Laos Esasy maglumatlar
| Timeerli wagt | Wagtyňyz |
|---|---|
|
|
|
| Timeerli wagt zolagy | Wagt guşaklygynyň tapawudy |
| UTC/GMT +7 sagat |
| giňişlik / uzynlyk |
|---|
| 18°12'18"N / 103°53'42"E |
| izo kodlamak |
| LA / LAO |
| walýuta |
| Kip (LAK) |
| Dil |
| Lao (official) French English various ethnic languages |
| elektrik |
 Demirgazyk Amerika-Japanaponiýa 2 iňňe B US 3 pinli ýazyň C Europeanewropa 2 pin ýazyň  F görnüşli Şuko wilkasy |
| Döwlet baýdagy |
|---|
 |
| maýa |
| Wientiane |
| banklaryň sanawy |
| Laos banklaryň sanawy |
| ilaty |
| 6,368,162 |
| meýdany |
| 236,800 KM2 |
| GDP (USD) |
| 10,100,000,000 |
| telefon |
| 112,000 |
| Jübi telefony |
| 6,492,000 |
| Internet eýeleriniň sany |
| 1,532 |
| Internet ulanyjylarynyň sany |
| 300,000 |
Laos giriş
|
Laos meýdany 236,800 inedördül kilometre barabardyr. Ol Indoçina ýarym adasynyň demirgazyk böleginde gury ýer däl. Demirgazykda Hytaý, günortada Kamboja, gündogarda Wýetnam, demirgazyk-günbatarda Mýanma we günorta-günbatarda Taýland bilen serhetleşýär. Territoryeriň 80% daglar we platolar bolup, esasan tokaýlar bilen örtülendir. Theer demirgazykda beýik we günortada pes. Demirgazyk Hytaýyň nanunnan şäherindäki Günbatar nanunnan platosy bilen serhetleşýär. Gündogarda köne we Wýetnam serhetleri Çangşan daglary tarapyndan emele gelen platondyr. Derýalarynyň boýundaky basseýnler we kiçi düzlükler. Rainagyş möwsümine we gurak möwsümine bölünen tropiki we subtropiki musson howasy bar. Laos Halk Demokratik Respublikasy diýlip atlandyrylýan Laos, Indoçina ýarym adasynyň demirgazyk böleginde ýerleşýän gury ýer. Demirgazykda Hytaý, günortada Kamboja, gündogarda Wýetnam, demirgazyk-günbatarda Mýanma we günorta-günbatarda Taýland bilen serhetleşýär. Territoryeriň 80% daglyk we platon bolup, esasan "Indoçinanyň üçegi" diýlip atlandyrylýan tokaýlar bilen örtülendir. Theer demirgazykda beýik we günortada pes. Demirgazykda Hytaýyň nanunnan şäherindäki Günbatar nanunnan platosy, gündogarda köne we Wýetnam serhetlerinde Çangşan dag gerşi, Mekong jülgesi we basseýnler we Mekong derýasynyň boýundaky goşundylar bilen serhetleşýär. Shangurt demirgazykdan günorta Şangliao, Zhongliao we Sialiao bölünýär.Şangliao iň beýik ýer, Çuankhouo platosy deňiz derejesinden 2000-2800 metr beýiklikde. Iň beýik pik, Bia Mountain, deňiz derejesinden 2820 metr beýiklikde. Hytaýda dörän Mekong derýasy, günbatara 1900 kilometre akýan iň uly derýa. Rainagyş möwsümine we gurak möwsümine bölünen tropiki we subtropiki musson howasy bar. Laosyň uzyn taryhy bar. Lancang Patyşalygy XIV asyrda döredilipdi. Bir wagtlar Günorta-Gündogar Aziýanyň iň gülläp ösýän ýurtlaryndan biridi. 1707-nji ýyldan 1713-nji ýyla çenli Luang Prabang neberesi, Wientian dinastiýasy we Çampasaý neberesi kem-kemden emele geldi. 1779-njy ýyldan XIX asyryň ortalaryna çenli kem-kemden Siam tarapyndan basylyp alyndy. 1893-nji ýylda fransuz goragçysy boldy. 1940-njy ýylda Japanaponiýa tarapyndan basylyp alyndy. Laos 1945-nji ýylda garaşsyzlygyny yglan etdi. 1975-nji ýylyň dekabrynda monarhiýa ýatyryldy we Laos Halk Demokratik Respublikasy döredildi. Döwlet baýdagy: Baýdagyň üstündäki orta paralel gönüburçluk, baýdak meýdanynyň ýarysyny tutýan gök, ýokarky we aşaky bölegi bolsa gönüburçluklar, hersi baýdak meýdanynyň dörtden bir bölegini tutýar. Mawy bölegiň ortasynda ak tegelek tigir, tigiriň diametri gök böleginiň ininiň bäşden dört bölegidir. Gök hasyllylygy, gyzyl rewolýusiýany, ak tigir bolsa doly aýy aňladýar. Bu baýdak aslynda Laotiýanyň Watançylyk frontunyň baýdagydy. Ilaty takmynan 6 million (2006). Inurtda takmynan üç etnik topara bölünen 60-dan gowrak taýpa bar: Laolong, Laoting we Laosong. Residentsaşaýjylaryň 85% -i buddaçylyga ynanýar we Laos dilinde gürleýär. Laos suw çeşmelerine baý. Çaý we gyzyl sandal agajy ýaly gymmatly tokaýlara baý, tokaý meýdany takmynan 9 million gektar, tokaýyň milli gurşawy bolsa 42% töweregi. Oba hojalygy Laosyň ykdysadyýetiniň diregi bolup durýar we oba hojalygynyň ilaty ýurduň ilatynyň 90% -ini tutýar. Esasy ekinler tüwi, mekgejöwen, kartoşka, kofe, temmäki, nohut we pagta. Arurduň ekin meýdanlary takmynan 747,000 gektar. Laosda gowşak senagat bazasy bar. Esasy senagat kärhanalarynda elektrik öndürmek, degirmen, magdançylyk, demir ýasamak, egin-eşik we azyk önümleri, şeýle hem kiçi abatlaýyş dükanlary we dokma, bambuk we agaç gaýtadan işleýän ussahanalar bar. Laosda demir ýol ýok, transport esasan ýol, suw we howa baglydyr. Wientiane : Laosyň paýtagty Wientiane (Wientiane) gadymy taryhy şäherdir. Set Tila şasy paýtagty XVI asyryň ortalarynda Luang Prabangdan göçüp geleninden bäri şu ýerde. Bu Laosyň syýasy, ykdysady we medeni merkezidir. Wientiane gadymy döwürlerde Saifeng diýip atlandyrylypdyr. Bir wagtlar XVI asyrda Jincheng diýmek Wankan diýlip atlandyrylypdyr. Wientiane ady "sandal agajy şäheri" diýmegi aňladýar. Bu ýerde sandal agajynyň köpdügi aýdylýar. Wientiane Mekong derýasynyň orta akymynyň çep kenarynda, Taýland derýasynyň aňyrsynda ýerleşýär. 616,000 ilaty bilen (2001) Laosyň iň uly senagat we söwda şäheridir. Şäheriň hemme ýerinde dürli ybadathanalary we gadymy diňleri görmek bolýar. XVII-XVIII asyrlarda Wientiane eýýäm gülläp ösen söwda merkezi bolupdy. Häzirki wagtda Wientiane Laosyň iň uly senagat we söwda şäheridir, ýurtda iň köp zawod, ussahana we dükan bar. Esasy pudaklarda agaç, sement, kerpiç we kafel, dokma önümleri, tüwi üwemek, çilim, gabat gelmek we ş.m. Dokma we altyn-kümüş şaý-sepler hem bellidir. Daş töwerekde duz baý guýy bar. Wientiane, şeýle hem gaty agaç paýlaýyş merkezidir. |