Zambia kodhi yenyika +260

Maitiro ekuchaira Zambia

00

260

--

-----

IDDkodhi yenyika Kodhi yegutanhamba dzerunhare

Zambia Ruzivo rwekutanga

Nguva yemunharaunda Nguva yako


Yenguva yenguva Nguva zone musiyano
UTC/GMT +2 awa

latitude / longitude
13°9'6"S / 27°51'9"E
iso encoding
ZM / ZMB
mari
Kwacha (ZMW)
Mutauro
Bembe 33.4%
Nyanja 14.7%
Tonga 11.4%
Lozi 5.5%
Chewa 4.5%
Nsenga 2.9%
Tumbuka 2.5%
Lunda (North Western) 1.9%
Kaonde 1.8%
Lala 1.8%
Lamba 1.8%
English (official) 1.7%
Luvale 1.5%
Mambwe 1.3%
Namwanga 1.2%
Lenje 1.1%
Bisa 1%
other 9.2%
un
magetsi
Type c European 2-pini Type c European 2-pini
Type d yekare plug yeBritish Type d yekare plug yeBritish
g mhando UK 3-pini g mhando UK 3-pini
mureza wenyika
Zambiamureza wenyika
guta guru
Lusaka
mazita emabhangi
Zambia mazita emabhangi
huwandu hwevanhu
13,460,305
nzvimbo
752,614 KM2
GDP (USD)
22,240,000,000
runhare
82,500
Nharembozha
10,525,000
Nhamba yeInternet inomiririra
16,571
Nhamba yevashandisi veInternet
816,200

Zambia sumo

Zambia ine nzvimbo inosvika makiromita mazana manomwe nemazana mashanu emakiromita, mazhinji acho ari materu.Iyo nyika yakakomberedzwa nemaodzanyemba epakati peAfrica.Iyo inoganhurana neTanzania kuchamhembe kwakadziva kumabvazuva, Malawi kumabvazuva, Mozambique kuchamhembe kwakadziva kumabvazuva, Zimbabwe, Botswana neNamibia kumaodzanyemba, uye Namibia kumadokero. Angola inoganhurwa neCongo (DRC) neTanzania kuchamhembe. Nzvimbo zhinji dziri mudunhu imapani, uye nzvimbo dzinowanzotsvedza kubva kuchamhembe kwakadziva kumabvazuva kusvika kumaodzanyemba kwakadziva kumadokero.Rwizi rweEast Zambezi runoyerera nekumadokero nekumaodzanyemba. Iine mamiriro ekunze anotonhora ehuswa, akapatsanurwa kuita mwaka mitatu: inotonhorera uye yakaoma, inopisa uye yakaoma, uye inodziya uye yakanyorova.

Zambia, iro zita rizere reRepublic of Zambia, rinofukidza nzvimbo inosvika zviuru mazana mazana manomwe nemazana mashanu emakiromita, mazhinji acho ari enzvimbo yemupata. Nyika yakavharirwa iri kumaodzanyemba-pakati pe Africa. Inoganhurirwa neTanzania kuchamhembe kwakadziva kumabvazuva, Malawi kumabvazuva, Mozambique kumaodzanyemba kwakadziva kumabvazuva, Zimbabwe, Botswana neNamibia kumaodzanyemba, Angola kumadokero, uye Congo (Goridhe) neTanzania kuchamhembe. Nzvimbo zhinji dziri mundima mapani ane kukwirira kwemamita 1000-1500, uye nzvimbo yacho inowanzotsvedza kubva kuchamhembe kwakadziva kumabvazuva kusvika kumaodzanyemba kwakadziva kumadokero. Iyo nharaunda yese yakakamurwa kuita matunhu mashanu zvichienderana geomorphology: Great Rift Valley kuchamhembe kwakadziva kumabvazuva, Katanga Plateau kuchamhembe, Kalahari Basin kumaodzanyemba kwakadziva kumadokero, Luangwa-Malawi Plateau kumaodzanyemba kwakadziva kumabvazuva uye Luangwa Rwizi Basin pakati nzvimbo. Gomo reMafinga riri pamuganhu wekuchamhembe kwakadziva kumabvazuva riri 2,164 metres pamusoro pegungwa, nzvimbo yepamusoro munyika. Rwizi Zambezi runoyerera kuburikidza nekumadokero nekumaodzanyemba, uye kune Rwizi runozivikanwa Mosi Otunya (Victoria Falls) parwizi. Rwizi rweLuapula munzvimbo dziri pamusoro dzeRwizi rweCongo (Zaire Rwizi) runotangira mundima. Mamiriro ekunze anotonhora ehuswa akapatsanurwa kuita mwaka mitatu: inotonhorera uye yakaoma (Chivabvu-Nyamavhuvhu), inopisa uye yakaoma (Gunyana-Mbudzi) uye inodziya nekunyorova (Zvita-Kubvumbi).

Nyika yakakamurwa kuva matunhu mapfumbamwe nematunhu makumi matanhatu nenomwe. Mazita emapurovhinzi: Luapula, North, Northwest, Copper Belt, Central, East, West, South, Lusaka.

Pakati pezana ramakore regumi nematanhatu, mamwe madzinza emhuri yemutauro wechiBantu akatanga kugara munzvimbo iyi. Kubva muzana ramakore rechi16 kusvika muzana ramakore rechi19, humambo hwaRonda, Kaloro neBaroz hwakagadzwa zvakateedzana mundima. Pakupera kwezana ramakore regumi nemasere, vechiPutukezi neBritish colonists vakapinda mumwe mushure meumwe. Muna 1911, veBritish colonists vakatumidza nzvimbo iyi "Northern Rhodesia Nyika Yakachengetedzwa" uye yaive pasi pesimba re "British South Africa Company". Muna 1924, Britain yakatumira gavhuna kunotungamira mutemo. Musi wa Gunyana 3, 1953, United Kingdom yakamanikidza Southern Rhodesia, Northern Rhodesia, neNyasaland (yava kunzi Malawi) kuita "Central African Federation". Nekuda kwekushora kwevanhu venyika nhatu, "Central African Federation" yakamiswa muna Zvita 1963. Muna Ndira 1964, Northern Rhodesia yakashandisa kuzvitonga kwemukati.United United Independence Party yakaumba "mukati kuzvitonga". Musi wa24 Gumiguru wegore rimwe chete, yakazivisa zviri pamutemo kuzvitonga kwayo. Nyika yakanzi Republic of Zambia, asi yakaramba iri muCommonwealth, Kaun. Daren Mutungamiri. Muna Nyamavhuvhu 1973, bumbiro idzva rakapasiswa, richizivisa kupinda kwaZan muChipiri Republic.

Mureza wenyika: Inoita rectangular ine chiyero chehurefu kusvika paupamhi hwe3: 2. Iyo mureza pamusoro ndeyegirinhi. Rectangle yakatwasuka pazasi kurudyi inoumbwa nematanda matatu akaenzana uye akaenzana akatwasuka ered, nhema, uye orenji. Pamusoro payo igondo rine mapapiro akatambanuka. Green inoratidza zviwanikwa zvemunyika, tsvuku inomiririra kurwira rusununguko, vatema vanomiririra veZambia, uye orenji inomiririra zviwanikwa zvemunyika. Gondo rinobhururuka rinomirira rusununguko nerusununguko rweZambia.

Zambia ine huwandu hwemamiriyoni gumi nemashanu (2005). Mazhinji acho ndeemitauro mitema yeBantu. Kune mapoka 73 emadzinza. Mutauro wepamutemo ndiChirungu, uye kune makumi matatu nemimwe mitauro yenyika. Pakati pavo, 30% vanotenda muChiKirisitu uye chiKaturike, uye vazhinji vevagari vekumaruwa vanotenda muzvitendero zvepakutanga.

Zambia yakapfuma nezviwanikwa, inotungamirwa nemhangura, iine matura emhangura anodarika matani emamiriyoni mazana mapfumbamwe. Ndiyo nyika yechina pakukura inogadzira mhangura uye inozivikanwa se "nyika yemigodhi yemhangura." Pamusoro pemhangura, pane zvicherwa zvakaita secobalt, lead, cadmium, nickel, iron, goridhe, sirivheri, zinc, tini, uranium, emeralds, makristasi, vanadium, graphite, uye mica. Pakati pavo, cobalt, seyakabatanidzwa zvicherwa zvemhangura, ine yakachengeterwa anenge mazana matatu nemakumi matatu ematani, inove wechipiri pasirese. Zambia ine nzizi zhinji uye zviwanikwa zvemagetsi emagetsi akawanda.Hydropower inoumba 99% yenyika yese inogadzira magetsi. Iyo nyika sango rekufukidza mwero i45%.

Kuchera, kurima uye kushanya ndiyo mbiru nhatu dzehupfumi hweZambia. Mutumbi mukuru weindasitiri yezvicherwa ndeyekuchera mhangura necobalt ore uye kuyerera kwendarira necobalt. Mhangura ine chinzvimbo chakakosha muhupfumi hweZambia, uye makumi masere muzana emari yemari yekunze inobva mukutengesa kunze kwenyika. Iyo yekurima goho kukosha inosvika nezve 15.3% yeZambia GDP, uye huwandu hwevanhu vekurima vanoumba dzinenge hafu yehuwandu hwevanhu.

Zambia ine zviwanikwa zvakapfuma zvekushanya. Rwizi Zambezi, rwizi rwechina pakukura muAfrica, rwunoyerera nemitatu yezvikamu zveZambia.Iyo inoumba Victoria Falls inozivikanwa pasi rose pamharadzano yeZambia neZimbabwe.Iye inokwezva vashanyi kubva kumativi ese epasi gore rega rega. Zambia zvakare ine 19 nyika mapaki epasafari uye makumi matatu nenhatu nzvimbo dzekutarisira