Чад Республикасынын толук аталышы, Чаддын жалпы аянты 1,284 миллион чарчы / чакырымды түзөт. Африканын түндүк-борбордук бөлүгүндө, Сахара чөлүнүн түштүк четинде жайгашкан, ал деңизге чыкпаган өлкө. Түндүгүнөн Ливия, түштүгүнөн Борбордук Африка жана Камерун, батышынан Нигер жана Нигерия, чыгышынан Судан менен чектешет. Рельеф салыштырмалуу жалпак, бийиктиги орто эсеп менен 300-500 метрге жетет.Түндүк, чыгыш жана түштүк чек ара аймактары гана платолор жана тоолор. Түндүк бөлүгү Сахара чөлүнө же жарым чөлгө таандык, бул өлкөнүн жалпы аянтынын үчтөн бир бөлүгүн ээлейт; чыгыш бөлүгү плато аянты; борбордук жана батыш бөлүктөрү кенен квази-түздүктөр; Түндүк-Батыш Тибес баштапкы орточо бийиктигин 2000 метрге чейин көтөрөт. Кукси тоосу деңиз деңгээлинен 3415 метр бийиктикте жайгашкан, бул өлкөнүн жана Борбордук Африканын эң бийик чокусу. Негизги дарыялары: Шали дарыясы, Логонг дарыясы жана башкалар. Чад көлү Борбордук Африкадагы эң ири ички тузсуз көл болуп саналат.Суунун деңгээли мезгилдерге жараша өзгөрүлүп тургандыктан, анын аянты 1ден 25000 чарчы чакырымга чейин. Түндүгүндө тропикалык чөл климаты, түштүгүндө тропикалык талаа климаты бар.

Чаддын жалпы калкынын саны 10,1 миллион адамды түзөт (2006-жылы Лондондун экономикалык кварталы боюнча). Өлкө боюнча 256дан ашуун чоң жана кичине уруулар бар. Түндүктө, борбордук жана чыгышта жашагандар негизинен араб тектүү Бербер, Тубу, Вадай, Багирми ж.б., өлкөнүн калкынын болжол менен 45% ын түзөт; түштүктө жана түштүк-батышта жашоочулар негизинен Сара. , Маса, Котоко, Монгданг ж.б., өлкө калкынын 55% ке жакынын түзөт. Түштүктө жашаган тургундар Судан тилиндеги Сара тилин, түндүктө болсо арабча араб тилин колдонушат. Француз жана араб тилдери расмий тил болуп саналат. Тургундардын 44% исламга, 33% христиан динине, 23% алгачкы динге ишенишет.

Чаддагы жергиликтүү административдик бирдиктер төрт деңгээлге бөлүнөт: район, провинция, шаар жана айыл. Өлкө 28 провинцияга, 107 штатка, 470 районго жана салттуу 44 аймакка бөлүнөт. Борбору Нджамена көзкарандысыз административдик бирдикке кирет.

Чад узак тарыхка ээ жана алгачкы "Сан маданияты" Африка маданиятынын кенчинин маанилүү бөлүгү болгон. Биздин заманга чейинки 500-жылы Чад көлүнүн түштүк аймагы эл жашаган. 9-10-кылымдарда бир нече мусулман падышалыгы негизделген жана Ганем-Борну падышалыгы негизги мусулман султаны болгон. 16-кылымдан кийин Багирми жана Вадай падышалыктары менен талашып-тартышып, ошондон бери үч мамлекеттин кармашуусу болуп өттү. 1883-1893-жылдар аралыгында Судандык Бах-Зубайр тарабынан бардык падышалыктар басып алынган. 19-кылымдын аягында француз колонизаторлору басып киришип, 1902-жылы бүт аймакты ээлеп алышкан. 1910-жылы Франциянын Экватордук Африка провинциясы катары классификацияланып, 1958-жылы "Француз Жамаатынын" курамында автономиялуу республика деп жарыяланган. 1960-жылы 11-августта эгемендүүлүккө жетишип, Чад Республикасын негиздеген.

Мамлекеттик желек: узундугу менен туурасы 3: 2 болгон тик бурчтуу. Туунун бети үч параллель жана бирдей тик тик бурчтуктардан турат. Солдон оңго, алар көк, сары жана кызыл. Көк түс асманды, үмүттү жана жашоону, ошондой эле өлкөнүн түштүгүн, сары өлкөнүн күндүн жана түндүктү билдирет; кызыл прогрессти, биримдикти жана мекенге берилгендиктин маанисин билдирет.

Чад - дыйканчылык жана мал чарбачылыгы боюнча өлкө жана дүйнөдөгү эң өнүкпөгөн өлкөлөрдүн бири. 2005-жылдын негизги экономикалык көрсөткүчтөрү төмөнкүчө: ИДП ар бир адамга 5,47 миллиард АКШ долларын, ИДП ар бир адамга 601 АКШ долларын түзүп, экономикалык өсүш арымы 5,9% ды түзөт. Чад - өнүгүп келе жаткан мунай өлкөсү. Нефтини чалгындоо иштери 1970-жылдары башталып, жакында тездик менен өнүккөн. Биринчи чалгындоо скважинасы 1974-жылы бургуланып, ошол эле жылы биринчи мунай зат ачылып, 2003-жылы мунай өндүрүлө баштаган.

Чаддагы негизги туристтик жайлар Нджамена, Монду, Фада - 5000ге жакын тургуну бар кооз чакан оазис шаары, кооз шаар пейзаждары жана 5000 жылдан ашуун тарыхы бар таң калыштуу аскалар. , Сүрөттөргө толгон үңкүрлөрдү бардык жерден көрүүгө болот. Мындан тышкары, Чад көлү Фая дагы бар, анын эң кооз жери - бул табигый жаныбарлар жашаган жер.Көлдөгү калкып жүргөн аралдарда суу жана кургактык жаныбарлары жашайт.Көлдө ошончо балык бар. 130 түрлөрү.

Негизги шаарлар

Нджамена: Нджамена - Чаддын борбору жана ири шаары, мурда Форт-Лами деп аталган, 1973-жылы 5-сентябрда. Күн азыркы аталышына өзгөрдү. Калкы 721 миң (болжолдуу 2005-жылы). Эң жогорку температура 44 ℃ (апрель), эң төмөн 14 ℃ (декабрь). Батыш чек арасында Логонг менен Шалинин кошулган жеринин түндүк-чыгыш тарабында жайгашкан. Аянты 15 чарчы километр. Калкынын саны 510 миңге жакын адамды түзөт. Тропиктик чөптүү климат, январдын орточо температурасы 23,9 ℃, июлдун орточо температурасы 27,8 ℃. Жаан-чачындын жылдык орточо көлөмү 744 мм. Тарыхый жактан алганда, бул Сахара чөлүнүн түштүк четиндеги кербендер үчүн маанилүү соода бекети болгон. Франция 1900-жылы бул жерде аскер базасын түзүп, ага Форт Лами деп ат койгон. 1920-жылдан бери колониялык борборго айланган. Чад 1960-жылы эгемендик алгандан кийин борбор шаар болгон. 1973-жылы өзгөртүлгөн.

Нджамена - бул өлкөнүн ири өнөр жай борбору жана транспорттук түйүнү. Өлкөдө жаңы курулган өнөр жай ишканаларынын көпчүлүгү, анын ичинде ири көлөмдөгү май казып алуу, ун, текстиль жана эт иштетүү ишканалары, ошондой эле кант жасоо, бут кийим тигүү, велосипед жыйноо сыяктуу чакан жана орто ишканалар топтолгон. Өлкөдөгү эң чоң Нжамена электр станциясы бар. Магистралдык жолдор өлкөнүн ири шаарларын жана Нигерия сыяктуу коңшу мамлекеттерди байланыштырат. Өлкөнүн эң ири дарыя транспорту жана жалгыз эл аралык аэропорт. Шаардын борбору - кеңселердин үзгүлтүксүз жасалгалары, көбүнчө европалык типтеги имараттар, батыштыктар үчүн турак жайлар жана кымбат мейманканалар менен виллалар жайгашкан мамлекеттик мекемелердин борбору. Чыгыш район Чад университети жана ар кандай техникалык окуу жайлары, ошондой эле музейлер, стадиондор жана ооруканалар жайгашкан маданий-агартуу району. Түндүк району эң чоң аянтка ээ жана жергиликтүү конуш жана соода аймагы болуп саналат. Түндүк-батыш - ири союучу жана муздаткыч сактоочу заводдору, мунай базалары ж.

Кызыктуу факт - Чаддагы ар кайсы этностун жашоочуларынын айылдары түндүктөн түштүккө бир аз айырмаланат. Түндүк урууларынын көпчүлүгү көчмөн же жарым көчмөн, ал эми айылдар чакан. Түштүк түздүктө айылдар түндүктөгүгө караганда бир топ чоңураак, бирок имараттар абдан жөнөкөй. Чаддагы бардык улуттардын жашоочуларынын костюмдары окшош, адатта, эркектер кең шым жана кенен кийимдерди кийип, жеңдери өтө семиз. Аялдардын жалпы кийимдери оромолдор жана оромолдор.Алар көбүнчө зергер буюмдарынын ар кандай түрлөрүн тагынышат.Сөйкөлөр, колдор жана буттар эң көп кездешет. Айрым этностордун аялдары оң таноосуна кичинекей тешик тагып, мурунга кооздуктарды тагынышат. Чадиялыктардын негизги тамак-аш азыктарына ак ундан жасалган азыктар, жүгөрү, сорго, буурчак жана башкалар кирет. Негизги тамак-ашка уйдун жана койдун эти, балык жана ар кандай жашылчалар кирет.