Италиянын аянты 301 318 чарчы / чакырым. Апеннин жарым аралын, Сицилия, Сардиния жана башка аралдарды камтыган түштүк Европада жайгашкан. Франция, Швейцария, Австрия жана Словения менен Альп тоолоруна түндүккө тосмо болуп, чыгыш, батыш жана түштүктө Жер Ортолук деңизге, Адриатика деңизине, Иония деңизине жана Тиррен деңизине туш келет. Жээк тилкесинин узундугу 7200 чакырымдан ашат. Бүткүл аймактын бештен төрт бөлүгү адырлуу жерлер. Альп жана Апеннин тоолору бар. Монблан Италия менен Франциянын чек арасында, деңиз деңгээлинен 4810 метр бийиктикте, Европада экинчи орунду ээлейт; аймактын чегинде белгилүү Везувий тоосу жана Европадагы эң чоң активдүү жанар тоо-Этна тоосу жайгашкан. Эң чоң дарыясы - По дарыясы. Ири көлдөргө Гарда көлү жана Маггиор көлү кирет. Көпчүлүк аймактарда Жер ортолук деңизинин субтропиктик климаты бар.

Өлкө 20 административдик регионго, жалпысынан 103 провинцияга жана 8088 шаарга (шаарчага) бөлүнөт. 20 административдик аймак: Пьемонт, Валле-д'Аоста, Ломбардия, Трентино Альто-Адидже, Венето, Фриули-Венеция-Джулия, Лигурия, Эмилия-Романья, Торто Скана, Умбрия, Лацио, Марше, Абрузи, Молизе, Кампания, Пуглия, Базиликата, Калабрия, Сицилия, Сардиния.

Биздин заманга чейинки 2000-1000-жылдар аралыгында Индо-Европа элдери тынымсыз көчүп келишкен. Биздин заманга чейинки 27-466-жылдар аралыгы Рим империясынын доору болгон. 11-кылымда Нормандыктар Түштүк Италияга кол салып, падышалык орношкон. 12–13-кылымдарда көптөгөн падышалыктарга, княздыктарга, автономиялуу шаарларга жана чакан феодалдык аймактарга бөлүнгөн. 16-кылымдан баштап Италияны Франция, Испания жана Австрия катары менен ээлеп турган. Италия Падышачылыгы 1861-жылы март айында негизделген. 1870-жылы сентябрда падышалыктын армиясы Римди басып алып, акыры биригишкен. Биринчи Дүйнөлүк Согуш 1914-жылы башталганда, Италия алгач бейтарап болуп, андан кийин Улуу Британия, Франция жана Россия тарапта туруп Германия жана Австрияга согуш жарыялап, жеңишке жетишкен. 1922-жылы 31-октябрда Муссолини жаңы өкмөт түзүп, фашисттик башкарууну ишке ашыра баштаган. 1939-жылы Экинчи Дүйнөлүк Согуш башталганда, Италия башында бейтарап болуп, Франция Францияда жеңишке жетишкен.Ал 1940-жылы июнда Германияга кошулуп, Британия менен Францияга согуш жарыялаган. Муссолини 1943-жылы июлда бийликтен кулатылган. Ошол эле жылдын 3-сентябрында падыша дайындаган Бардолионун кабинети Союздаштар менен элдешүү келишимине кол койду.Италия шартсыз багынып, октябрь айында Германияга согуш жарыялады. Падышачылыкты расмий жоюу жана Италия Республикасын түзүү үчүн 1946-жылы июнда референдум өткөрүлгөн.

Мамлекеттик желек: узундугу менен туурасы 3: 2 болгон тик бурчтуу. Туунун бети бири-бирине байланган үч параллель жана бирдей тик тик бурчтуктардан турат, алар солдон оңго карай жашыл, ак жана кызыл. Баштапкы Италиянын желегинин түсү Франциянын желеги менен бирдей болуп, көк 1796-жылы жашылга алмаштырылган. Маалыматтарга караганда, 1796-жылы Наполеондун италиялык легиону Наполеондун өзү иштеп чыккан жашыл, ак жана кызыл желектерди колдонгон. Италия Республикасы 1946-жылы түзүлүп, жашыл, ак жана кызыл үч түстүү желек расмий түрдө Республиканын мамлекеттик желеги болуп дайындалган.

Италиянын жалпы калкынын саны 57 788 200 адам (2003-жылдын аягында). Тургундардын 94% италиялыктар, этникалык азчылыктарга француз, латын, рим, фриули ж.б. Айрым аймактарда итальянча, французча жана немисче сүйлөө. Көпчүлүк тургундар католик динине ишенишет.

Италия экономикалык жактан өнүккөн өлкө. 2006-жылы анын дүң өнүмү 1 миллион 783,959 миллиард АКШ долларын түзүп, дүйнөдө жетинчи орунду ээлеп, киши башына эсептегенде 30 689 АКШ долларын түзгөн. Бирок, башка батыш өнүккөн өлкөлөргө салыштырмалуу, Италияда ресурстардын жетишсиздиги жана өнөр жайдын кеч башталганы кемчиликтери бар. Бирок, Италия экономикалык саясатты өз убагында оңдоп-түзөөгө көңүл буруп, жаңы технологияларды изилдөөгө жана киргизүүгө маани берип, экономикалык өнүгүүгө өбөлгө түзөт. Өнөр жай негизинен кайра иштетүү тармактарына негизделген.Энергетика жана чийки зат чет өлкөлүк импорттон көз каранды, ал эми өнөр жай продукциясынын үчтөн биринен көбү экспортко кетет. Өлкөнүн катышуучу ишканалары салыштырмалуу өнүккөн.Италиянын жылдык чийки мунайды кайра иштетүү кубаттуулугу болжол менен 100 миллион тоннаны түзөт, ал "Европа тазалоочу заводу" деп аталат; анын болот чыгаруусу Европада экинчи орунда турат; пластмасса өнөр жайы, трактор өндүрүү жана электр энергетикасы дагы дүйнөнүн алдыңкы катарына кирет . Чакан жана орто ишканалар экономикада маанилүү орунду ээлешет, ИДПнын дээрлик 70% ын ушул ишканалар түзөт, ошондуктан аларды "чакан жана орто ишканалардын падышалыгы" деп аташат. Тышкы соода Италиянын экономикасынын негизги тиреги болуп саналат, ал тышкы соодада жыл өткөн сайын профицит менен, аны дүйнөдөгү Япония менен Германиядан кийинки үчүнчү орунга айланткан. Импорту негизинен мунай зат, чийки зат жана азык-түлүк болсо, экспорту негизинен жеңил өнөр жай продукциялары, мисалы, машиналар жана жабдуулар, химиялык буюмдар, тиричилик техникасы, текстиль, кийим-кече, булгаары бут кийим, алтын жана күмүш зергер буюмдары. Тышкы рынок негизинен Европада, ал эми импорттун жана экспорттун негизги максаты ЕС жана АКШ. Айыл чарба айдоо жерлеринин аянты өлкөнүн жалпы аянтынын 10% ин түзөт. Италия туризм ресурстарына, нымдуу климатка, кооз пейзаждарга, көптөгөн маданий эстеликтерге, жакшы пляждарга жана тоолорго жана ар тарапка созулган жолдорго бай. Туризмден түшкөн киреше өлкөнүн тартыштыгын жабуунун маанилүү булагы болуп саналат. Туризм индустриясынын жүгүртүүсү 150 триллион лира (болжол менен 71,4 миллиард АКШ доллары), бул ИДПнын 6% ын түзөт, ал эми таза кирешеси 53 триллион лира (болжол менен 25,2 миллиард АКШ доллары) түзөт. Негизги туристтик шаарлар Рим, Флоренция жана Венеция.

Италиянын байыркы цивилизациясы жөнүндө сөз болгондо, адамдар заматта байыркы Рим империясы, 1900-жылга чейин талкаланган байыркы Помпей шаары, дүйнөгө таанымал Пиза мунарасы жана Ренессанстын мекени Флоренция жөнүндө элестетишет. , Венециянын кооз суу шаары, дүйнөнүн сегизинчи керемети деп аталган байыркы Рим Аренасы ж.б.у.с.

Помпейдин урандылары - ЮНЕСКО тарабынан бекитилген Бүткүл дүйнөлүк мурастардын бири. Биздин замандын 79-жылы, жакынкы Везувий тоосунун атылуусунан кийин байыркы Помпей шаары сууга чөгүп кеткен.Италиялык археологдор тарабынан казылып бүткөндөн кийин, адамдар Помпейдин урандыларынан байыркы Рим доорунун коомдук жашоосун көрө алышат. Биздин доордун 14-15 кылымдарында Италиянын адабияты жана искусствосу болуп көрбөгөндөй гүлдөп, Европанын "Кайра жаралуу" кыймылынын мекени болуп калган.Данте, Леонардо, Микеланджело, Рафаэль, Галилей жана башка маданий жана илимий чеберлер адамзат маданиятын берген Прогресс теңдешсиз чоң салым кошту. Бүгүнкү күндө, байыркы Рим доорундагы эң сонун имараттар жана Ренессанс доорундагы сүрөттөр, айкелдер, эстеликтер жана маданий калдыктар Италиянын ар кайсы жеринде кылдаттык менен сакталып калгандыгын көрүүгө болот. Италиянын бай маданий жана көркөм мурасы - бул улуттук кенч жана туризмди өнүктүрүүнүн түгөнгүс булагы. Уникалдуу географиялык жайгашуу жана климаттык шарттар, деңиз, кургактык жана аба транспорту менен тыгыз байланышкан тармак, туристтик ресурстар менен тейлөөчү тейлөөчү жайлар жана адамдардын жашоосунун бардык аспектилерин камтыган маданий коннотация жыл сайын Италияга 30-40 миллион чет элдик туристтерди өзүнө тартып турат. Ошондуктан туризм Италиянын улуттук экономикасынын негизги таянычы болуп калды.

Рим: Италиянын борбору Рим байыркы европалык цивилизация, даңазалуу тарыхы бар, анткени 7 адырда курулган жана узак тарыхка ээ болгондуктан, ал "Жети Адыр" деп аталат "Шаар" жана "Түбөлүк шаар". Рим Апеннин жарым аралынын ортосунда Тибер дарыясында жайгашкан, анын жалпы аянты 1507,6 чарчы чакырым, анын шаар аянты 208 чарчы чакырым. Рим шаары азыр 5500 турак жай районунан турат, анын калкы 2,64 млн. Римдин болжол менен 2800 жылдык тарыхында, биздин заманга чейинки 8-кылымдан биздин замандын 476-жылга чейин, ал Чыгыш жана Батыш Римдин даңазалуу доорун башынан өткөргөн. 1870-жылы Италия Падышачылыгынын армиясы Римди басып алып, Италиянын биригишинин себеби аяктаган. 1871-жылы Италиянын борбору Флоренциядан Римге кайтып келген.

Рим дүйнөдөгү эң ири "ачык асман алдындагы тарых музейи" деп бааланат. Римде биздин замандын биринчи кылымында курулган, дүйнөдөгү эң кызыктуу сегиз жайдын бири болгон Колизей деп аталган байыркы Рим амфитеатры бар. Бул сүйрү имарат болжол менен 20000 чарчы метр аянтты жана айланасы 527 метрди түзүп, байыркы Рим империясынын символу болуп саналат. Кең Империя проспектисинин эки тарабында Сенат, ыйык жер, Бүбү Мариям жана Пантеон сыяктуу белгилүү храмдар жайгашкан. Бул ачык асман алдындагы аренанын түндүгүндө Император Северонун Персияга жасаган экспедициясы жазылган Триумфалдык Арка, ал эми түштүгүндө Тидунун Триумфалдык аркасы, Иерусалимдин чыгышка карай жортуулунда жеңишке жетишкендиги белгиленди. Римдеги Улуу Константин Нерондун тиранынын үстүнөн курган эң чоң жеңиш аркасы. Император проспектисинин чыгыш тарабындагы Траяно базары байыркы Рим шаарынын соода борбору. Базардын жанында Трайанонун Улуу Дунай дарыясына жасаган экспедициясынын окуясын чагылдырган спираль рельефтер менен бийиктиги 40 метрлик салтанаттуу колонна турат. Байыркы шаардын борборундагы Венеция-Пица узундугу 130 метр, ал эми туурасы 75 метрди түзөт.Бул шаардагы бир нече негизги көчөлөрдүн жолугушуу пункту. Аянттын сол жагында байыркы Ренессанстын имараты болгон Венеция сарайы, ал эми оң жагында Венеция сарайына окшош стили боюнча Венеция камсыздандыруу компаниясы жайгашкан. Мындан тышкары, Адилеттүүлүктүн заңгыраган сарайы, эң сонун Пьяцца Навона жана Ыйык Пётр Базиликасы Ренессанстын көркөм стилин камтыйт. Римде жүздөгөн музейлер, анын ичинде Кайра жаралуу доорундагы көркөм казыналардын коллекциялары бар.

Рим шаарында көптөгөн фонтандар бар. Эң белгилүү Треви фонтаны биздин замандын 1762-жылы курулган. Фонтандын борборундагы Посейдон айкелинде деңиз жылкысынын эки скульптурасы тынч океанды жана турбуленттүү океанды, ал эми төрт кудай айкел жаздын, жайдын, күздүн жана кыштын төрт мезгилин чагылдырат.

Турин: Италиядагы үчүнчү ири шаар, ири өнөр жай борборлорунун бири жана Пьемонттун борбору. По дарыясынын жогорку өрөөнүндө, деңиз деңгээлинен 243 метр бийиктикте жайгашкан. Калкы болжол менен 1,035 млн.

Рим империясынын тушунда аскердик маанилүү жай катары курулган. Орто кылымдарда Кайра жаралуу мезгилинде автономдуу шаар болгон. 1720-жылы Сардиния Падышачылыгынын борбору болгон. Наполеон согуштарында Франция тарабынан басып алынган. 1861-1865-жылдары Италия падышалыгынын борбору болгон. 19-кылымдын аягында, ал түндүк-батыштагы маанилүү жеңил өнөр жай борбору болгон. Экинчи Дүйнөлүк Согуштан кийин өнөр жай, айрыкча автомобиль жасоочу өнөр жай тездик менен өнүккөн. Азыр бул өлкөнүн ири өнөр жай борборлорунун бири, көптөгөн ири заманбап ишканалар, Fiat Automobile Company компаниясынын өндүрүшү өлкөдө биринчи орунда турат. Альп тоолорундагы арзан гидроэнергетиканын негизинде технологияны көп талап кылган тармактарды, анын ичинде кыймылдаткычтарды, станокторду, электрондук шаймандарды, электр шаймандарын, химия, подшипниктер, учактар, так приборлор, эсептегичтер жана ок-дары өнөр жайын өнүктүрүүгө көңүл буруңуз. Экинчи Дүйнөлүк Согуш мезгилинде ал Италия жана Германия үчүн курал-жарак өндүрүүчү маанилүү борбор болгон. Электр болот эритүү өнөр жайы салыштырмалуу өнүккөн. Ал өзүнүн шоколады жана ар кандай шараптары менен белгилүү. Өнүккөн транспорт.

Турин - Монбланга (Франция менен Италиянын ортосундагы чек ара) жана Чоң Сан-Бернард туннелине (Италия менен Швейцариянын чек арасы) алып баруучу транспорттук түйүн. Өлкөнүн ири шаарларын, ошондой эле Франциядагы Лион, Ницца жана Монакону байланыштырган темир жолдор жана автомобиль жолдору бар. Эл аралык аэропорттор жана тик учактар ​​бар.

Турин - байыркы маданий жана көркөм шаар. Шаарда көптөгөн скверлер, Ренессанс искусствосунун жана архитектуралык эстеликтердин көптөгөн коллекциялары бар. Сан-Джованни Баттиста чиркөөсү, Валденсиан чиркөөсү жана кымбат сарайлар бар. По дарыясынын сол жээгинде көптөгөн сейил бактар ​​бар. Тарых жана сүрөт музейлери менен. Ошондой эле 1405-жылы негизделген Турин университети, бир нече илим жана инженерия университеттери, Улуттук Джозеф Верди атындагы музыкалык консерватория жана Заманбап технологияларды изилдөө жана тажрыйба борбору бар.

Милан: Италиянын экинчи чоң шаары, Ломбардиянын борбору. Ал По түздүгүнүн түндүк-батышында жана Альп тоолорунун түштүк этегинде жайгашкан. Биздин заманга чейинки IV кылымда курулган. 395-жылы Батыш Рим империясынын борбору болгон. 1158 жана 1162-жылдары Ыйык Рим империясы менен болгон эки согушта шаар дээрлик толугу менен талкаланган. 1796-жылы Наполеон басып алган, кийинки жылы Милан Республикасынын борбору катары курулган. Италия Падышачылыгына 1859-жылы кошулган. Өлкөнүн ири өнөр жай, соода жана каржы борбору. Автомобилдер, учактар, мотоциклдер, электр шаймандары, темир жол жабдуулары, металл өндүрүү, текстиль, кийим, химиялык заттар, тамак-аш сыяктуу тармактар ​​бар. Темир жол жана шоссе түйүндөрү. Тичино жана Адда дарыялары, каналдын куймалары бар. Милан собору Европадагы готикалык мрамордон жасалган ири имараттардын бири.1886-жылы курулган. Ошондой эле белгилүү Brera Көркөм өнөр сарайы, Ла Скала театры жана музейи бар.