Butan Esasy maglumatlar
| Timeerli wagt | Wagtyňyz |
|---|---|
|
|
|
| Timeerli wagt zolagy | Wagt guşaklygynyň tapawudy |
| UTC/GMT +6 sagat |
| giňişlik / uzynlyk |
|---|
| 27°30'56"N / 90°26'32"E |
| izo kodlamak |
| BT / BTN |
| walýuta |
| Ngultrum (BTN) |
| Dil |
| Sharchhopka 28% Dzongkha (official) 24% Lhotshamkha 22% other 26% (includes foreign languages) (2005 est.) |
| elektrik |
 D köne iňlis wilkasyny ýazyň F görnüşli Şuko wilkasy g görnüşi UK 3 pin |
| Döwlet baýdagy |
|---|
 |
| maýa |
| Timphu |
| banklaryň sanawy |
| Butan banklaryň sanawy |
| ilaty |
| 699,847 |
| meýdany |
| 47,000 KM2 |
| GDP (USD) |
| 2,133,000,000 |
| telefon |
| 27,000 |
| Jübi telefony |
| 560,000 |
| Internet eýeleriniň sany |
| 14,590 |
| Internet ulanyjylarynyň sany |
| 50,000 |
Butan giriş
|
Butan meýdany 38,000 inedördül kilometre barabar bolup, Gimalaý daglarynyň gündogar böleginiň günorta eňňidinde ýerleşýär. Hytaý bilen gündogarda, demirgazykda we günbatarda üç tarapa serhetleşýär we günortada Hindistan bilen serhetleşýär we ony deňiz kenaryna öwürýär. Demirgazyk daglardaky howa sowuk, merkezi jülgeler has ýumşak we günorta depe düzlüklerinde çygly subtropiki howa bar. Landurduň ýer meýdanynyň 74% -i tokaýlar, 26% -i goralýan ýerler hökmünde kesgitlenýär. Günbatar Butanda Butan "Dzongkha" we Iňlis resmi diller, günorta bölegi nepal dilinde gürleýär, Tibet buddizmi (Kagyupa) Butanyň döwlet dini. Butan Patyşalygynyň doly ady Gimalaý daglarynyň gündogar böleginiň günorta eňňidinde ýerleşýär, gündogarda, demirgazykda we günbatarda üç tarapda Hytaý bilen serhetleşýär we günortada Hindistan bilen serhetleşýär we içerki ýurt bolýar. Demirgazyk daglaryň howasy sowuk, merkezi jülgeler has ýumşak, günorta depe düzlüklerinde çygly subtropiki howa bar. Landurduň ýer meýdanynyň 74% -i tokaýlar, 26% -i goralýan ýerler hökmünde kesgitlenýär. Butan IX asyrda garaşsyz taýpady. Iňlisler 1772-nji ýylda Butana çozdy. 1865-nji ýylyň Sanjar aýynda Angliýa bilen Butan Sinçura şertnamasyna gol çekip, Butany Kalimpong ýaly Distaý derýasynyň gündogaryndan 2000 inedördül kilometr uzaklykda ýerleşmäge mejbur etdi. 1910-njy ýylyň ýanwar aýynda Angliýa bilen Butan Punakha şertnamasyna gol çekip, Butanyň daşary gatnaşyklarynyň Iňlisleriň “görkezmesini” kabul edýändigini aýtdy. 1949-njy ýylyň awgust aýynda Hindistan bilen Butan hemişelik parahatçylyk we dostluk şertnamasyna gol çekdiler. Butanyň daşary gatnaşyklary Hindistandan "ýol görkezýär". 1971-nji ýylda Birleşen Milletler Guramasynyň agzasy boldy. Milli baýdak: Uzynlygy 3: 2 bolan ini bilen gönüburçly. Ol altyn sary we mämişi iki sag burçly üçburçlukdan ybarat, ortasynda ak uçýan aagondarha we dört dyrnagynyň her biri açyk ak orbisi tutýar. Altyn sary patyşanyň güýjüni we işini alamatlandyrýar; mämişi-gyzyl reňk monahlaryň eşikleriniň reňkidir, buddaçylygyň ruhy güýjüni alamatlandyrýar; aagondarha ýurduň güýjüni, şeýle hem bu ýurduň adyny hem aňladýar, sebäbi Butan "aagdarhalar şalygy" hökmünde terjime edilip bilner. Güýç we mukaddesligi alamatlandyrýan aagondarhanyň dyrnaklarynda ak monjuklar saklanýar. Ilaty 750,000 (2005-nji ýylyň dekabry). Butanlaryň 80% -i, galanlary nepallylar. Günbatar Butanly "Dzongkha" we Iňlisler resmi diller, günortasy bolsa nepal dilinde gürleýär. Identaşaýjylar esasan Lamaizmiň Kagyu mezhebine (döwlet dini) ynanýarlar. Butanyň Korollyk hökümeti ýurdy döwrebaplaşdyrmagy maksat edinýär. 2005-nji ýylda adam başyna düşýän girdeji 712 ABŞ dollaryna ýetdi, bu Günorta Aziýa ýurtlarynyň arasynda has ýokary. Ykdysadyýeti ösdürmek bilen bir hatarda, Butan daşky gurşawy we ekologiýa baýlyklaryny goramaga uly ähmiýet berýär.Bu ýurda her ýyl diňe 6000 daşary ýurtly syýahatçynyň girmegine rugsat berilýär we ugurlary Butan hökümeti tarapyndan ünsli gözden geçirilmeli. Birleşen Milletler Guramasy, Butanyň korolynyň we halkynyň daşky gurşawy goramakdaky ägirt uly goşantlaryny ykrar edip, Butana BMG-nyň ilkinji "Eartheriň goragçysy" baýragyny berdi. |