Чехия - Европанын борбору, деңизге чыгышы мүмкүн эмес өлкө.Чыгышынан Словакия, түштүгүнөн Австрия, түндүгүнөн Польша, батышынан Германия менен чектешет, 78,866 чарчы километр аянтты ээлейт жана Чехия, Моравия жана Силезиядан турат. Үч капталынан көтөрүлгөн төрт бурчтуу бассейнде жайгашкан, жери түшүмдүү, түндүгүндө Крконоше тоолору, түштүгүндө Сумава тоолору, чыгыш жана түштүк-чыгышында Чех-Моравия платосу. Өлкөнүн толкундуу адырлары, токойлору жана кооз жаратылышы бар, өлкө эки географиялык аймакка бөлүнөт, бири батыш жарымында Богемия тоолору, чыгыш жарымында Карпат тоолору, ал бир катар нерселерден турат. Тоолорго багытталган.

Жалпына шолу

Чехия, Чехиянын толук аталышы, башында Чехия жана Словакия Федеративдик Республикасы болгон жана Европанын борбордук бөлүгүндө жайгашкан, деңизге чыгышы мүмкүн эмес өлкө. Чыгышынан Словакия, түштүгүнөн Австрия, түндүгүнөн Польша, батышынан Германия менен чектешет, 78 866 чарчы километр аянтты ээлейт жана Чехия, Моравия жана Силезиядан турат. Ал үч тарабынан көтөрүлгөн төрт бурчтуу бассейнде жана жери түшүмдүү. Түндүгүндө Крконоше тоосу, түштүгүндө Сумава тоосу, чыгышында жана түштүк-чыгышында орточо бийиктиги 500-600 метрге жеткен Чех-Моравия платосу бар. Бассейндин көпчүлүк аймактары деңиз деңгээлинен 500 метрден төмөн, анын ичинде Лабе дарыясынын түздүгү, Псилзен бассейни, Эрцгебирге ойдуңу жана Түштүк Чех көлдөрү менен саздары. Влтава дарыясы эң узун жана Прага аркылуу агат. Эльба Чехиянын Лаб дарыясынан башталат жана кеме жүрөт. Чыгыш Морава-Одер өрөөнүнүн аймагы Чех бассейни менен Словакия тоолорунун ортосундагы аймак болуп, Морава-Одер коридору деп аталат жана Түндүк жана Түштүк Европанын байыркы мезгилден бери соода жолу болуп келген. Өлкөдө толкундуу адырлар, токойлор жана кооз пейзаждар бар. Өлкө эки географиялык аймакка бөлүнөт.Бири батыш жарымында Богемия тоолору, чыгыш жарымында Карпат тоолору чыгыш-батыш тоолорунун катарынан турат. Эң бийик жери - 2655 метр бийиктиктеги Герраховский чокусу.

Сацума княздыгы 623-жылы түзүлгөн. 830-жылы Улуу Моравия империясы түзүлүп, ал чехтерди, словактарды жана башка славян урууларын саясий жактан чогулган биринчи өлкө болгон. Биздин замандын 9-кылымында Чехия жана Словакия элдери Улуу Моравия империясынын курамында болушкан. 10-кылымдын башында Улуу Моравия империясы ыдырап, чехтер өз алдынча эгемендүү өлкөнү - Чехиялык княздыкты негиздешкен, ал 12-кылымдан кийин Чехия деп аталып калган. 15-кылымда Ыйык Такка, Герман дворяндарына жана феодалдык башкарууга каршы хусит революциялык кыймылы башталган. 1620-жылы Чехия "Отуз жылдык согушта" жеңилип, Габсбургдун бийлигине айланган. Крепостник бийлиги 1781-жылы жоюлган. 1867-жылдан кийин аны Австрия-Венгрия империясы башкарган. Биринчи дүйнөлүк согуштан кийин Австрия-Венгрия империясы кыйрап, 1918-жылы 28-октябрда Чехословакия Республикасы түзүлгөн. Ошондон бери Чехия менен Словакия элдери өзүнүн жалпы өлкөсүнө ээ боло башташты.

1945-жылы 9-майда Советтик армиянын жардамы менен Чехословакия бошотулуп, жалпы мамлекет калыбына келтирилген. 1946-жылы Готвальд башында турган коалициялык өкмөт түзүлгөн. 1960-жылы июлда Улуттук Чогулуш жаңы конституцияны кабыл алып, өлкөнүн аталышын Чехословакия Социалисттик Республикасы деп өзгөрткөн. 1990-жылдын март айынын башында эки улуттук республика "социализм" деген баштапкы аталышын жокко чыгарып, аларды Чехия жана Словакия Республикасы деп өзгөртүшкөн. Ошол эле жылы 29-мартта Чехиянын Федералдык Парламенти Чехословакия Социалисттик Республикасынын атын өзгөртүү жөнүндө чечим кабыл алган: Чехословакия Федеративдик Республикасы Чех тилинде; Чех-Словакия Федеративдик Республикасы Словакияда, башкача айтканда, бир өлкөнүн эки аталышы бар. 1993-жылдын 1-январынан тартып Чехия жана Словакия эки көз карандысыз өлкө болушту. 1993-жылы 19-январда Бириккен Улуттар Уюмунун Башкы Ассамблеясы Чехияны мүчө мамлекет катары кабыл алган.

Мамлекеттик желек: узундугу менен туурасы 3: 2 болгон тик бурчтуу. Ал көк, ак жана кызылдан турат. Сол жагында көк түстөгү бир капталдуу үч бурчтук. Оң жагында эки тең трапеция, үстү ак, асты кызыл. Көк, ак жана кызыл түстөрдүн үч түсү - славян элине жаккан салттуу түстөр. Чехтердин кичи мекени - бул байыркы Богемия падышалыгы.Бул падышалык кызыл жана акты өзүнүн улуттук түстөрү деп эсептейт.Ак ыйыктыкты жана тазалыкты билдирет жана адамдардын тынчтыкка жана жарыкка умтулуусун билдирет; кызыл - эрдикти жана коркпостукту билдирет. Рух өлкөнүн көзкарандысыздыгы, боштондугу жана гүлдөп-өнүгүшү үчүн элдин канын жана жеңишин билдирет. Көк түс Моравиянын жана Словакиянын баштапкы гербинен келип чыккан.

Чехияда 10,21 миллион калк жашайт (2004-жылдын май айы). Негизги этностук топ - бул Чехия, анын курамына мурунку Федеративдик Республикасынын жалпы калкынын 81,3% туура келет.Башка этносторго моравиялыктар (13,2%), словак, немис жана бир аз поляктар кирет. Расмий тили чех тили, ал эми негизги дини Рим католик дини.

Чехия алгач Австрия-Венгрия империясынын өнөр жай зонасы болгон жана анын өнөр жайынын 70% ушул жерде топтолгон. Бул жерде машина жасоо, ар кандай станоктор, энергетикалык жабдуулар, кемелер, автомобилдер, электровоздор, болот прокат жабдуулары, аскер өнөр жайы, жеңил жана текстиль өнөр жайлары басымдуулук кылат.Химия жана айнек өнөр жайы да салыштырмалуу өнүккөн. Текстиль, бут кийим тигүү жана сыра бышыруу дүйнө жүзүнө белгилүү. Өнөр жай фундаменти бекем.Экинчи Дүйнөлүк согуштан кийин болот жана оор машина куруу өнөр жайын өнүктүрүүгө көңүл бурулуп, баштапкы өнөр жай структурасы өзгөрүлдү. Өнөр жай ИДПнын 40% түздү (1999). Чехия сыранын негизги өндүрүүчүсү жана керектөөчүсү, ал эми экспорттун негизги максаты Словакия, Польша, Германия, Австрия жана АКШ. Сыранын жалпы көлөмү 1996-жылы 1,83 миллиард литрге жеткен. 1999-жылы Чехияда жан башына пивону керектөө 161,1 литрге жеткен, бул сыраны керектөөчү ири Германиядан 30 литрге көп. Калктын жан башына сыра керектөө боюнча Чехия 7 жылдан бери дүйнөдө биринчи орунда турат. Байланыш тармагы тездик менен өнүгүп жатат.1998-жылдын аягында уюлдук телефондордун жайылуу деңгээли 10% га жакындап, ал эми уюлдук телефонду пайдалануучулардын саны 930 миңге жетип, Батыштын өнүккөн айрым өлкөлөрүнөн ашып түштү.

Негизги шаарлар

Прага: Чехиянын борбору Прага Европадагы эң кооз шаарлардын бири. Ал узак тарыхка ээ жана "архитектуралык көркөм окуу китеби" деп аталып, дүйнөгө белгилүү туристтик объект болуп саналат жана БУУ тарабынан дүйнөлүк маданий мурас деп жарыяланган. Прага Евразиянын борборунда, Лаб дарыясынын куймасы Влтава дарыясынын жээгинде жайгашкан. Шаар аймагы 496 чарчы километр аянтты жана 1 988 855 калкты камтыган 7 адырга бөлүштүрүлгөн (1996-жылдын январындагы статистика). Эң төмөнкү чекити деңиз деңгээлинен 190 метр, эң бийик жери 380 метр. Климаттын кадимки борбордук континенталдык түрү бар, анын орточо температурасы июлда 19,5 ° С, январда -0,5 ° С.

Миңдеген жылдар бою Влтава дарыясынын Прага жайгашкан бөлүгү Түндүк жана Түштүк Европанын ортосундагы соода жолдору үчүн маанилүү багыт болуп келген. Уламышка ылайык, Прага Принцес Линуш жана анын күйөөсү, Премес династиясынын негиздөөчүсү Премес тарабынан негизделген (800-1306). Азыркы Прага ордосундагы эң алгачкы отурукташуулар 9-кылымдын экинчи жарымында башталган жана Прага шаары биздин замандын 928-жылы курулган. 1170-жылы Влтава дарыясына биринчи таш көпүрө курулган. 1230-жылы Чех династиясы Прагада биринчи падышалык шаарды негиздеген. 13-15-кылымдарда Прага Борбордук Европанын маанилүү экономикалык, саясий жана маданий борборуна айланган. 1346-1378-жылдары Ыйык Рим империясы жана Богемия падышасы Карл IV Прагада борбор калааны негиздеген. 1344-жылы Карл IV Ыйык Витус соборунун курулушуна буйрук берди (1929-жылы аяктаган), 1357-жылы Чарльз көпүрөсү курулган. 14-кылымдын аягында Прага Борбордук Европанын маанилүү шаарларынын бири болуп, европалык диний реформаларда маанилүү орунга ээ болгон. 1621-жылдан кийин Рим империясынын борбору болбой калган. 1631 жана 1638-жылдары саксалар менен шведдер Праганы удаалаш ээлеп алышып, ал төмөндөө мезгилине киришкен.

Прага тоо жана дарыялар менен курчалган жана көптөгөн тарыхый жерлери бар. Влтава дарыясынын эки тарабында байыркы имараттар катар-катар роман, готика, кайра жаралуу жана барокко имараттары турат. Көптөгөн байыркы имараттар бийик мунаралар менен жык-жыйма болуп, Прага шаарын "Жүз мунаранын шаары" деп аташкан. Күздүн аягында Хуанг Ченчендин шпиллери алтын жалындуу сары жалбырактуу токойдун бир бөлүгүндө мунаралар курулуп, шаар "Алтын Прага" деп аталып калган. Улуу акын Гете бир жолу: "Прага асыл таштардай кооздолгон көптөгөн шаарлардын таажыларынын ичинен эң кымбаты" деп айткан.

Жергиликтүү музыкалык жашоо Атактуу Прага Жаз Концерти жыл сайын өткөрүлүп келет. Театрдын салты күчтүү, 15 театр бар. Шаарда көптөгөн музейлер жана сүрөт галереялары бар.1700дөн ашуун расмий эстеликтер бар, мисалы, улуу Санкт-Витус чиркөөсү, кереметтүү Прага сарайы, көркөм баалуулугу жогору Чарльз көпүрөсү жана тарыхый Улуттук театр Жана Ленин музейи.