Beýik Sosialistik Halk Liwiýanyň Arap Jamahiriýasynyň doly ady Liwiýa 1,759.540 inedördül kilometr meýdany tutýar. Demirgazyk Afrikada ýerleşýär. Gündogarda Müsür, günorta-gündogarda Sudan, günortada Çad we Niger, günbatarda Aliair we Tunis bilen serhetleşýär. Demirgazykda Ortaýer deňzi ýerleşýär. Kenar ýakasynyň uzynlygy 1900 km. Tutuş meýdanyň 95% -den gowragy çöl we ýarym çöl. Köp ýerleriň ortaça beýikligi 500 metrdir. Demirgazyk kenar ýakasynda düzlükler bar. Bu sebitde köp ýyllyk derýalar we köller ýok. Guýy çeşmeleri giňden ýaýrandyr we esasy suw çeşmesidir. Demirgazyk kenar ýakasynda subtropiki Ortaýer deňzi howasy bar, yssy we ýagyşly gyşlar, yssy we gurak tomus. Januaryanwar aýynda ortaça temperatura 12 ° C, awgust aýynda ortaça temperatura 26 ° C. Tomusda köplenç Sahara çölüniň günortasynda gurak we yssy şemal täsir edýär (ýerli "Ghibli" diýilýär). Düzgün bozulmalar, temperatura 50 as çenli bolup biler; ýyllyk ortaça ýagyş 100-600 mm. Içerki giň ýerler tropiki çöl howasyna degişlidir, gurak yssy we az ýagyşly, möwsümleýin we gündiz temperatura tapawudy, ýanwar aýynda 15 around we iýul aýynda 32 around töweregi ℃ ýokarda; ýyllyk ortaça ýagyş 100 mm-den pes; Sabanyň merkezi bölegi dünýäniň iň gurak ýeridir. Tripoliniň temperaturasy ýanwar aýynda 8-16 August, awgust aýynda 22-30 is.

Liwiýa 1990-njy ýylda täzelendi Dolandyryş sebitlerini bölüň, asyl 13 welaýaty 7 welaýata birleşdiriň we 42 sebit bar. Welaýatlaryň atlary aşakdakylar: Salalah, Baýanoglu, Wudian, Sirte aýlagy, Tripoli, Greenaşyl dag, Kişan.

Liwiýanyň gadymy ýaşaýjylary Berbers, Tuaregs we Tubosdy. Karfagenliler biziň eramyzdan öňki VII asyrda çozupdyrlar. Bitewi Numidian şalygy guruldy. Rimliler miladydan öňki 146-njy ýylda çozupdy. 7-nji asyrda araplar Wizantiýalylary ýeňip, ýerli Berberleri basyp aldy, arap medeniýeti we yslam dini getirdi. Osman imperiýasy XVI asyryň ortalarynda Tripolini basyp aldy. Tania we Kirenaika kenarýaka sebitlerine gözegçilik edýärdi. Liwiýa 1912-nji ýylyň oktýabr aýynda Italiýa-Türk söweşinden soň Italiýanyň koloniýasyna öwrüldi. 1943-nji ýylyň başynda Liwiýanyň demirgazygynda we günortasynda Angliýa we Fransiýa basyp aldy. Iňlisler demirgazykda Tripolitani we Kirenaikany basyp aldy. , Fransiýa günortadaky Fezzan sebitini basyp aldy we harby hökümet gurdy. Ikinji jahan urşundan soň Birleşen Milletler Guramasy Liwiýanyň ähli ýerlerine ygtyýarlyk etdi. 1951-nji ýylyň 24-nji dekabrynda Liwiýa garaşsyzlygyny yglan etdi we federal ulgam bilen Liwiýa Angliýasyny döretdi. Idris I korol I patyşa. 1963-nji ýylyň 15-nji aprelinde federal sistema ýatyryldy we ýurt Liwiýa Patyşalygy diýlip atlandyryldy. 1969-njy ýylyň 1-nji sentýabrynda Kaddafiniň ýolbaşçylygyndaky "Erkin ofiserler guramasy" harby agdarlyşyk başlady we Idriss düzgünini agdardy. , Kaddafiniň ýolbaşçylygyndaky Ynkylap serkerdeligi komitetini döretdi, ýurduň iň ýokary güýjüni ulanyp, Liwiýa Arap respublikasynyň döredilendigini yglan etdi. 1977-nji ýylyň 2-nji martynda Kaddafi Liiň "halkyň häkimiýete gönüden-göni gözegçiligine" girendigini yglan etdi. Halkyň döwri ", ähli synp hökümetlerini ýatyrdy, ähli derejedäki halk kongreslerini we halk komitetlerini döretdi we respublikany Jamahiriýa üýtgetdi. 1986-njy ýylyň oktýabr aýynda ýurduň ady üýtgedildi.

Döwlet baýdagy: uzyn we gorizontal gönüburçluk Giňligi 2: 1. Baýdak hiç hili nagyşsyz ýaşyl. Liwiýa musulman ýurt we onuň ýaşaýjylarynyň köpüsi yslama ynanýar. Greenaşyl yslam dininiň halanýan reňkidir. Liwiýalylar hem ýaşyl rewolýusiýanyň nyşany hökmünde kabul edýärler. , Greenaşyllyk hoşniýetliligiň, bagtyň we ýeňşiň reňkini görkezýär.

Liwiýanyň 5,67 million ilaty bar (2005), esasan araplar (takmynan 83,8%), beýlekileri müsürliler, tunisler we berberler Residentsaşaýjylaryň köpüsi yslama ynanýar, sünni musulmanlar bolsa 97% -i düzýär Bo milli dil, iňlis we italýan dilleri hem uly şäherlerde gürleşilýär.

Liwiýa Demirgazyk Afrikada möhüm nebit öndüriji, nebit bolsa ykdysady durmuş we esasy sütün. Nebit önümçiligi jemi içerki önümiň 50-70% -ini, nebit eksporty bolsa eksportyň 95% -den gowragyny emele getirýär. Nebitden başga-da, tebigy gaz gorlary hem uludyr we beýleki çeşmelerde demir, kaliý, marganes, fosfat we mis bar. Esasy senagat pudaklary nebit çykarmak we gaýtadan işlemek, şeýle hem azyk önümçiligi, nebithimiýa, himiýa, gurluşyk materiallary, elektrik energiýasy öndürmek, magdançylyk we dokma önümleri. Ekin meýdanlarynyň meýdany ýurduň umumy meýdanynyň 2% -ini tutýar. Iýmit öz-özüne ýeterlik bolup bilmez we köp mukdarda iýmit getirilýär. Esasy ekinler bugdaý, arpa, mekgejöwen, nohut, apelsin, zeýtun, temmäki, hurma, gök önümler we ş.m. Oba hojalygynda maldarçylyk möhüm orny eýeleýär. Oba hojalygynyň ilatynyň ýarysyndan gowragyny çopanlar we ýarym çopanlar düzýär.

Esasy şäherler

Tripoli: Tripoli Liwiýanyň paýtagty we iň uly porty. Liwiýanyň demirgazyk-günbatar böleginde we Ortaýer deňziniň günorta kenarynda ýerleşýär. 2 million ilaty bar (2004). Tripoli gadymy döwürlerden bäri söwda merkezi we strategiki ýeri. Miladydan öňki VII asyrda finikiýalylar "üç şäher" diýmegi aňladýan "Tripoli" diýlip atlandyrylýan bu sebitde üç şäher gurupdyrlar. Soňra olaryň ikisi biziň eramyzyň 365-nji ýylda bolup geçen uly ýer titremesi netijesinde weýran bolupdyr. Oye ortada. Şäher ýeke özi diri galdy, güýzden geçdi we şu gün Tripoli şäherine öwrüldi. Tripoli şäherini wandallar basyp almazdan we Wizantiýa tarapyndan dolandyrylmazdan ozal rimliler 600 ýyllap basyp alypdyr. VII asyrda araplar bu ýere mesgen tutmaga gelipdirler we şondan bäri bu ýerde arap medeniýeti kök urupdyr. 1951-nji ýylda Liwiýa garaşsyzlyk alandan soň paýtagt boldy.