ଭାରତ ମ Basic ଳିକ ସୂଚନା
| ସ୍ଥାନୀୟ ସମୟ | | ତୁମର ସମୟ |
|---|---|
|
|
|
| ସ୍ଥାନୀୟ ସମୟ ମଣ୍ଡଳ | | ସମୟ ମଣ୍ଡଳ ପାର୍ଥକ୍ୟ | |
| UTC/GMT +5 ଘଣ୍ଟା |
| ଅକ୍ଷାଂଶ / ଦ୍ରାଘିମା |
|---|
| 21°7'32"N / 82°47'41"E |
| iso ଏନକୋଡିଂ | |
| IN / IND |
| ମୁଦ୍ରା |
| ଟଙ୍କା (INR) |
| ଭାଷା |
| Hindi 41% Bengali 8.1% Telugu 7.2% Marathi 7% Tamil 5.9% Urdu 5% Gujarati 4.5% Kannada 3.7% Malayalam 3.2% Oriya 3.2% Punjabi 2.8% Assamese 1.3% Maithili 1.2% other 5.9% |
| ବିଦ୍ୟୁତ୍ |
 C ୟୁରୋପୀୟ 2-ପିନ୍ ଟାଇପ୍ କରନ୍ତୁ | D ପୁରୁଣା ବ୍ରିଟିଶ୍ ପ୍ଲଗ୍ ଟାଇପ୍ କରନ୍ତୁ | |
| ଜାତୀୟ ପତାକା |
|---|
 |
| ପୁଞ୍ଜି |
| ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ |
| ବ୍ୟାଙ୍କ ତାଲିକା | |
| ଭାରତ ବ୍ୟାଙ୍କ ତାଲିକା | |
| ଜନସଂଖ୍ୟା |
| 1,173,108,018 |
| କ୍ଷେତ୍ର |
| 3,287,590 KM2 |
| GDP (USD) |
| 1,670,000,000,000 |
| ଫୋନ୍ | |
| 31,080,000 |
| ମୋବାଇଲ୍ ଫୋନ୍ |
| 893,862,000 |
| ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ହୋଷ୍ଟ ସଂଖ୍ୟା | |
| 6,746,000 |
| ଇଣ୍ଟରନେଟ୍ ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା | |
| 61,338,000 |
ଭାରତ ପରିଚୟ
|
ଭାରତ ଦକ୍ଷିଣ ଏସିଆରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଏସୀୟ ଉପମହାଦେଶର ସବୁଠାରୁ ବଡ ଦେଶ ଅଟେ। ଏହା ପାକିସ୍ତାନ, ଚୀନ୍, ନେପାଳ, ଭୁଟାନ, ମିଆଁମାର ଏବଂ ବାଂଲାଦେଶ ସହିତ ଅବସ୍ଥିତ, ବଙ୍ଗୋପସାଗର ଏବଂ ଆରବ ସାଗରରେ 5560 କିଲୋମିଟର ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ। ଭାରତର ସମଗ୍ର ଅଞ୍ଚଳ ତିନୋଟି ପ୍ରାକୃତିକ ଭ ographic ଗୋଳିକ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଭକ୍ତ: ଡେକାନ୍ ମାଳଭୂମି ଏବଂ ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ୍ ମାଳଭୂମି, ସମତଳ ଏବଂ ହିମାଳୟ | ଏହାର ଏକ ଟ୍ରପିକାଲ୍ ମ so ସୁମୀ ଜଳବାୟୁ ଅଛି ଏବଂ ତାପମାତ୍ରା ଉଚ୍ଚତା ସହିତ ଭିନ୍ନ ହୋଇଥାଏ | [ପ୍ରୋଫାଇଲ୍] ଦକ୍ଷିଣ ଏସୀୟ ଉପମହାଦେଶର ସବୁଠାରୁ ବଡ ଦେଶ | ଏହା ଉତ୍ତର-ପୂର୍ବରେ ଚୀନ୍, ନେପାଳ ଏବଂ ଭୁଟାନ, ପୂର୍ବରେ ମିଆଁମାର, ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବରେ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ଏବଂ ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ଦିଗରେ ପାକିସ୍ତାନ ସୀମାବଦ୍ଧ ହୋଇଛି। ଏହା ପୂର୍ବରେ ବଙ୍ଗୋପସାଗର ଏବଂ ପଶ୍ଚିମରେ ଆରବ ସାଗରର ସୀମା, 5560 କିଲୋମିଟର ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ | ସାଧାରଣତ it ଏହାର ଏକ ଟ୍ରପିକାଲ୍ ମ so ସୁମୀ ଜଳବାୟୁ ରହିଥାଏ | ବର୍ଷକୁ ତିନୋଟି asons ତୁରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି: ଶୀତ season ତୁ (ପରବର୍ତ୍ତୀ ବର୍ଷର ଅକ୍ଟୋବରରୁ ମାର୍ଚ୍ଚ), ଗ୍ରୀଷ୍ମ season ତୁ (ଏପ୍ରିଲ୍ ରୁ ଜୁନ୍) ଏବଂ ବର୍ଷା season ତୁ (ଜୁଲାଇରୁ ସେପ୍ଟେମ୍ବର) | ବର୍ଷା ବାରମ୍ବାର uct ୁଲୁଥାଏ, ଏବଂ ବଣ୍ଟନ ଅସମାନ ଅଟେ | ବେଜିଂ ସହିତ 2.5 ଘଣ୍ଟା ସମୟ ପାର୍ଥକ୍ୟ ଅଛି | ଦୁନିଆର ଚାରୋଟି ପ୍ରାଚୀନ ସଭ୍ୟତା ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ | ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ 2500 ରୁ 1500 ମଧ୍ୟରେ ଇଣ୍ଡସ୍ ସଭ୍ୟତା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା | ପ୍ରାୟ ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ 1500 ମସିହାରେ, ଆର୍ଯ୍ୟମାନେ ଯେଉଁମାନେ ମଧ୍ୟ ଏସିଆରେ ବାସ କରୁଥିଲେ ସେମାନେ ଦକ୍ଷିଣ ଏସୀୟ ଉପମହାଦେଶରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ, ସ୍ଥାନୀୟ ଆଦିବାସୀମାନଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରିଥିଲେ, କିଛି ଛୋଟ ଦାସତ୍ୱ ଦେଶ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ, ଜାତି ପ୍ରଣାଳୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ଏବଂ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଧର୍ମର ଉତ୍ଥାନ କରିଥିଲେ। ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ 4th ର୍ଥ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଏହା ମ Maur ର୍ଯ୍ୟ ରାଜବଂଶ ଦ୍ୱାରା ଏକୀକୃତ ହୋଇଥିଲା। ରାଜା ଅଶୋକାଙ୍କ ଶାସନ କାଳରେ ଏହି ଅଞ୍ଚଳ ବିସ୍ତୃତ ଥିଲା, ଶାସନ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଥିଲା ଏବଂ ବ h ଦ୍ଧ ଧର୍ମ ବୃଦ୍ଧି ପାଇ ବ୍ୟାପିବାରେ ଲାଗିଲା। ଖ୍ରୀଷ୍ଟପୂର୍ବ ଦ୍ୱିତୀୟ ଶତାବ୍ଦୀରେ ମ Maur ର୍ଯ୍ୟ ରାଜବଂଶ ଖସିଗଲା ଏବଂ ଛୋଟ ଦେଶ ବିଭାଜିତ ହେଲା | ଗୁପ୍ତ ରାଜବଂଶ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ 4th ର୍ଥ ଶତାବ୍ଦୀରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ପରେ ଏକ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ଶକ୍ତି ହୋଇଗଲା, 200 ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଶାସନ କଲା। ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀ ସୁଦ୍ଧା ସେଠାରେ ଅନେକ ଛୋଟ ଦେଶ ରହିଥିଲେ ଏବଂ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା। 1526 ମସିହାରେ, ମୋଙ୍ଗୋଲିଆ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତଙ୍କ ବଂଶଧରମାନେ ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ ଏବଂ ସେହି ସମୟରେ ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟତମ ଶକ୍ତି ହୋଇଥିଲେ | 1619 ମସିହାରେ, ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀ ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ଭାରତରେ ଏହାର ପ୍ରଥମ ଗଡ଼ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କଲା | 1757 ରୁ ଭାରତ ଧୀରେ ଧୀରେ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶରେ ପରିଣତ ହେଲା ଏବଂ 1849 ମସିହାରେ ଏହା ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କ ଦ୍ completely ାରା ସମ୍ପୁର୍ଣ୍ଣ ଦଖଲ ହେଲା। ଭାରତୀୟ ଜନତା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶବାଦୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମତଭେଦ ତୀବ୍ର ହେବାରେ ଲାଗିଲା ଏବଂ ଜାତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା। ଜୁନ୍ 1947 ରେ, ବ୍ରିଟେନ ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ଥାନର ଦୁଇଟି ପ୍ରାଧାନ୍ୟରେ ବିଭକ୍ତ କରି "ମାଉଣ୍ଟବ୍ୟାଟେନ୍ ଯୋଜନା" ଘୋଷଣା କଲା। ସେହି ବର୍ଷ ଅଗଷ୍ଟ 15 ରେ ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନ ବିଭାଜିତ ହୋଇ ଭାରତ ସ୍ independent ାଧୀନ ହେଲା। ଜାନୁଆରୀ 26, 1950 ରେ, ବ୍ରିଟିଶ କମନୱେଲଥ୍ର ସଦସ୍ୟ ଭାବରେ ରିପବ୍ଲିକ୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହେଲା। [ରାଜନୀତି] ସ୍ independence ାଧୀନତା ପରେ ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟି ଦୀର୍ଘ ଦିନ ଧରି କ୍ଷମତାରେ ରହିଆସିଛି ଏବଂ ବିରୋଧୀ ଦଳ 1977 ରୁ 1979 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏବଂ 1989 ରୁ 1991 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସଂକ୍ଷେପରେ କ୍ଷମତାରେ ଅଛନ୍ତି। 1996 ରୁ 1999 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରାଜନ political ତିକ ପରିସ୍ଥିତି ଅସ୍ଥିର ଥିଲା ଏବଂ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ତିନୋଟି ସାଧାରଣ ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଫଳସ୍ୱରୂପ ପାଞ୍ଚ ମିଆଦି ସରକାର ଗଠନ କଲେ। 1999 ରୁ 2004 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତୀୟ ଜନତା ପାର୍ଟିର ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ 24-ପାର୍ଟି ନ୍ୟାସନାଲ ଡେମୋକ୍ରାଟିକ୍ ଆଲାଇନ୍ସ କ୍ଷମତାରେ ଥିଲା ଏବଂ ବାଜପେୟୀ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ। ଏପ୍ରିଲରୁ ମେ 2004 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଜାତୀୟ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟିର ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ୟୁନାଇଟେଡ୍ ପ୍ରଗତିଶୀଳ ଆଲାଇନ୍ସ 14 ତମ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ଜିତିଲା | କ୍ୟାବିନେଟ ଗଠନ ପାଇଁ କଂଗ୍ରେସ ପାର୍ଟିର ପ୍ରାଥମିକତା ରହିଛି। କଂଗ୍ରେସ ଦଳର ସଭାପତି ସୋନିଆ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ କଂଗ୍ରେସ ଦଳର ସଂସଦୀୟ ଦଳର ନେତା ଭାବରେ ମନମୋହନ ସିଂ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବରେ ନିଯୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଏକ ନୂତନ ସରକାର ଗଠନ କରାଯାଇଥିଲା। "ସର୍ବନିମ୍ନ ସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ" ଅନୁଯାୟୀ, ସାମାଜିକ ଅସାମାଜିକ ଗୋଷ୍ଠୀର ଅଧିକାର ତଥା ସ୍ୱାର୍ଥ ରକ୍ଷା କରିବା, ମାନବିକ ଅର୍ଥନ reforms ତିକ ସଂସ୍କାର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା, ଶିକ୍ଷା ତଥା ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟରେ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ ବୃଦ୍ଧି ତଥା ସାମାଜିକ ସ harmony ହାର୍ଦ୍ଦ୍ୟ ତଥା ଆଞ୍ଚଳିକ ସନ୍ତୁଳିତ ବିକାଶକୁ ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଆଲାଏନ୍ସ ସରକାର ଆନ୍ତରିକତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଛନ୍ତି। ରାଜ୍ୟ ସମ୍ପର୍କ, ପ୍ରମୁଖ ଦେଶ ସହିତ ସମ୍ପର୍କର ବିକାଶକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଅ | ବ Foreign ଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ୱେବସାଇଟ୍ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଭାରତର ରାଜଧାନୀ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ (ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ) ଯମୁନା ନଦୀର ପୂର୍ବରେ ଅବସ୍ଥିତ। : ଜୁମୁନା ନଦୀ), ଉତ୍ତର ପୂର୍ବର ଦିଲ୍ଲୀର ପୁରୁଣା ସହର (ଶାହାଜାହାନବାଦ) ହେଉଛି ଦେଶର ରାଜନ political ତିକ, ଅର୍ଥନ and ତିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ କେନ୍ଦ୍ର | ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ ଏବଂ ପୁରୁଣା ଦିଲ୍ଲୀର ଜନସଂଖ୍ୟା ସମୁଦାୟ 12.8 ନିୟୁତ (2001) | ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ ମୂଳତ a ଏକ ଜନଶୂନ୍ୟ ope ୁଲା ଥିଲା | 1911 ମସିହାରେ ସହରର ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ 1929 ଆରମ୍ଭରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା | 1931 ପରଠାରୁ ରାଜଧାନୀ ହେଲା | 1947 ରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ଭାରତ ରାଜଧାନୀ ହେଲା | ସହରଟି ମ୍ଲାସ୍ ସ୍କୋୟାରରେ କେନ୍ଦ୍ରୀଭୂତ ହୋଇଛି, ଏବଂ ସହରର ରାସ୍ତାଗୁଡ଼ିକ ସବୁ ଦିଗରେ ବିସ୍ତୃତ ଏବଂ କୋବିୱେସ୍ | ଅଧିକାଂଶ ଚମତ୍କାର ଅଟ୍ଟାଳିକା ସହର କେନ୍ଦ୍ରରେ ଏକାଗ୍ର ହୋଇଛି | ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭବନରୁ ଭାରତର ଗେଟୱେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅନେକ କିଲୋମିଟର ବ୍ୟାପିଥିବା ପ୍ରଶସ୍ତ ରାସ୍ତାର ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ୱରେ ମୁଖ୍ୟ ସରକାରୀ ଏଜେନ୍ସିଗୁଡିକ ଏକାଗ୍ର ହୋଇଛି। ଛୋଟ ଧଳା, ହାଲୁକା ହଳଦିଆ ଏବଂ ହାଲୁକା ସବୁଜ ଅଟ୍ଟାଳିକା ଘନ ସବୁଜ ଗଛ ମଧ୍ୟରେ ବିଛା ଯାଇଥାଏ | ସଂସଦ ଭବନ ହେଉଛି ଏକ ବଡ଼ ଡିସ୍କ ଆକୃତିର କୋଠା, ଯାହା ଉଚ୍ଚ ଧଳା ମାର୍ବଲ ସ୍ତମ୍ଭ ଦ୍ୱାରା ଘେରି ରହିଛି | ଏହା ଏକ ସାଧାରଣ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଏସୀୟ ମାଇନୋର କୋଠା, କିନ୍ତୁ ଇଭ୍ ଏବଂ ସ୍ତମ୍ଭ ମୁଣ୍ଡ ସବୁ ଭାରତୀୟ ଶ style ଳୀରେ ଖୋଦିତ | ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭବନର ଛାତ ଏକ ବିରାଟ ଗୋଲାର୍ଦ୍ଧ ଗଠନ ଯାହାକି ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ମୋଗଲ heritage ତିହ୍ୟ ସହିତ | ନୂଆଦିଲ୍ଲୀରେ ସବୁ ସ୍ଥାନରେ ମନ୍ଦିର ଏବଂ ମନ୍ଦିର ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। ବିଲା କନ୍ସୋର୍ଟିୟମ୍ ଦ୍ୱାରା ଅନୁଦାନ ପ୍ରାପ୍ତ ରହୀମି-ନାରେନ୍ ମନ୍ଦିର ହେଉଛି ସବୁଠାରୁ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମନ୍ଦିର | ସହରର ପଶ୍ଚିମ ପ୍ରାନ୍ତରେ ଥିବା କନକ୍ ମାର୍କେଟ୍ ହେଉଛି ଏକ ଡିସ୍କ ଆକୃତିର ଏକ ନୂତନ ଏବଂ ଚତୁର କୋଠା ଏବଂ ଏହା ନୂଆଦିଲ୍ଲୀର ସବୁଠାରୁ ବଡ ବ୍ୟବସାୟିକ କେନ୍ଦ୍ର | ଏଥିସହ ପ୍ୟାଲେସ୍ ଅଫ୍ ଆର୍ଟ ଆଣ୍ଡ ମ୍ୟୁଜିୟମ, ତଥା ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଦିଲ୍ଲୀ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ଏବଂ ବହୁ ବ scientific ଜ୍ଞାନିକ ଅନୁସନ୍ଧାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଭଳି ଆଗ୍ରହର ସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟ ଅଛି | ହାତୀ ଖୋଦନ, ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ଚିତ୍ର, ସୁନା ଏବଂ ରୂପା ଏମ୍ବ୍ରୋଡୋରୀ, ଅଳଙ୍କାର, ଏବଂ ବ୍ରୋଞ୍ଜ ଭଳି ହସ୍ତତନ୍ତ ମଧ୍ୟ ସାରା ଦେଶରେ ଜଣାଶୁଣା | ମୁମ୍ବାଇ: ମୁମ୍ବାଇ, ଭାରତର ପଶ୍ଚିମ ଉପକୂଳରେ ଥିବା ଏକ ବଡ଼ ସହର ଏବଂ ଦେଶର ବୃହତ୍ତମ ସାମୁଦ୍ରିକ ବନ୍ଦର | ଏହା ଭାରତୀୟ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ରାଜଧାନୀ | ଉପକୂଳଠାରୁ 16 କିଲୋମିଟର ଦୂରରେ ଥିବା ମୁମ୍ବାଇ ଦ୍ୱୀପରେ, ସେତୁ ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ ଏକ ସେତୁ ଅଛି | ଏହା 1534 ମସିହାରେ ପର୍ତ୍ତୁଗାଲ ଦ୍ occupied ାରା ଅଧିକୃତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ 1661 ମସିହାରେ ବ୍ରିଟେନକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହାକୁ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବାଣିଜ୍ୟ କେନ୍ଦ୍ରରେ ପରିଣତ କଲା | ମୁମ୍ବାଇ ହେଉଛି ଭାରତର ପଶ୍ଚିମ ଦିଗରେ ପ୍ରବେଶ ଦ୍ୱାର | ବନ୍ଦର ଅଞ୍ଚଳ ଦ୍ୱୀପର ପୂର୍ବ ପାର୍ଶ୍ୱରେ, ଏହାର ଲମ୍ବ 20 କିଲୋମିଟର ଏବଂ ଜଳର ଗଭୀରତା 10-17 ମିଟର ଅଟେ। ଏହା ପବନରୁ ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ଆଶ୍ରୟ ଅଟେ | କପା, ସୂତା କପଡା, ମଇଦା, କଦଳୀ, ଜଟ, ପଶମ ଏବଂ ବେତ ଚିନି ରପ୍ତାନି କରନ୍ତୁ | ସେଠାରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପରିବହନ ଏବଂ ବିମାନ ଚଳାଚଳ ଲାଇନ ଅଛି | କୋଲକାତା ପରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ଶିଳ୍ପ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟିକ ସହର ଏବଂ ଦେଶର ବୃହତ୍ତମ ସୂତା ବୟନ କେନ୍ଦ୍ର, ଉଭୟ ସ୍ପିଣ୍ଡଲ୍ ଏବଂ ଲୁମ୍ ଦେଶର ପ୍ରାୟ ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ | ପଶମ, ଚମଡା, ରାସାୟନିକ, ଫାର୍ମାସ୍ୟୁଟିକାଲ୍, ଯନ୍ତ୍ରପାତି, ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଶିଳ୍ପ ଭଳି ଶିଳ୍ପ ମଧ୍ୟ ଅଛି | ପେଟ୍ରୋକେମିକାଲ୍, ସାର ଏବଂ ଆଣବିକ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନ ମଧ୍ୟ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବିକଶିତ ହୋଇଛି | ମାଳଦ୍ୱୀପ ସେଲରେ ଥିବା ତ Oil ଳ କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡିକ ଉପକୂଳରେ ଶୋଷିତ ହୁଏ ଏବଂ ତ oil ଳ ବିଶୋଧନ ଶିଳ୍ପ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବିକଶିତ ହେଲା | ମୁମ୍ବାଇର ଜନସଂଖ୍ୟା ପ୍ରାୟ 13 ନିୟୁତ (2006) ଅଟେ। ଏହା ଭାରତର ସବୁଠାରୁ ଜନବହୁଳ ସହର ଏବଂ ଦୁନିଆର ସବୁଠାରୁ ଜନବହୁଳ ସହର ଅଟେ | ପଡୋଶୀ ଉପାନ୍ତକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରୁଥିବା ମୁମ୍ବାଇ ମହାନଗର ନିଗମ (MMR) ର ଜନସଂଖ୍ୟା ପ୍ରାୟ 25 ନିୟୁତ | ମୁମ୍ବାଇ ହେଉଛି ବିଶ୍ୱର ଷଷ୍ଠ ବୃହତ୍ତମ ମହାନଗର। ଯେହେତୁ ବାର୍ଷିକ ହାରାହାରି ଜନସଂଖ୍ୟା ଅଭିବୃଦ୍ଧି ହାର 2.2% ରେ ପହଞ୍ଚିଛି, ଆକଳନ କରାଯାଇଛି ଯେ 2015 ସୁଦ୍ଧା ମୁମ୍ବାଇ ମହାନଗର ନିଗମର ଜନସଂଖ୍ୟା ମାନ୍ୟତା ବିଶ୍ the ର ଚତୁର୍ଥ ସ୍ଥାନକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ। ମୁମ୍ବାଇ ହେଉଛି ଭାରତର ବ୍ୟବସାୟ ତଥା ମନୋରଞ୍ଜନ ରାଜଧାନୀ, ଯେଉଁଥିରେ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ (ଆରବିଆଇ), ବମ୍ବେ ଷ୍ଟକ୍ ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜ (ବିଏସଇ), ନ୍ୟାସନାଲ ଷ୍ଟକ୍ ଏକ୍ସଚେଞ୍ଜ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆ (NSE) ଏବଂ ବହୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଆର୍ଥିକ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ରହିଛି। ଭାରତୀୟ କମ୍ପାନୀର ମୁଖ୍ୟାଳୟ | ଏହି ସହର ହେଉଛି ଭାରତୀୟ ହିନ୍ଦୀ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଏବଂ ଟେଲିଭିଜନ ଇଣ୍ଡଷ୍ଟ୍ରିର ମୂଳ ଆଧାର (ବଲିଉଡ ନାମରେ ଜଣାଶୁଣା) | ଏହାର ବିସ୍ତୃତ ବ୍ୟବସାୟ ସୁଯୋଗ ଏବଂ ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଉଚ୍ଚ ଜୀବନଧାରଣ ହେତୁ ମୁମ୍ବାଇ ସମଗ୍ର ଭାରତରୁ ଆସିଥିବା ପ୍ରବାସୀମାନଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରି ସହରକୁ ବିଭିନ୍ନ ସାମାଜିକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏବଂ ସଂସ୍କୃତିର ଏକ ସ୍ଥାନ ଭାବରେ ପରିଣତ କରିଥିଲା | ମୁମ୍ବାଇରେ ଛତ୍ରପତି ଶିବାଜୀ ଟର୍ମିନାଲ୍ ଏବଂ ହାତୀ ଗୁମ୍ଫା ପରି ଅନେକ ବିଶ୍ୱ ସାଂସ୍କୃତିକ itage ତିହ୍ୟ ସ୍ଥାନ ରହିଛି। ଏହା ମଧ୍ୟ ସହର ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ (ସଞ୍ଜୟ-ଗାନ୍ଧୀ ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ) ସହିତ ଏକ ବିରଳ ସହର ଅଟେ | |