I-Aruba ikhodi yezwe +297

Ukudayela kanjani I-Aruba

00

297

--

-----

IDDikhodi yezwe Ikhodi yedolobhainombolo yocingo

I-Aruba Imininingwane Eyisisekelo

Isikhathi sendawo Isikhathi sakho


Izoni yesikhathi yasendaweni Umehluko wendawo
UTC/GMT -4 ihora

ububanzi / ubude
12°31'3 / 69°57'54
ukufaka ikhodi kwe-iso
AW / ABW
imali
Aruba (AWG)
Ulimi
Papiamento (a Spanish-Portuguese-Dutch-English dialect) 69.4%
Spanish 13.7%
English (widely spoken) 7.1%
Dutch (official) 6.1%
Chinese 1.5%
other 1.7%
unspecified 0.4% (2010 est.)
ugesi
Uhlobo izinaliti ezimbili zaseNyakatho Melika-Japan Uhlobo izinaliti ezimbili zaseNyakatho Melika-Japan
Thayipha b US 3-pin Thayipha b US 3-pin
Uhlobo lweF-plug Shuko Uhlobo lweF-plug Shuko
ifulegi lesizwe
I-Arubaifulegi lesizwe
inhlokodolobha
I-Oranjestad
uhlu lwamabhange
I-Aruba uhlu lwamabhange
inani labantu
71,566
indawo
193 KM2
GDP (USD)
2,516,000,000
ifoni
43,000
Umakhalekhukhwini
135,000
Inani labasingathi be-Intanethi
40,560
Inani labasebenzisi be-Intanethi
24,000

I-Aruba isingeniso

I-Aruba itholakala e-Westernmost Dutch Overseas Territory of the Lesser Antilles eningizimu yeCaribbean Sea.Ihlanganisa indawo engamakhilomitha-skwele ayi-193. Ulimi olusemthethweni yisiDashi, iPapimandu isetshenziswa kakhulu, kukhulunywa neSpanish nesiNgisi.Inhlokodolobha i-Ora. I-Nestad. Kungamakhilomitha angama-25 ukusuka ogwini lwaseVenezuela kuya eningizimu.Lonke libizwa ngokuthi iziQingi ze-ABC neBonaire neCuraçao empumalanga.Isiqhingi siphansi futhi siyisicaba, asinemifula, futhi sinesimo sezulu esishisayo esinomehluko omncane wamazinga okushisa.Isiqhingi esiningi sidinga amanzi okuphuza. Kunikezwe i-desalination. Izinsika ezimbili zomnotho wase-Aruba ezokuncibilikisa uwoyela nezokuvakasha.


Ukubuka konke

I-Aruba yindawo yaseDashi engaphesheya kwezilwandle etholakala emphethweni osentshonalanga ye-Lesser Antilles eningizimu yeCaribbean Sea. Le ndawo ingamakhilomitha-skwele ayi-193. Kungamakhilomitha angama-25 ukusuka ogwini lwaseVenezuela kuya eningizimu, kanti iBonaire neCuraçao empumalanga zibizwa ngokuhlanganyela ngokuthi iziQhingi ze-ABC. Lesi siqhingi singamakhilomitha angama-31.5 ubude namakhilomitha angama-9.6 ububanzi. Indawo iphansi futhi iyisicaba, yiNtaba iHeiberg kuphela engamamitha ayi-165 ngaphezu kogu lolwandle. Ayikho imifula. Inesimo sezulu esishisayo esinomehluko omncane wamazinga okushisa. Amazinga okushisa aphakathi nendawo angama-28.8 ℃ ngenyanga eshisayo (Agasti kuya kuSepthemba) kanye no-26.1 ℃ ngenyanga ebanda kunazo zonke (Januwari kuya kuFebhuwari). Isimo sezulu somile ngokwedlulele futhi imvula iyindlala, ngokuvamile imvula yonyaka ayidluli u-508 mm.


Izakhamizi zokuqala zalesi siqhingi kwakungamaNdiya ase-Arawak. Ngemuva kokuthi abaseSpain bangene kulesi siqhingi ngo-1499, saba isikhungo sokuphanga olwandle nokushushumbisa. Inganekwane ithi abaseSpain bafuna igolide lapha, futhi igama elithi "Aruba" laguqulwa lasuswa "kwigolide" laseSpain (nalo elisho ukuthi lisho "igobolondo" ngolimi lwaseNdiya lwaseCaribbean). AmaDashi athumba lesi siqhingi ngo-1643. Iphangwe ngabaseBrithani ngo-1807. Ngo-1814 yabuyela emandleni okuphatha amaDashi futhi yaba yingxenye yama-Antilles aseNetherlands. Ekupheleni kuka-1954, iNetherlands yavuma ngokusemthethweni ukuthi iNetherlands Antilles yayijabulela "ukuzimela" ezindabeni zangaphakathi. Kwinhlolovo eyabanjwa ngo-1977, iningi elikhulu kakhulu lavotela inkululeko ka-Aruba. NgoJanuwari 1, 1986, i-Aruba yamemezela ngokusemthethweni ukuhlukaniswa kwayo neNetherlands Antilles njengenhlangano ehlukile yezepolitiki, futhi ihlela ukuthola inkululeko ephelele ngo-1996. Ngemuva kokhetho jikelele lwango-1989, i-Aruba People’s Election Movement yakha uhulumeni wobumbano ne-Aruba Patriotic Party neNational Democratic Movement. NgoJuni 1990, i-Aruba yaxoxisana kabusha nohulumeni waseDashi futhi yafinyelela esivumelwaneni esisha esikhansele isigatshana sango-1996 sokuzimela okuphelele kwesiqhingi.


Abantu base-Aruba bangu-72,000 (1993). Ama-80% ayinzalo yamaNdiya aseCaribbean nabelungu baseYurophu. Ulimi olusemthethweni yisiDashi, kuthi iPapimandu (isiCreole esisuselwa eSpanishi, esihlanganiswe nesilulumagama sesiPutukezi, isiDashi nesiNgisi) kuyasetshenziswa kakhulu, kukhulunywa nesiSpanish nesiNgisi. Izakhamizi ezingama-80% zikholelwa kubuKhatholika kanti ama-3% akholelwa kubuProthestani.


Izinsika ezimbili zomnotho wase-Aruba ngukuncibilikiswa kukaphethiloli (kufaka phakathi ukuthuthwa kukaphethiloli nokuqhutshwa kwemikhiqizo kaphethiloli) nezokuvakasha. Ngaphezu komkhakha kaphethiloli, kukhona namabhizinisi amancane ezimboni afana nemikhiqizo kagwayi neziphuzo. Lesi sitshalo sokukhipha usawoti esakhiwa ngo-1960 singesinye sezitshalo ezinkulu kunazo zonke zokukhipha usawoti emhlabeni, ezikwazi ukukhipha uketshezi lwamalitha angu-20,8 wamanzi olwandle ngosuku. Ngaphandle kwenani elincane lemayini ye-limestone ne-phosphate, awekho amadiphozi abalulekile esiqhingini. Umhlaba awunalutho futhi kukhuliswa inani elincane nje lenhlaba. Ngenxa yokukhanya kwelanga unyaka wonke kanye nesimo sezulu esimnandi, akuphazanyiswa yiziphepho, kepha umoya wasolwandle osenyakatho-mpumalanga uhlala unyaka wonke, futhi kunzima ukuba omiyane, izimpukane nezinambuzane zisinde. Inani lomkhakha wezokuvakasha wase-Aruba emnothweni wezwe lonke liqhubekile nokukhuphuka.Izindawo ezinkulu zezivakashi kubalwa iPalm Beach kanye ne-Early Indian Caves.


IPalm Beach ogwini olusentshonalanga ye-Aruba indawo enkulu yezivakashi kulesi siqhingi, enamakhilomitha ayi-10 amabhishi esihlabathi esimhlophe aqhubekayo nolwandle Amakhaya amaholide adumile futhi anedumela leTurquoise Coast.


Amadolobha amakhulu

Ukuxubana kobuhlanga okuyinkimbinkimbi kwe-Aruba kusho ukuthi nakho kuhlukile ngokwesiko. Ngaphezu kwethonya lezwe lakubo, iNetherlands, abaningi Isiko lamanye amazwe aseYurophu ngisho ne-Afrika lingabonakala lapha. Eminyakeni yamuva nje, inani elikhulu labavakashi baseMelika (elibala cishe izivakashi eziyisithupha kwezingu-700,000 unyaka ngamunye) lilethe ithonya lesiko laseMelika. Kepha kukhona nokukhathazeka ukuthi ukwanda ngokweqile kwenani lezivakashi kuzoba nomthelela esiqhingini, ngakho-ke kuxoxwe ngezinyathelo zokunciphisa inani lezivakashi.


IPalm Beach ogwini olusentshonalanga ye-Aruba indawo enkulu yezivakashi kulesi siqhingi, enamakhilomitha ayi-10 amabhishi esihlabathi esimhlophe aqhubekayo nolwandle Amakhaya amaholide adumile futhi anedumela leTurquoise Coast.


I-Queen Beatrix International Airport, etholakala emaphethelweni enhlokodolobha, i-Oranjestad, inezindiza eziningi eziya emadolobheni amakhulu asogwini olusempumalanga ye-United States. Imizila yamazwe omhlaba iyindlela elula kunazo zonke yokuhambela i-Aruba.