Bangladeş 147,600 inedördül kilometr meýdany tutýar we Günorta Aziýa subkontinentiniň demirgazyk-gündogarynda Gang we Brahmaputra derýalarynyň emele getiren deltasynda ýerleşýär. Ol gündogarda, günbatarda we demirgazykda üç tarapda Hindistan bilen serhetleşýär, günorta-gündogarda Mýanma we günortada Bengal aýlagy bilen serhetleşýär. Kenar ýakasynyň uzynlygy 550 kilometre barabardyr. Tutuş meýdanyň 85% düzlük, günorta-gündogar we demirgazyk-gündogar daglyk ýerlerdir. Sebitleriň köpüsinde subtropiki musson howasy, çygly, yssy we ýagyşly. Bangladeş "suw ülkesi" we "derýa howuzlarynyň ýurdy" diýlip atlandyrylýar we dünýädäki iň gür derýalary bolan ýurtlaryň biridir.

Gözden geçirmek

Bangladeş Halk Respublikasy diýlip atlandyrylýan Bangladeşiň meýdany 147,570 inedördül kilometre barabardyr. Günorta Aziýa subkontinentiniň demirgazyk-gündogarynda Gang we Brahmaputra derýalarynyň emele gelen deltasynda ýerleşýär. Gündogar, günbatar we demirgazyk tarapda Hindistan bilen serhetleşýär, günorta-gündogarda Mýanma we günortada Bengal aýlagy bilen serhetleşýär. Kenar ýakasynyň uzynlygy 550 kilometre barabardyr. Tutuş meýdanyň 85% düzlük, günorta-gündogar we demirgazyk-gündogar daglyk ýerler. Köp ýerlerde subtropiki musson howasy, çygly, yssy we ýagyşly. Tutuş ýyl gyş (noýabr-fewral aýlary), tomus (mart-iýun) we ýagyş möwsümine (iýul-oktýabr) bölünýär. Annualyllyk ortaça temperatura 26.5 ° C. Gyş ýylyň iň ýakymly möwsümidir. Iň pes temperatura 4 ° C, tomusda iň ýokary temperatura 45 ° C, ýagyş möwsüminde ortaça temperatura 30 ° C. Bangladeş "suw ülkesi" we "derýa howuzlarynyň ýurdy" diýlip atlandyrylýar we dünýädäki iň gür derýalary bolan ýurtlaryň biridir. 23urtda esasan Gang, Brahmaputra we Megna derýalaryna bölünen 230-dan gowrak uly we kiçi derýa bar. Brahmaputra derýasynyň ýokarky akymlary biziň ýurdumyzdaky larlung Zangbo derýasydyr. Içerki suw ýolunyň umumy uzynlygy takmynan 6000 kilometre barabardyr. Bu ýerde diňe bir derýalar gyrgyçlar ýaly däl-de, eýsem tutuş ýurt boýunça nokatlar hem bar. Theurtda takmynan 500,000-den 600,000 howuz bar, her inedördül kilometre ortaça 4 howuz bar, ýerdäki ýagty aýna ýaly. Gözel Bangladeş gül-suw liliýasyny suw torunyň batgasynyň hemme ýerinde görmek bolýar.

64urt 64 okrug bilen Dakka, Çitta, Khulna, Rajşahi, Barisal we Sillet alty administratiw etrapça bölünýär.

Bengali etniki topary Günorta Aziýa subkontinentinde gadymy etnik toparlaryň biridir. Bangladeş sebiti birnäçe gezek garaşsyz döwlet gurupdy we bir wagtlar Hindistanda Günbatar Bengal we Bihar ştatlaryny öz içine alýardy. XVI asyrda Bangladeş subkontinentiň iň gür ilatly, ykdysady taýdan ösen we medeni taýdan gülläp ösýän sebitine öwrüldi. XVIII asyryň ortalarynda, Iňlisleriň Hindistana garşy kolonial dolandyryşynyň merkezine öwrüldi. XIX asyryň ikinji ýarymynda Iňlis Hindistanynyň welaýatyna öwrüldi. 1947-nji ýylda Hindistan bilen Päkistan ikä bölündi. Bangladeş iki bölege bölündi: Gündogar we Günbatar. Günbatar Hindistana, gündogary Pakistana degişlidir. Dongba 1971-nji ýylyň martynda garaşsyzlyk yglan etdi we Bangladeş Halk Respublikasy 1972-nji ýylyň ýanwar aýynda resmi taýdan döredildi.

Döwlet baýdagy: Uzynlygy 5: 3 bolan ini bilen gönüburçly. Baýdak meýdançasy ortasynda gyzyl tegelek tigirli goýy ýaşyl. Goňur ýaşyl watanyň güýçli we kuwwatly ýaşyl topragyny, ýaşlygy we abadançylygy alamatlandyrýar, gyzyl tigir ganly göreşiň garaňky gijesinden soň daňy alamatlandyrýar. Tutuş baýdak, Bangladeşiň bu ýaş respublikasynyň ajaýyp geljegini we çäksiz ýaşaýşyny görkezýän gyzyl günüň çykýan giň düzlügine meňzeýär.

Bangladeşiň 131 million ilaty bar (2005-nji ýylyň aprel aýy), bu bolsa dünýäniň iň gür ilatly ýurdy boldy. Bengali etniki topary 98% -i tutýar we Günorta Aziýa subkontinentinde 20-den gowrak etniki azlyk bolan gadymy etnik toparlaryň biridir. Bengali milli dil, iňlis dili bolsa resmi dil. Yslama (döwlet dini) ynanýanlar 88,3%, hinduizm dinine ynanýanlar bolsa 10,5%.

Bangladeşiň ilatynyň 85% töweregi oba ýerlerinde ýaşaýar. Taryhy sebäpler we ilatyň basyşy sebäpli häzirki wagtda dünýäde iň ösen ýurtlaryň biri. Milli ykdysadyýet esasan oba hojalygyna baglydyr. Esasy oba hojalyk önümleri çaý, tüwi, bugdaý, gant şugundyry we jüt. Bangladeşde mineral baýlyklary çäklidir. Tebigy baýlyklar esasan tebigy gazdyr. Yglan edilen tebigy gaz gorlary 311,39 milliard kub metr, kömür ätiýaçlyklary 750 million tonna. Tokaý meýdany takmynan 2 million gektar, tokaýyň gurşawy 13,4%. Bu pudakda kenep, deri, egin-eşik, pagta dokma we himiýa önümleri agdyklyk edýär. Agyr senagat gowşak we önümçilik ösenok. Işleýän ilat ýurduň umumy işçi güýjüniň takmynan 8% -ini tutýar. Bangladeşiň howasy jütiň ösmegi üçin örän amatly. XVI asyryň başynda ýerli daýhanlar köp mukdarda jüt ekdiler. Jüti diňe hasyllylygy bilen çäklenmän, dokumasy taýdan hem ýokarydyr. Süýüm uzyn, çeýe we ýalpyldawuk. Esasanam Brahmaputra derýasynyň arassa suwuna çümdürilen jüt ýokary hasyllylygy, gurluşy, owadan we ýumşak reňkine eýe we "altyn süýüm" bar. Jaň edildi Jüt öndürmek Bangladeşiň ykdysadyýetiniň esasy ganydyr. Jüt eksporty birinji orny eýeleýär we ortaça ýyllyk önüm dünýä önümçiliginiň üçden bir bölegini tutýar.

Esasy şäherler

Dakka: Bangladeşiň paýtagty Dakka, Ganga deltasyndaky Briganga derýasynyň demirgazyk kenarynda ýerleşýär. Bu ýerdäki howa ýyly we çygly, ýagyş möwsüminde 2500 mm ýagyş bolýar. Banan agaçlary, mango tokaýlary we beýleki dürli agaçlar şäheriň we töwerekleriň hemme ýerinde. Dakka 1608-nji ýylda Mogol imperiýasynyň Bangladeşiniň gubernatory Subedah-Islam Han tarapyndan gurlup, 1765-nji ýylda Angliýanyň eline geçdi. 1905-1912-nji ýyllar aralygynda Gündogar Bengal we Assam welaýatynyň paýtagtydy. 1947-nji ýylda Gündogar Pakistanyň paýtagty boldy. 1971-nji ýylda Bangladeşiň paýtagty boldy.

Şäherde köp gyzyklanma ýerleri bar, şol sanda 1644-nji ýylda gurlan Bala-Katra köşgi, Mogol imperatory Şaj Hanyň ogly Şa Şuji tarapyndan gurlan, dört tarapy bilen gurşalan inedördül bina bolup, Gündogar milli ýygyndysyny ýerleşdirmek üçin ulanylýar. Sulawadi-Udeýan seýilgähi, 1971-nji ýylyň 7-nji martynda Bangladeşiň resmi taýdan garaşsyz diýlip yglan edilen ýeri. Laleba galasy üç gatly gadymy gala. Gala 1678-nji ýylda guruldy. Günorta derwezäniň birneme inçe minaralary bar. Galada gizlin geçelgeler we ajaýyp metjit bar. Nawab-Sýaistakanyň kabul ediş zaly we hammam stili ajaýyp, häzirki wagtda muzeý bolup, Mogal döwründäki eserleri görkezýär. Bibi-Pali mawzoleýiniň gubury 1684-nji ýylda aradan çykdy. Ol Rajputana mermer, Merkezi Hindistan çal çäge daşy we Bihar gara bazalt bilen, Hindistan Täj Mahalyna meňzeş.

Dakka "metjitleriň şäheri" hökmünde tanalýar. Şäherde esasan Staryldyz metjidi we Baýt Ur-Mukalam ýaly 800-den gowrak metjit bar Metjitler, Sagambu metjidi, Kiding metjidi we ş.m. Şeýle hem hinduizmiň Dakswari ybadathanasy bar. Şolaryň arasynda 1960-njy ýylda esaslandyrylan Baýt-Mukalam metjidi iň ulusydyr we şol bir wagtyň özünde on müňlerçe adam ybadat edip biler.