1795-nji ýylda parslar şähere ot berdiler we Tbilisini ýakylýan ýere öwürdiler. 1801-1864-nji ýyllar aralygynda Gürjüstanyň şazadalary Russiýa imperiýasyna birleşdi we Tbilisi Russiýa tarapyndan basylyp alyndy. 1921-nji ýyla çenli Sowet Soýuzy ony Jorjiýa Respublikasynyň paýtagty edip belledi we şondan bäri görlüp-eşidilmedik uly şäher gurluşyk işlerine başlady. Onýyllyklaryň dowamynda üznüksiz gurluşykdan soň, Tbilisi öňki Sowet Soýuzynyň iň owadan we amatly şäherleriniň birine öwrüldi. 1991-nji ýylyň 9-njy aprelinde Jorjiýa Respublikasy garaşsyzlygyny yglan etdi we Tbilisi paýtagt boldy.

Gürjüstanyň Ylymlar akademiýasy Botanika bagy gadymy galanyň günorta-gündogaryndaky kanýonda ýerleşýär. Aslynda gadymy köşk bagydy. 1845-nji ýylda Milli botanika bagyna öwrüldi we soňra üýtgedildi. Gürjüstanyň Ylymlar akademiýasynyň botanika bagy. Bu ýerde suwa düşülýän ýer bar we gadymy döwürde Tbiliside möhüm spa meýdançasy bolupdyr. Bu, kriptografiki görnüşli suwa düşülýän binalaryň bir topary. Adamlar suwa düşmek üçin goňşy Tabor dagyndan kükürt we minerallary öz içine alýan tebigy gyzgyn çeşme suwuny ulanýarlar. Lukmançylyk täsiri ajaýyp. Ol meşhur syýahatçylyk şypahanasyna öwrüldi. Bathyz köçesinden demirgazyga ýöräň we Kura derýasyna bararsyňyz, gadymy Tbilisi şäherini esaslandyryjynyň beýik at münýän heýkeli Kura derýasynyň demirgazyk kenaryndaky belent ýerde ýerleşýär.

Tbilisi maşyn öndürmek we metal gaýtadan işleýän pudaklara, dokma, temmäki, aşgarlaýyş we beýleki ýeňil senagatlara, ýaglara, süýt önümlerine we beýleki iýmitlere üns berýän Gürjüstanyň senagat merkezidir. Gaýtadan işleýän senagat hem birneme ösdi. Şäher Kawkazyň möhüm transport merkezidir. Onuň esasy demir ýoly Batumi, Baku, ereerewan we beýleki ýerleri birleşdirýär we bu ýerden daşarky we Demirgazyk Kawkazy birleşdirýän, öňki Sowet Soýuzy we onuň töweregindäki sebitler we Europeewropany birleşdirýän köp ýol bar. Someurduň käbir uly şäherlerinde howa ýollary bar.