[Profil] Günorta Aziýa subkontinentinde iň uly ýurt. Demirgazyk-gündogarda Hytaý, Nepal we Butan, gündogarda Mýanma, deňizden günorta-gündogara Şri-Lanka we demirgazyk-günbatarda Pakistan bilen serhetleşýär. Gündogarda Bengal aýlagy we günbatarda Arap deňzi bilen serhetleşýär, kenar ýakasy 5560 km. Adatça tropiki musson howasy bar. Threeyl üç möwsüme bölünýär: salkyn möwsüm (indiki ýylyň oktýabr-mart aýlary), tomus möwsümi (aprel-iýun) we ýagyş möwsümi (iýul-sentýabr). Fallagyş ýygy-ýygydan üýtgeýär we paýlanyşy deň däl. Pekin bilen wagt tapawudy 2,5 sagat.

Dünýädäki dört gadymy siwilizasiýanyň biri. Indus siwilizasiýasy miladydan öňki 2500-1500-nji ýyllar aralygynda döredilipdir. Takmynan 1500-nji ýyllarda Merkezi Aziýada ýaşaýan ariýalylar Günorta Aziýa subkontinentine girip, ýerli ýerli ilaty basyp alypdyrlar, käbir ownuk gulçulyk ýurtlaryny döredipdirler, kasta ulgamyny we Brahmançylygyň ösmegini üpjün edipdirler. Miladydan öňki 4-nji asyrda Mawrýa neberesi tarapyndan birleşdirilipdir. Patyşa Aşokanyň döwründe territoriýa giň, re regimeim güýçli we buddaçylyk gülläp ösüp başlapdyr. Mawrýa neberesi beöň II asyrda ýykylyp, kiçi ýurt bölünipdir. Gupta neberesi biziň eramyzyň 4-nji asyrynda döredilip, soňra 200 ýyldan gowrak höküm süren merkezleşdirilen güýje öwrüldi. 6-njy asyra çenli kiçi ýurtlar köpdi we hinduizm ýüze çykdy. 1526-njy ýylda Mongol begleriniň nesilleri Mogol imperiýasyny gurup, şol döwürde dünýäniň güýçleriniň birine öwrülipdir. 1619-njy ýylda Iňlis Gündogar Hindistan kompaniýasy Hindistanyň demirgazyk-günbatarynda ilkinji berkitmesini döretdi. 1757-nji ýyldan başlap, Hindistan kem-kemden Iňlisleriň koloniýasyna öwrüldi we 1849-njy ýylda bütinleý Iňlisler tarapyndan basylyp alyndy. Hindi halky bilen Iňlis kolonizatorlarynyň arasyndaky gapma-garşylyklar güýçlenmegini dowam etdirdi we milli hereket gülläp ösdi. 1947-nji ýylyň iýun aýynda Angliýa Hindistany we Pakistany iki agalyga bölüp, “Mountbatten meýilnamasy” yglan etdi. Şol ýylyň 15-nji awgustynda Hindistan bilen Pakistan bölünip, Hindistan garaşsyz boldy. 1950-nji ýylyň 26-njy ýanwarynda Hindistan Respublikasy Iňlis arkalaşygynyň agzasy hökmünde döredildi.

[Syýasat] Milli Kongres partiýasy garaşsyzlykdan soň uzak wagtlap, oppozisiýa partiýasy 1977-nji ýyldan 1979-njy ýyla çenli we 1989-njy ýyldan 1991-nji ýyla çenli iki gysga möhletde häkimiýet başynda. 1996-njy ýyldan 1999-njy ýyla çenli syýasy ýagdaý durnuksyzdy we üç gezek umumy saýlaw geçirildi we netijede bäş möhletli hökümet boldy. 1999-2004-nji ýyllar aralygynda Bharatiýa Janata partiýasynyň ýolbaşçylygyndaky 24 partiýaly Milli Demokratik Bileleşigi häkimiýet başynda, Wajpaýi premýer-ministr bolup işledi.

2004-nji ýylyň aprelinden maý aýyna çenli Milli Kongres partiýasynyň ýolbaşçylygyndaky Birleşen Ösüş Bileleşigi 14-nji Halk öýünde geçirilen saýlawda ýeňiş gazandy. Kongres partiýasy ministrlik döretmek meselesinde ileri tutulýar. Kongres partiýasynyň başlygy Sonia Gandi, Kongres partiýasynyň parlament mejlisiniň başlygy wezipesine bellendi, Manmohan Singh premýer-ministr wezipesine bellendi we täze hökümet guruldy. "Iň pes umumy maksatnama" laýyklykda, raýdaşlyk we ösüş bileleşiginiň hökümeti sosial taýdan kemçilikli toparlaryň hukuklaryny we bähbitlerini goramagy, adamkärçilikli ykdysady özgertmeleri amala aşyrmagy, bilime we saglyga maýa goýumlaryny artdyrmagy, sosial sazlaşygy we sebitdäki deňagramly ösüşi goldaýar; daşarky diplomatiýa garaşsyzlygyny we goňşusyny gowulaşdyrmagy ileri tutýar Döwlet gatnaşyklary, esasy ýurtlar bilen gatnaşyklaryň ösmegine ähmiýet beriň.

Daşary işler ministrliginiň web sahypasyndan göçürildi

Nýu-Deli: Hindistanyň paýtagty Nýu-Deli (Nýu-Deli) unaamuna derýasynyň gündogarynda, Hindistanyň demirgazygynda ýerleşýär. : Jumuna derýasy), demirgazyk-gündogardaky Deliniň köne şäheri (Şajahannabad) ýurduň syýasy, ykdysady we medeni merkezidir. Nýu-Deliniň we Köne Deliniň ilaty 12,8 million boldy (2001). Nýu-Deli aslynda çöllük eňňitdi. Şäheriň gurluşygy 1911-nji ýylda başlandy we 1929-njy ýylyň başynda başlandy. 1931-nji ýyldan bäri paýtagt boldy. Hindistan 1947-nji ýylda garaşsyzlykdan soň paýtagt boldy.

Şäher Mlas meýdanynda ýerleşýär we şäher köçeleri radikal we çar tarapa uzalyp gidýär. Ajaýyp binalaryň köpüsi şäher merkezinde jemlenendir. Esasy döwlet edaralary Prezident köşgünden Hindistanyň derwezesine çenli birnäçe kilometre çenli uzalyp gidýän giň şaýoluň iki tarapynda jemlenendir. Ownuk ak, açyk sary we açyk ýaşyl binalar gür gür agaçlaryň arasynda ýaýrady. Mejlis binasy, beýik ak mermer sütünler bilen gurşalan uly disk şekilli bina, adaty Merkezi Aziýanyň kiçi binasy, ýöne gulaklary we sütün kelleleri hindi stilinde nagyşlanýar. Prezident köşgüniň üçegi aýratyn Mogal mirasy bolan ullakan ýarym şar gurluşydyr.

Nýu-Delide ybadathanalary we ybadathanalary hemme ýerde görmek bolýar. Iň meşhur ybadathana Bila konsorsiumy tarapyndan maliýeleşdirilýän Rahimi-Narrain ybadathanasydyr. Şäheriň günbatar çetindäki “Connaught Market” disk şekilli täze we ussat bina we Nýu-Delidäki iň uly söwda merkezidir.

Mundan başga-da, Sungat we muzeýler, şeýle hem meşhur Deli uniwersiteti we köp sanly ylmy gözleg institutlary ýaly gyzykly ýerler bar. Pil süňkünden ýasalan nagyşlar, senetçilik suratlary, altyn-kümüş nagyşlar, bezegler we bronzlar ýaly senetler tutuş ýurtda giňden tanalýar.

Mumbay: Hindistanyň günbatar kenaryndaky uly şäher we ýurduň iň uly deňiz porty bolan Mumbay. Ol Hindistanyň Maharaştra ştatynyň paýtagty. Kenarýaka 16 km uzaklykda ýerleşýän Mumbay adasynda, ýol geçelgesine birikdirilen köpri bar. 1534-nji ýylda Portugaliýa tarapyndan basyp alyndy we 1661-nji ýylda Angliýa geçirildi we möhüm söwda merkezine öwrüldi. Mumbay Hindistanyň günbataryndaky derwezedir. Portuň meýdany adanyň gündogar tarapynda, uzynlygy 20 kilometre, suwuň çuňlugy 10-17 metre deňdir. Bu ýeliň tebigy gaçybatalgasydyr. Pagta, pagta matalary, un, nohut, jüt, sütük we gamyş şekerini eksport ediň. Halkara gatnaw we awiasiýa liniýalary bar. Iň uly senagat we söwda şäheri, Kalktadan soň ikinji ýerde durýar we ýurduň iň uly pagta dokma merkezi, egriji we dokma önümleri ýurduň üçden bir bölegini tutýar. Şeýle hem ýüň, deri, himiýa, derman, maşyn, azyk we kino senagaty ýaly pudaklar bar. Nebit-himiýa, dökün we ýadro energiýasy öndürmek hem çalt ösdi. Kontinental tekjedäki nebit ýataklary deňizde ulanylýar we nebiti gaýtadan işleýän senagat çalt ösdi.

Mumbayyň takmynan 13 million ilaty bar (2006). Hindistanda iň köp ilatly şäher we dünýäniň iň köp ilatly şäherlerinden biri. Goňşy töwerekleri öz içine alýan Mumbay Metropoliten Sebitiniň (MMR) takmynan 25 million ilaty bar. Mumbay dünýädäki altynjy uly şäherdir. Ilatyň ortaça ýyllyk ösüş depgini 2,2% -e ýetende, 2015-nji ýyla çenli Mumbay şäheriniň ilatynyň sanawy dünýäde dördünji orna çykar diýlip çaklanylýar.

Mumbay Hindistanyň ätiýaçlyk banky (RBI), Bombaý bir Stockasy (BSE), Hindistanyň milli bir Stockasy (NSE) we möhüm maliýe guramalary bilen Hindistanyň işewür we güýmenje paýtagtydyr. Hindi kompaniýasynyň baş edarasy. Şäher Hindistanyň hindi kino pudagynyň (Bolliwud ady bilen tanalýar) esasydyr. Uly işewürlik mümkinçilikleri we durmuş derejesi birneme ýokarydygy sebäpli, Mumbay Hindistanyň dürli künjeklerinden immigrantlary özüne çekdi we şäheri dürli jemgyýetçilik toparlarynyň we medeniýetleriniň merkezine öwürdi. Mumbayda Çhatrapati Şiwaji terminaly we Elephant gowaklary ýaly birnäçe Bütindünýä medeni mirasy bar. Şeýle hem şäher serhedinde milli seýilgäh (Sanjaý-Gandi milli seýilgähi) bilen seýrek duş gelýän şäher.