Sloweniýa Esasy maglumatlar
Timeerli wagt | Wagtyňyz |
---|---|
|
|
Timeerli wagt zolagy | Wagt guşaklygynyň tapawudy |
UTC/GMT +1 sagat |
giňişlik / uzynlyk |
---|
46°8'57"N / 14°59'34"E |
izo kodlamak |
SI / SVN |
walýuta |
Euroewro (EUR) |
Dil |
Slovenian (official) 91.1% Serbo-Croatian 4.5% other or unspecified 4.4% Italian (official only in municipalities where Italian national communities reside) Hungarian (official only in municipalities where Hungarian national communities reside) (200 |
elektrik |
C Europeanewropa 2 pin ýazyň F görnüşli Şuko wilkasy |
Döwlet baýdagy |
---|
maýa |
Lýublyana |
banklaryň sanawy |
Sloweniýa banklaryň sanawy |
ilaty |
2,007,000 |
meýdany |
20,273 KM2 |
GDP (USD) |
46,820,000,000 |
telefon |
825,000 |
Jübi telefony |
2,246,000 |
Internet eýeleriniň sany |
415,581 |
Internet ulanyjylarynyň sany |
1,298,000 |
Sloweniýa giriş
Sloweniýa günorta-merkezi Europeewropada, Balkan ýarym adasynyň demirgazyk-günbatar ujunda, Alp daglary bilen Adriatik deňziniň arasynda, günbatarda Italiýa, demirgazykda Awstriýa we Wengriýa, gündogarda Horwatiýa we günorta-günbatarda Adriatik deňzi bilen serhetleşýär. 20273 inedördül kilometr meýdany tutýan kenar ýakasynyň uzynlygy 46,6 kilometre deňdir. Triglaw 2864 metr belentlikdäki sebitdäki iň beýik dagdyr. Iň meşhur köl Bled köli. Howa dag howasyna, kontinental klimata we Ortaýer deňziniň howasyna bölünýär. Sloweniýa Respublikasynyň doly ady Sloweniýa günorta-merkezi Europeewropada, Balkan ýarym adasynyň demirgazyk-günbatar ujunda, Alp daglary bilen Adriatik deňziniň arasynda, öňki ugugoslawiýanyň demirgazyk-günbatarynda we Horwatiýa bilen gündogarda we günortada ýerleşýär. Günorta-günbatarda Adriatik deňzi, günbatarda Italiýa, demirgazykda Awstriýa we Wengriýa bilen serhetleşýär. Meýdany 20,273 inedördül kilometr. Meýdanyň 52% -i gür gür tokaý bilen örtülendir. Kenar ýakasynyň uzynlygy 46. 6 kilometr. Triglaw sebitdäki iň beýik dagdyr, beýikligi 2864 metrdir. Iň meşhur köl Bled köli. Howa dag howasyna, kontinental klimata we Ortaýer deňziniň howasyna bölünýär. Tomusda ortaça temperatura 21 and, gyşda ortaça temperatura 0 is. VI asyryň ahyrynda slawýanlar häzirki Sloweniýanyň sebitine göçüpdirler. Biziň eramyzyň VII asyrynda Sloweniýa Samo feodal korollygyna degişlidi. 8-nji asyrda Fransiýa Patyşalygy tarapyndan dolandyrylypdyr. Beöň 869-njy ýyldan 874-nji ýyla çenli Panno düzlüginde garaşsyz Sloweniýa döwleti döredildi. Şondan bäri Sloweniýa eýelerini birnäçe gezek çalyşdy we Habsburglar, Türkiýe we Awstro-Wengriýa imperiýasy tarapyndan dolandyryldy. 1918-nji ýylyň ahyrynda Sloweniýa 1929-njy ýylda ugugoslawiýa Patyşalygy adyny alan beýleki günorta slawýan halklary bilen bilelikde Serb-Horwatiýa-Sloweniýa Patyşalygyny döretdi. 1941-nji ýylda nemes we italýan faşistleri ugugoslawiýa çozdy. 1945-nji ýylda ugugoslawiýadaky ähli etnik toparlaryň halky anti-faşistik söweşde ýeňiş gazandy we şol ýylyň 29-njy noýabrynda ugugoslawiýa Federal Halk Respublikasy (ugugoslawiýa Sosialistik Federal Respublikasy diýlip atlandyryldy) 1963-nji ýylda Sloweniýa respublikalaryň biri diýlip yglan edildi. 1991-nji ýylyň 25-nji iýunynda Slowakiýanyň Parlamenti ugugoslawiýanyň Sosialistik Federal Respublikasyny garaşsyz özygtyýarly döwlet hökmünde terk etjekdigi barada karar kabul etdi. Birleşen Milletler Guramasyna 1992-nji ýylyň 22-nji maýynda goşuldy. Döwlet baýdagy: uzynlygy 2: 1 ini bolan gorizontal gönüburçluk. Üç sany parallel we deň gorizontal gönüburçlukdan ybarat, ak, gök we ýokardan aşaklygyna gyzyl. Döwlet nyşany baýdagyň ýokarky çep burçuna boýaldy. Sloweniýa 1991-nji ýylda öňki ugugoslawiýadan aýrylandygyny yglan etdi we garaşsyz we özygtyýarly ýurda öwrüldi. 1992-nji ýylda ýokarda ady agzalan milli baýdak resmi taýdan kabul edildi. Sloweniýanyň 1,988 million ilaty bar (1999-njy ýylyň dekabry). Esasan Sloweniýa (87,9%), Wengriýa (0,43%), Italýan (0,16%), galanlary (11,6%). Resmi dil Sloweniýa. Esasy din katolikdir. Sloweniýa berk senagat we tehnologiki binýady bolan ortaça ösen ýurt. Mineral baýlyklary esasan simap, kömür, gurşun we sink ýaly pes. Tokaý we suw baýlyklaryna baý tokaýlaryň örtügi 49,7%. 2000-nji ýylda senagat önümçiliginiň gymmaty jemi içerki önümiň 37,5% -ini, işleýän ilatyň sany 337,000 bolup, ähli işleýän ilatyň 37,8% -ini emele getirdi. Senagat pudagynda gara metallurgiýa, kagyz öndürmek, derman öndürmek, mebel öndürmek, aýakgap öndürmek we azyk önümçiligi agdyklyk edýär. Sloweniýa syýahatçylygyň ösmegine möhüm ähmiýet berýär. Esasy syýahatçylyk ýerleri Adriatik deňiz kenary we demirgazyk Alp daglarydyr. Esasy syýahatçylyk ýerleri Triglaw dagynyň tebigy sahnasy, Bled köli we Postojna gowagydyr. Lýublyana : Lýublyana (Lýublyana) Sloweniýa Respublikasynyň paýtagty we syýasy we medeni merkezidir. Demirgazyk-günbatarda ýerleşýän Sawa derýasynyň ýokarky akymynda, daglar bilen gurşalan basseýnde gaty dumanly. 902 inedördül kilometr meýdany tutýar we takmynan 272,000 ilaty bar (1995). Rimliler şäheri miladydan öňki birinji asyrda gurup, oňa "Emorna" diýip at beripdirler. XII asyrda häzirki adyna üýtgedilipdir. Serhede ýakyn geografiki ýerleşişi sebäpli taryhda esasan Awstriýa we Italiýa täsir edipdir. 1809-1813-nji ýyllar aralygynda Fransiýada ýerli dolandyryş merkezi bolupdy. 1821-nji ýylda Awstriýa, Russiýa, Prussiýa, Fransiýa, Angliýa we beýleki ýurtlar "Mukaddes bileleşigiň" agza döwletleriniň ýygnagyny geçirdi. XIX asyr Sloweniýada milli hereketiň merkezi boldy. 1919-njy ýyldan bäri ugugoslawiýa degişlidir. 1895-nji ýylda ýer titremesi bolupdy we zyýan gaty agyrdy. Diňe biziň eramyzyň üçünji we dördünji asyrlarynda gadymy Rim şäheriniň harabalyklary, XVIII asyrda Keramatly Nikolaýyň Bazilika, 1702-nji ýylda gurlan aýdym-saz zaly we 17-nji asyr ýaly käbir möhüm binalar saklanyp galypdyr. Barok arhitekturasy we ş.m. Lýublyana medeni işler bilen gowy ösendir. Sloweniýanyň meşhur sungat we ylymlar akademiýasy bar, galereýalary, kitaphanalary we milli muzeýleri ýurtda giňden tanalýar. 1595-nji ýylda esaslandyrylan Lýublyana uniwersiteti 20-nji asyryň ynkylapçysy we döwlet işgäri Edward Kaderiň adyny göterdi. Şäherdäki kollej okuwçylary şäher ilatynyň 1/10 bölegini tutýar, şonuň üçin oňa "Uniwersitet şäheri" diýilýär. Şeýle hem şäherde seminariýa (1919) we üç sany şekillendiriş sungaty mekdebi, Sloweniýanyň Ylymlar we şekillendiriş sungaty akademiýasy we Metallurgiýa instituty bar. |