Cumaan Macluumaadka Aasaasiga ah
| Waqtiga maxaliga ah | Waqtigaaga |
|---|---|
|
|
|
| Aaga waqtiga deegaanka | Farqiga aaga waqtiga |
| UTC/GMT +4 saac |
| loolka / Longitude |
|---|
| 21°31'0"N / 55°51'33"E |
| encoding |
| OM / OMN |
| lacag |
| Riyaal (OMR) |
| Luqadda |
| Arabic (official) English Baluchi Urdu Indian dialects |
| koronto |
 g nooca UK 3-pin |
| calanka qaranka |
|---|
 |
| raasumaal |
| Muscat |
| liiska bangiyada |
| Cumaan liiska bangiyada |
| tirada dadka |
| 2,967,717 |
| aagga |
| 212,460 KM2 |
| GDP (USD) |
| 81,950,000,000 |
| taleefan |
| 305,000 |
| Taleefanka gacanta |
| 5,278,000 |
| Tirada martigaliyayaasha internetka |
| 14,531 |
| Tirada dadka isticmaala internetka |
| 1,465,000 |
Cumaan hordhac
|
Cumaan waxay ku fadhidaa dhul dhan 309,500 kilomitir oo isku wareeg ah.Waxay ku taalaa koonfur-bari Jasiiradda Carabta, iyadoo Isutagga Imaaraatka Carabtu ka xigto waqooyi-galbeed, Sacuudi Carabiya galbeed, Jamhuuriyadda Yemen oo ka xigta koonfur-galbeed, iyo Gacanka Cummaan iyo Badda Arabian ee waqooyi-bari iyo koonfur-bari Xeebta dhererkeedu waa 1,700 kilomitir. Badi dhulku waa dhul baaxad leh oo dhererkiisu yahay 200-500 mitir waqooyi-bari waa buuraha Xajar, halka ugu sarreysa ee ugu weyn, buurta Sham, waa 3,352 mitir oo ka sarreysa heerka badda, taas oo ah tan ugu sareysa dalka, qeybta dhexe waa mid bannaan oo cidlo ah, koonfur-galbeedna waa Dhofar Plateau. Marka laga reebo buuraha ku yaal waqooyi-bari, dhammaantood waxay leeyihiin cimilo kulayl ah oo kuleyl ah. Cumaan, magaca buuxa ee Saldanada Cumaan, wuxuu ku yaal koonfur-bari Jasiiradda Carabta, Isutagga Imaaraatka Carabta ee waqooyi-galbeed, Sacuudi Carabiya xagga galbeed, iyo Jamhuuriyadda Yemen ee koonfur-galbeed. Woqooyi-bari iyo koonfur-bari waxay xuduud ka leeyihiin Gacanka Cumaan iyo Badda Carabta. Xeebta dhererkeedu waa 1,700 kilomitir. Badi dhulku waa dhul baaxad leh oo dhererkiisu yahay 200-500 mitir. Dhanka waqooyi-bari waxaa kajira buuraha Xajar, kuwooda ugu waaweyn waa buurta Sham, 3,352 mitir ayaa ka sareyso heerka badda, waana kan ugu sareeya dalka. Qaybta dhexe waa dhul bannaan oo saxarado badan leh. Koonfur-galbeed waa Dhofar Plateau. Marka laga reebo buuraha ku yaal waqooyi-bari, dhammaantood waxay ka tirsan yihiin cimilada kulaylaha ah ee kulaylaha. Sanadka oo dhan waxaa loo qaybiyaa laba xilli.May ilaa Oktoobar waa xilliga kuleylka, heerkulkiisuna waa 40 ℃; Nofeembar ilaa Abriil ee sannadka soo socda waa xilliga qabow, heerkulkiisuna yahay 24 ℃. Celceliska roobka sanadlaha ah waa 130 mm. Cumaan waa mid ka mid ah wadamada ugu faca weyn Jasiiradda Carabta. Waqtiyadii hore, waxaa loo yaqaanay Marken, oo macnaheedu yahay waddanka macdanta. 2000 BC, howlaha ganacsi ee badda iyo berriga ayaa si ballaaran loo fuliyay, waxayna noqotay xarunta laga dhiso maraakiibta Jasiiradda Carabta. Waxay ka mid noqotay Boqortooyadii Carbeed qarnigii 7aad. Waxaa xukumayay Boortaqiiska intii u dhaxeysay 1507-1649. Reer Faaris waxay soo galeen 1742. Boqortooyada Saciid waxaa la aasaasay 1749. Bilowgii qarnigii 19aad, Ingriiska wuxuu ku qasbay Cumaan inuu aqbalo heshiiskii addoonsiga oo uu xakameeyo ganacsiga Carabta. Horraantii qarnigii 20aad, Dawladda Islaamiga ah ee Cumaan waa la aasaasay oo waxay weerartay Muscat. Sannadkii 1920-kii, Ingiriiska iyo Muscat waxay kala saxiixdeen "Cahdigii Seeb" Dawladdii Cumaan, iyagoo aqoonsaday madax-bannaanida Gobolka Imaamka. Cumaan waxay u qaybsan tahay Saldanada Muscat iyo Dawladda Islaamiga ah ee Cumaan. Kahor 1967, Sultan Taimur wuxuu mideeyay dhamaan dhulka Afghanistan wuxuuna aas aasay Muscat iyo Saldanada Cumaan. Qaboos wuxuu xukunka la wareegay July 23, 1970, iyo August 9 ee isla sannadkaas, waddankii waxaa loo beddelay Saldanad Cumaan. Calanka qaranku waa afargeesle, oo le'eg dherer ahaan iyo ballaciisu yahay ilaa 3: 2 Waxay ka kooban tahay casaan, cadaan iyo cagaar. Qaybta guduudan waxay sameysaa qaab "T" ah oo dusha sare ah calanka dushiisa. Dhinaca midig ee sare waa cadaan qeybta hoosena waa cagaar. Astaanta qaranka ee Cumaan ayaa lagu sawiray geeska bidix ee kore ee calanka. Casaanku wuxuu astaan u yahay damacsanaanta waana midabka soojireenka ah ee ay jecel yihiin dadka reer Cumaan; caddaanku wuxuu astaan u yahay nabad iyo daahirnimo; cagaar wuxuu matalaa dhulka. Tirada dadka reer Cumaan waa 2.5 milyan (2001). Inta badan waa Carab, Muscat iyo Materach, sidoo kale waxaa jira ajaanib sida Hindiya iyo Pakistan. Luqadda rasmiga ah waa Carabi, Ingiriis guud. Inta badan dadka ku nool dalka ayaa aaminsan diinta Islaamka, 90% ka mid ahina waxay ka tirsan yihiin dariiqada Cibaadada. Cumaan waxay bilawday inay isticmaasho saliida 1960s, waxayna xaqiijisay keyd shidaal oo kudhowaad 720 milyan oo tan ah iyo keydka gaaska dabiiciga oo ah 33.4 trillion cubic feet. Qani ku ah ilaha biyaha. Warshaduhu waxay soo daaheen goor dambe aasaaskiisuna waa daciif. Waqtigan xaadirka ah, soo saarista saliida ayaa wali ah tiirka, saliida iyo gaaska meelaha ugu badan waxaa lagu qaybiyaa Gobi iyo dhulka lamadegaanka ee waqooyi galbeed iyo koonfurta. Mashaariicda warshadaha ayaa inta badan ah kuwa kiimikada, birta, bacriminta, iwm. Qiyaastii 40% dadweynaha waxay ku howlan yihiin beeraha, xannaanada xoolaha iyo kalluumeysiga. Dalku wuxuu leeyahay 101,350 hektar oo dhul beereed ah iyo 61,500 hektar oo dhul beereed ah, inta badanna waxaa laga beeraa timir, liin, muus iyo khudaar kale. Dalagyada cuntada ugu badan waa qamadiga, shaciirka, iyo haruurka, iskumana filnaan karaan. Kalluumeysiga waa warshadaha dhaqanka ee Cumaan waana mid ka mid ah ilaha ugu muhiimsan ee dakhliga laga dhoofiyo Cumaan ee laga helo badeecadaha aan saliida laga soo saarin. |