Islandiýa döwlet kody +354

Nädip aýlamaly Islandiýa

00

354

--

-----

IDDdöwlet kody Şäher kodyTelefon belgisi

Islandiýa Esasy maglumatlar

Timeerli wagt Wagtyňyz


Timeerli wagt zolagy Wagt guşaklygynyň tapawudy
UTC/GMT 0 sagat

giňişlik / uzynlyk
64°57'50"N / 19°1'16"W
izo kodlamak
IS / ISL
walýuta
Krona (ISK)
Dil
Icelandic
English
Nordic languages
German widely spoken
elektrik
C Europeanewropa 2 pin ýazyň C Europeanewropa 2 pin ýazyň
F görnüşli Şuko wilkasy F görnüşli Şuko wilkasy
Döwlet baýdagy
IslandiýaDöwlet baýdagy
maýa
Reýkýawik
banklaryň sanawy
Islandiýa banklaryň sanawy
ilaty
308,910
meýdany
103,000 KM2
GDP (USD)
14,590,000,000
telefon
189,000
Jübi telefony
346,000
Internet eýeleriniň sany
369,969
Internet ulanyjylarynyň sany
301,600

Islandiýa giriş

Islandiýa Europeewropanyň iň günbatar ýurdy. Demirgazyk Atlantik ummanynyň ortasynda, Arktika tegelegine ýakyn ýerde ýerleşýär. Meýdany 103 000 inedördül kilometre barabardyr we 8000 inedördül kilometr buzluklary eýeleýär we Europeewropadaky ikinji uly ada öwrülýär. Kenar ýakasynyň uzynlygy takmynan 4970 kilometre barabardyr, dörtden üç bölegi platosdyr, sekizden biri buzluklar bilen örtülendir. Islandiýanyň tutuş ýurdy diýen ýaly wulkan gaýalarynda gurlupdyr. Landerleriň köpüsini ösdürip ýetişdirip bolmaýar. Dünýäniň iň yssy çeşmeleri bolan ýurt, şonuň üçin köp suw çüwdürimleri, şarlawuklar, köller we çalt derýalar bolan buz we ot ýurdy diýilýär. Islandiýada güýzde we gyşyň başynda aurora görünýän sowuk howaly deňiz howasy bar.

Islandiýa Respublikasynyň doly ady, meýdany 103,000 inedördül kilometre barabardyr. Europeewropanyň iň günbatar ýurdy. Demirgazyk Atlantik ummanynyň ortasynda, Arktika tegelegine ýakyn ýerde ýerleşýär, meýdany 8000 inedördül kilometre barabardyr we Europeewropadaky ikinji uly adadyr. Kenar ýakasynyň uzynlygy takmynan 4970 kilometre barabardyr. Tutuş meýdanyň dörtden üç bölegi 400-800 metr belentlikdäki platon bolup, olaryň sekizden biri buzluklar bilen örtülendir. 100-den gowrak wulkan bar, şol sanda 20-den gowrak işjeň wulkan. Warnadalshenuk wulkany 2119 metr belentlikdäki iň beýik belentlikdir. Islandiýanyň tutuş ýurdy diýen ýaly wulkan gaýalarynda gurlupdyr. Landerleriň köpüsini ösdürip ýetişdirip bolmaýar. Dünýäde iň yssy çeşmeler bar, şonuň üçin buz we ot ýurdy diýilýär. Çeşmeler, şarlawuklar, köller we çalt derýalar bar. Iň uly derýa, Syuersao derýasynyň uzynlygy 227 kilometre barabardyr. Islandiýada sowuk howanyň sowuk howasy bar. Aýlag akymynyň täsiri sebäpli şol giňişlikdäki beýleki ýerlerden has ýumşakdyr. Tomus güneşi uzyn, gyş güneşi gaty gysga. Aurorany güýzde we gyşyň başynda görmek bolýar.

23urt 23 welaýata, 21 häkimlige we 203 welaýata bölünýär.

VIII asyryň ahyrynda irlandiýaly monahlar ilki Islandiýa göçüpdirler. IX asyryň ikinji ýarymynda Norwegiýa Islandiýa göçüp başlady. Mejlis we Islandiýa federasiýasy beöň 930-njy ýylda döredildi. 1262-nji ýylda Islandiýa bilen Norwegiýa şertnama baglaşdy, Islandiýa ministrleri Norwegiýa degişlidi. 1380-nji ýylda Bing we Norwegiýa Daniýanyň gol astyndady. 1904-nji ýylda içerki awtonomiýa eýe boldy. 1918-nji ýylda Bingdan Bingiň özygtyýarly döwletdigi barada federal kanuna gol çekdi, emma daşary işler henizem Daniýa tarapyndan gözegçilik astynda saklanýar. 1940-njy ýylda Daniýa Germaniýa tarapyndan basylyp alyndy we Bingdan bilen Dan arasyndaky gatnaşyk kesildi. Şol ýyl Iňlis goşunlary buzda ýerleşdiler.Ertesi ýyl Amerikan goşunlary buzda Iňlis goşunlaryny çalyşdy. 1944-nji ýylyň 16-njy iýunynda Buz Geňeşi “Dan Dan” bileleşiginiň dargadylandygyny resmi taýdan yglan etdi we 17-nji güni Islandiýa Respublikasy döredildi. 1946-njy ýylda Birleşen Milletler Guramasyna girdi we 1949-njy ýylda NATO-nyň agzasy boldy.

Milli baýdak: Uzynlygy 25:18 ini bilen gönüburçly. Baýdak meýdançasy gök, gyzyl we ak haçlar baýdagyň üstüni dört bölege bölýär: iki sany gök inedördül we iki sany gök gönüburçluk. Gök deňzi, ak bolsa gary aňladýar. Gök we ak Islandiýanyň milli reňkleri bolup, Islandiýanyň tebigy gurşawynyň aýratynlyklaryny görkezýär, ýagny gök asmanda we ummanda “buz topragy” -Islandiýa ýüze çykýar. Islandiýa 1262-nji ýyldan bäri Norwegiýanyň territoriýasy bolup, XIV asyrda Daniýanyň gol astyndady. Şonuň üçin baýdakdaky haç nagşy, Islandiýanyň taryhynda Islandiýa bilen Norwegiýa bilen Daniýanyň arasyndaky gatnaşyklary görkezýän Daniýanyň baýdak nagşyndan alnan.

Islandiýanyň 308,000 ilaty bar (2006). Olaryň aglabasy Islandiýaly bolup, nemes taýpasyna degişlidir. Resmi dilde Islandiýa, iňlis dili bolsa umumy dil. Residentsaşaýjylaryň 85,4% -i hristian lýuteranizmine ynanýarlar.

Balykçylyk ykdysadyýetiň diregi bolup, balyk gaýtadan işlemek we alýumin eritmek ýaly ýokary energiýa sarp ediş pudaklarynda agdyklyk edýär. Daşary söwdada uly garaşlylyk. Balykçylyk, suw tygşytlylygy we geotermiki baýlyklar köp we beýleki tebigy baýlyklar gaty az. Nebit ýaly önümler import edilmeli. Ösüp boljak ýyllyk gidroenergetika kuwwaty 64 milliard kWt, ýyllyk geotermiki energiýa öndürijiligi bolsa 7,2 milliard kWt sagatda ýetip biler. Senagat bazasy gowşak. Balykçylyk önümlerini gaýtadan işlemek we trikota like ýaly ýeňil pudaklardan başga pudaklarda alýumin eritmek ýaly ýokary energiýa sarp ediş pudaklary agdyklyk edýär. Balykçylyk Islandiýanyň milli ykdysadyýetiniň sütün pudagydyr. Balyklaryň esasy görnüşleri kapelin, kod we sürüdir. Balykçylyk önümleriniň köpüsi eksport edilýär we balyk eksporty umumy haryt eksportynyň 70% -ini tutýar. Islandiýanyň balykçylyk floty gowy enjamlaşdyrylan we balyklary gaýtadan işlemek tehnologiýasy dünýäde öňdeligi eýeleýär. Highokary giňişlikde we gün şöhlesiniň pesliginde ýerleşýär, günortadaky diňe birnäçe ferma ýylda 400-500 tonna ekin öndürýär. Ekin meýdanlary 1000 inedördül kilometre barabar bolup, ýurduň umumy meýdanynyň 1% -ini tutýar. Maldarçylyk esasy orny eýeleýär we oba hojalygynyň köp bölegi ot-iým hökmünde ulanylýar. Degişli ýüň egirme we aşgarlaýyş pudaklary has ösen. Et, süýt we ýumurtga öz-özüne ýeterlik däl, däne, gök önümler we miweler esasan import edilýär. Teplisalarda ösdürilip ýetişdirilen pomidor we hyýar önümçiligi içerki sarp etmegiň 70% -ini kanagatlandyryp biler. Hyzmat pudagy söwda, bank, ätiýaçlandyryş we jemgyýetçilik hyzmatlaryny goşmak bilen halk hojalygynda möhüm orny eýeleýär. Onuň önümçilik gymmaty jemi içerki önümiň ýarysyny, işgärleriň sany bolsa umumy işçi güýjüniň üçden iki bölegini düzýär. 1980-nji ýyldan bäri syýahatçylygy güýçli ösdüriň. Esasy syýahatçylyk ýerleri iri buzluklar, wulkan meýdanlary, geotermiki çüwdürimler we şarlawuklardyr. Islandiýanyň adam başyna düşýän jemi içerki önümi 30,000 ABŞ dollaryna barabar bolup, dünýäde iň gowularyň arasynda durýar. Howanyň we suwuň tämizligi we arassalygy dünýäde iň gowusydyr. Aýallaryň ortaça ömri 82,2 ýyl, erkekler üçin 78,1 ýyl. Peoplehli halkyň bilim derejesi birneme ýokary. Islandiýada sowatsyzlyk 100 ýyl mundan ozal ýok edilipdi. Islandiýa 1999-njy ýylda dünýäde jübi telefonynyň aralaşmagy boýunça iň ýokary ýurt boldy.


Reýkýawik: Islandiýanyň paýtagty Reýkýawik, Islandiýanyň günbataryndaky Fahsa aýlagynyň günorta-gündogar burçunda we Sertiana ýarym adasynyň demirgazyk tarapynda ýerleşýär. Islandiýanyň iň uly porty. Şäher günbatarda deňiz bilen ýüzbe-ýüz bolup, demirgazykda we gündogarda daglar bilen gurşalan. Demirgazyk Atlantikanyň yssy akymynyň täsiri bilen howa ýumşak, iýul aýynda ortaça 11 ° C, ýanwar aýynda -1 ° C we ortaça ýyllyk temperatura 4,3 ° C. Şäherde 112 268 ilaty bar (2001-nji ýylyň dekabry).

Reýkýawik 874-nji ýylda esaslandyryldy we resmi taýdan 1786-njy ýylda esaslandyryldy. 1801-nji ýylda ol Daniýanyň dolandyryş edarasynyň oturgyjydy. 1904-nji ýylda Daniýa Islandiýanyň içerki özbaşdaklygyny ykrar etdi we Reýkýawik awtonom hökümetiň oturgyjy boldy. 1940-njy ýylda nasist Germaniýasy Daniýany basyp aldy we Islandiýa bilen Daniýanyň arasyndaky gatnaşyklar kesildi. 1944-nji ýylyň iýun aýynda Islandiýa “Ice Dan” bileleşiginiň dargadylandygyny we Islandiýa Respublikasynyň döredilendigini resmi taýdan yglan etdi. Reýkýawik paýtagt boldy.

Reýkýawik Demirgazyk buzly tegelegiň golaýynda ýerleşýär we köp gyzgyn çeşmeler we fumarollar bar. Rowaýatlara görä, adamlar biziň eramyzyň IX asyrynda bu ýere mesgen tutanlarynda kenardan ak tüsse çykýandygyny görüpdirler. Yssy çeşmelerdäki bug buglaryny tüsse diýip düşünmediler, bu ýeri Islandiýada "çilim çekýän şäher" diýmegi aňladýan "Reýkýawik" diýip atlandyrdylar. Reýkýawik geotermiki baýlyklary güýçli ösdürýär, asman gök we şäher arassa we hapalanmaz diýen ýaly, şonuň üçin "tüssesiz şäher" hökmünde tanalýar. Haçan-da daňdan gün doganda ýa-da gün ýaşanda, dagyň iki tarapyndaky depeler näzik gyrmyzy görkezýär we deňiz suwy gök reňkde bolýar, adamlary surat çekýän ýaly duýýar. Reýkýawigiň binalary ýerleşiş tertibi bilen deňeşdirilendir. Gök binalar ýok. Jaýlar kiçi we nepis. Olar esasan gyzyl, ýaşyl we ýaşyl reňklerde boýalýar. Günüň aşagynda olar reňkli we reňkli. Mejlis zaly we hökümet binalary ýaly esasy binalar şäher merkezindäki Tejoning kölüniň boýunda guruldy. Tomusda köp sanly ýabany ördek gök kölde ýüzýär; gyşda çagalar doňup galan kölde typýarlar we oýnaýarlar, bu gaty gyzykly.

Reýkýawik milli syýasy, söwda, senagat we medeni merkez we möhüm balykçylyk portudyr. Governmenthli döwlet ministrlikleri, parlamentler, merkezi banklar we möhüm täjirçilik banklary şu ýerde ýerleşýär. Şäheriň senagaty, esasan, balyk gaýtadan işlemek, azyk önümçiligi, gämi gurluşygy we dokma önümçiligi ýaly ýurduň ýarysyna golaýyny tutýar. Shük daşamak şäheriň ykdysadyýetinde möhüm orny eýeleýär, ýolagçy we ýük gämileri dünýäniň çar künjegine çykýar. Reýkýawikden 47 km uzaklykda ýerleşýän Keflawik howa menzili Islandiýanyň halkara howa menzili bolup, ABŞ, Daniýa, Norwegiýa, Şwesiýa, Germaniýa we Lýuksemburg bilen yzygiderli gatnawlar amala aşyrylýar. Reýkýawikdäki Islandiýa uniwersiteti ýurtdaky ýeke-täk uniwersitetdir. 1911-nji ýylda döredilen bu edebiýat, tebigy ylymlar, ylahyýet, hukuk, ykdysadyýet we lukmançylyk ýaly giňişleýin uniwersitetdir.