Zambiýa Respublikasynyň doly ady Zambiýa, 750,000 inedördül kilometr meýdany tutýar, olaryň köpüsi platon meýdanyna degişlidir. Afrikanyň günorta-merkezinde ýerleşýän gury ýer. Demirgazyk-gündogarda Tanzaniýa, gündogarda Malawi, günorta-gündogarda Mozambik, günortada Zimbabwe, Botswana we Namibiýa, günbatarda Angola, demirgazykda bolsa Kongo (Altyn) we Tanzaniýa bilen serhetleşýär. Territoryurduň köp bölegi 1000-1500 metr belentlikdäki platosdyr we bu ýer adatça demirgazyk-gündogardan günorta-günbatara eňňitdir. Geomorfologiýa boýunça tutuş sebit bäş sebite bölünýär: demirgazyk-gündogarda Uly Rift jülgesi, demirgazykda Katanga platosy, günorta-günbatarda Kalahari basseýni, günorta-gündogarda Luangwa-Malawi platosy we ortada Luangwa derýasynyň basseýni meýdany. Demirgazyk-gündogar serhedindäki Mafinga dagy deňiz derejesinden 2164 metr beýiklikde, ýurduň iň beýik nokady. Zambezi derýasy günbatardan we günortadan akýar we derýada meşhur Mosi Otunýa şarlawugy (Wiktoriýa şarlawugy) bar. Kongo derýasynyň (Zaýer derýasy) ýokarky akymynda ýerleşýän Luapula derýasy bu çäkden gözbaş alýar. Tropiki öri meýdan howasy üç möwsüme bölünýär: salkyn we gurak (maý-awgust), yssy we gurak (sentýabr-noýabr) we ýyly we çygly (dekabr-aprel).

9urt 9 welaýata we 68 okruga bölünýär. Welaýatlaryň atlary: Luapula, Demirgazyk, Demirgazyk-Günbatar, Mis guşak, Merkezi, Gündogar, Günbatar, Günorta, Lusaka.

XVI asyryň töwereginde Bantu dil maşgalasynyň käbir taýpalary bu sebitde mesgen tutup başlady. XVI asyrdan XIX asyra çenli bu sebitde Ronda, Kaloro we Baroz patyşalyklary döredildi. XVIII asyryň ahyrynda Portugaliýa we Iňlis kolonistleri birin-birin çozdular. 1911-nji ýylda Iňlis kolonizatorlary bu sebite "Demirgazyk Rodeziýa goralýan ýer" diýip at berdiler we "Iňlis Günorta Afrika kompaniýasy" -nyň ygtyýaryndady. 1924-nji ýylda Angliýa göni dolandyryş üçin häkim iberdi. 1953-nji ýylyň 3-nji sentýabrynda Angliýa Günorta Rodeziýany, Demirgazyk Rodeziýany we Nyasalandy (häzirki Malawi ady bilen tanalýar) "Merkezi Afrika Federasiýasyna" zor bilen birleşdirdi. Üç ýurduň halkynyň garşylygy sebäpli "Merkezi Afrika Federasiýasy" 1963-nji ýylyň dekabrynda dargadyldy. 1964-nji ýylyň ýanwar aýynda Demirgazyk Rodeziýa içerki öz-özüňi dolandyrmagy amala aşyrdy. Birleşen Milli Garaşsyzlyk Partiýasy "içerki öz-özüňi dolandyryş" döretdi. Şol ýylyň 24-nji oktýabrynda resmi taýdan garaşsyzlygyny yglan etdi. Countryurt Zambiýa Respublikasy diýlip atlandyryldy, emma Kaun Arkalaşygynda galdy. Daren Prezident. 1973-nji ýylyň awgust aýynda Zanyň Ikinji Respublikasyna girjekdigini yglan edýän täze konstitusiýa kabul edildi.

Milli baýdak: Uzynlygy 3: 2 bolan ini bilen gönüburçly. Baýdagyň üstü ýaşyl, aşaky sag tarapdaky dik gönüburçluk gyzyl, gara we mämişi üç sany paralel we deň dik zolakdan durýar, ýokarsynda ganatlary ýaýylan bürgüt. Greenaşyl ýurduň tebigy baýlyklaryny, gyzyl erkinlik ugrundaky göreşi, gara zambiýalylary, mämişi ýurduň mineral ýataklaryny alamatlandyrýar. Uçýan bürgüt Zambiýanyň garaşsyzlygyny we erkinligini alamatlandyrýar.

Zambiýanyň 10.55 million ilaty bar (2005). Olaryň köpüsi gara Bantu dillerine degişlidir. 73 etnik topar bar. Resmi dil iňlis dilidir we 31 milli dil bar. Olaryň arasynda 30% hristiançylyga we katoliklige, oba ilatynyň köpüsi başlangyç dinlere ynanýar.

Zambiýa tebigy baýlyklara baý, mis agdyklyk edýän, mis ätiýaçlyklary 900 million tonnadan gowrak. Bu dünýäde mis öndürýän dördünji orunda durýar we "mis magdanlary ýurdy" hökmünde tanalýar. Misden başga-da kobalt, gurşun, kadmium, nikel, demir, altyn, kümüş, sink, galaýy, uran, zümrüd, kristallar, vanadiý, grafit we mika ýaly minerallar bar. Olaryň arasynda kobalt, mis bilen baglanyşykly mineral hökmünde ätiýaçlygy takmynan 350,000 tonna bolup, dünýäde ikinji ýerde durýar. Zambiýada derýalaryň köpüsi we gidroelektrik serişdeleri bar. Gidroenergetika ýurduň umumy elektrik energiýasynyň 99% -ini tutýar. Tokaýyň milli gurşawy 45%.

Magdançylyk, oba hojalygy we syýahatçylyk Zambiýa ykdysadyýetiniň üç sütünidir. Magdançylyk pudagynyň esasy organy mis we kobalt magdanyny gazmak we mis bilen kobaltyň eremegi. Mis Zambiýanyň ykdysadyýetinde möhüm orny eýeleýär we ýurduň walýuta girdejisiniň 80% mis eksportyndan gelýär. Oba hojalygynyň önümçiligi gymmaty Zambiýanyň jemi içerki önüminiň takmynan 15,3% -ini, oba hojalygynyň ilatynyň umumy ilatynyň ýarysyny düzýär.

Zambiýanyň baý syýahatçylyk çeşmeleri bar. Afrikanyň dördünji uly derýasy bolan Zambezi derýasy Zambiýanyň dörtden üç böleginden akyp geçýär we Zambiýa bilen Zimbabweniň çatrygynda dünýä belli Wiktoriýa şarlawugyny emele getirýär. Her ýyl dünýäniň dürli künjeklerinden syýahatçylary özüne çekýär. Şeýle hem Zambiýada 19 sany milli safari seýilgähi we 32 aw dolandyryş zolagy bar.