Şri-Lanka Esasy maglumatlar
Timeerli wagt | Wagtyňyz |
---|---|
|
|
Timeerli wagt zolagy | Wagt guşaklygynyň tapawudy |
UTC/GMT +5 sagat |
giňişlik / uzynlyk |
---|
7°52'26"N / 80°46'1"E |
izo kodlamak |
LK / LKA |
walýuta |
Rupi (LKR) |
Dil |
Sinhala (official and national language) 74% Tamil (national language) 18% other 8% |
elektrik |
D köne iňlis wilkasyny ýazyň |
Döwlet baýdagy |
---|
maýa |
Kolombo |
banklaryň sanawy |
Şri-Lanka banklaryň sanawy |
ilaty |
21,513,990 |
meýdany |
65,610 KM2 |
GDP (USD) |
65,120,000,000 |
telefon |
2,796,000 |
Jübi telefony |
19,533,000 |
Internet eýeleriniň sany |
9,552 |
Internet ulanyjylarynyň sany |
1,777,000 |
Şri-Lanka giriş
Şri-Lanka meýdany 65610 inedördül kilometre barabar bolup, Günorta Aziýada ýerleşýär. Günorta Aziýa subkontinentiniň günorta çetinde ýerleşýän Hindi ummanyndaky ada ýurtlary. Ajaýyp görnüşleri bar we "Hindi ummanynyň merjeni", "gymmat bahaly daşlar ýurdy" we "ýolbarslar ýurdy" diýlip atlandyrylýar. Demirgazyk-günbatar Pauk bogazynyň üsti bilen Hindi ýarym adasy bilen ýüzbe-ýüz bolup, ekwora ýakyn, şonuň üçin bütin ýyl tomus ýaly. Paýtagt Kolombo "Gündogaryň çatrygy" diýlip atlandyrylýar we dünýä belli Lanka gymmat bahaly daşlary bu ýerden daşary ýurtlara yzygiderli eksport edilýär. Şri-Lankanyň Demokratik Sosialistik Respublikasy hökmünde doly tanalýan Şri-Lankanyň meýdany 65610 inedördül kilometre barabardyr. Günorta Aziýada ýerleşip, Günorta Aziýa subkontinentiniň günorta çetinde Hindi ummanyndaky ada ýurtudyr. Ajaýyp görnüşleri bar we "Hindi ummanynyň merjeni", "gymmat bahaly daşlar ýurdy" we "ýolbarslar ýurdy" diýlip atlandyrylýar. Demirgazyk-günbatarda, Pauk bogazynyň üsti bilen Hindi ýarym adasy bilen ýüzbe-ýüz bolýar. Ekwatoryň golaýynda, ortaça ýyllyk temperaturasy 28 ° C bolan ýylboýy tomus ýaly. Annualyllyk ortaça ýagyş 1283-den 3321 mm-e çenli üýtgeýär. 9urt 9 welaýata bölünýär: Günbatar welaýat, Merkezi welaýat, Günorta welaýat, Demirgazyk-Günbatar welaýat, Demirgazyk welaýat, Demirgazyk Merkezi welaýat, Gündogar welaýaty, Uwa welaýaty we Sabala Gamuwa welaýaty; 25 etrap. 2500 ýyl ozal Demirgazyk Hindistandan gelen ariýalylar Seýlona göçüp, Sinhal neberesini esaslandyrypdyrlar. Miladydan öňki 247-nji ýylda Hindistandaky Mawrýa neberesiniň şasy Aşoka ogluny buddaçylygy wagyz etmek üçin ada iberipdir we ýerli patyşa tarapyndan garşylanypdyr. Şondan bäri sinhallylar brahmançylygy terk edip, buddaçylyga geçipdirler. Miladydan öňki II asyrda Günorta Hindistanyň tamilleri hem göçüp, Seýlonda mesgen tutup başladylar. V asyrdan XVI asyra çenli Sinhala Patyşalygy bilen Tamil Patyşalygynyň arasynda yzygiderli söweşler bolup geçýärdi. XVI asyrdan başlap portugallar we gollandiýalylar dolandyrýardy. XVIII asyryň ahyrynda Iňlis koloniýasyna öwrüldi. 1948-nji ýylyň 4-nji fewralynda garaşsyzlyk Arkalaşygyň agalygyna öwrüldi. 1972-nji ýylyň 22-nji maýynda Seýlonyň adynyň Şri-Lanka Respublikasyna üýtgedilendigi habar berildi. "Şri-Lanka" Seýlon adasynyň gadymy Sinhala ady bolup, ýagty we baý topragy aňladýar. 1978urt 1978-nji ýylyň 16-njy awgustynda Şri-Lankanyň Demokratik Sosialistik Respublikasy diýlip atlandyryldy we henizem Arkalaşygyň agzasy. Milli baýdak: Uzynlygy 2: 1 töweregi bolan gorizontal gönüburçluk. Baýdagyň üstündäki sary araçäk we çarçuwanyň çep tarapyndaky sary dik zolaklar baýdagyň ähli ýüzüni çep we sag gurluş çarçuwasyna bölýär. Çep çarçuwanyň içinde ýaşyl we mämişi reňkde iki sany dik gönüburçluk bar; sagda goňur gönüburçluk, ortasynda gylyç tutýan sary arslan, gönüburçlugyň her burçunda bolsa ýaprak ýapragy bar. Goňur Sinhala etniki toparyny aňladýar, milli ilatyň 72% -ini tutýar; mämişi we ýaşyl etniki azlyklary aňladýar, sary serhet bolsa halkyň ýagtylyga we bagt yzarlamagyny alamatlandyrýar. Bodhi ýapraklary buddaçylyga ynanýandygyny görkezýär we görnüşi ýurduň görnüşine meňzeýär; arslan nagşy ýurduň gadymy adyny "Arslan ýurt" diýip atlandyrýar, şeýle hem güýç we edermenligi alamatlandyrýar. Şri-Lankanyň ilaty 19.01 million (2005-nji ýylyň aprel aýy). Sinhallylar 81,9%, Tamil halky 9,5%, Mur halky 8,0% we beýlekiler 0,6% boldy. Sinhala we Tamil resmi dil we milli dil bolup, iňlis dili ýokary gatlakda köplenç ulanylýar. Residentsaşaýjylaryň 76,7% buddaçylyga, 7,9% hindi dinine, 8,5% yslama we 6,9% hristian dinine ynanýar. Şri-Lanka, ekerançylyk ykdysadyýeti agdyklyk edýän, balykçylyga, tokaý hojalygyna we suw baýlyklaryna baý oba hojalygydyr. Çaý, rezin we kokos Şri-Lankanyň milli ykdysady girdejisiniň üç sütünidir. Şri-Lankadaky esasy mineral ýataklary grafit, daşlar, ilmenit, sirkon, mika we ş.m. öz içine alýar, olaryň arasynda grafitiň çykarylyşy dünýäde birinji orunda durýar we Lanka gymmat bahaly daşlary dünýäde ýokary abraý gazandy. Şri-Lankanyň senagatynda dokma, egin-eşik, deri, azyk, içgiler, temmäki, kagyz, agaç, himiýa, nebiti gaýtadan işlemek, rezin, metal gaýtadan işlemek we maşyn ýygnamak ýaly pudaklar bar. Olaryň köpüsi Kolombo sebitinde jemlenendir. Esasy eksport harytlary dokma, egin-eşik, çaý, rezin, kokos we nebit önümleri. Mundan başga-da, syýahatçylyk Şri-Lankanyň ykdysadyýetiniň möhüm bölegi bolup, her ýyl ýurt üçin daşary ýurt walýutasynda ýüzlerçe million dollar girdeji gazanýar. Kolombo: Şri-Lankanyň paýtagty Kolombo, Şri-Lankanyň gür ilatly günorta-günbatar kenarynda ýerleşýär. "Gündogaryň çatrygy" diýlip atlandyrylýar. Orta asyrlardan bäri bu ýer dünýäniň iň möhüm söwda portlarynyň biri bolup, dünýädäki meşhur Lankanyň gymmat bahaly daşlary bu ýerden üznüksiz eksport edilýär. Ortaça ýyllyk temperaturasy 28 ° C bolan tropiki musson howasy bar. Ilaty 2,234 million (2001). Kolombo ýerli Sinhari dilinde "deňziň jenneti" diýmekdir. VIII asyrda arap söwdagärleri eýýäm bu ýerde söwda edipdirler. XII asyrda Kolombo kemala gelip başlapdyr we Kalambu diýlip atlandyrylypdyr. XVI asyrdan bäri Kolombo Portugaliýa, Gollandiýa we Iňlisler tarapyndan yzygiderli basyp alyndy. Kolombo Europeewropa, Hindistan we Uzak Gündogaryň arasynda ýerleşýändigi sebäpli, Okeaniýadan Europeewropa geçýän gämiler bu ýerden geçmeli. Şonuň üçin Kolombo kem-kemden halkara söwda gämileri üçin uly porta öwrüldi. Şol bir wagtyň özünde, Şri-Lankanyň içerde öndürilen çaý, rezin we kokos önümleri hem bu ýerden ajaýyp tebigy şertleri ulanyp daşary ýurtlara eksport edilýär. Kolombo ajaýyp şäher ýerleri we ýakymly howasy bolan ajaýyp şäherdir. Gowy dizaýn edilen şäher meýdanyndan soň köçeler giň we arassa, täjirçilik binalary asmana çykýar. Gaoer köçesi, şäheriň esasy köçesi, demirgazykdan günorta uzalyp, 100 kilometrden gowrak uzaklykda ýerleşýän Gaoer şäherine çenli uzalyp gidýän göni şaýol. Roadoluň iki gapdalyndaky kokos agaçlary agaçlar bilen hatara düzüldi we agaçlaryň kölegeleri aýlanýardy. Şäherde Sinhala, Tamil, Muruş, Hindi, Berger, Hindi-Europeanewropa, Malaý we Europeanewropa ýaly köp ýaryş bar. |