Yrak Respublikasynyň doly ady Yrak, günorta-günbatar Aziýada we Arap ýarym adasynyň demirgazyk-gündogarynda ýerleşýär. Meýdany 441,839 inedördül kilometre (924 inedördül kilometre suw we 3522 inedördül kilometre çenli Yrak we Saud Arabystanyň bitarap sebitlerini öz içine alýar). Demirgazykda Türkiýe, gündogarda Eýran, günbatarda Siriýa we Iordaniýa, günortada Saud Arabystany we Kuweýt, günorta-gündogarda Pars aýlagy bilen serhetleşýär. Kenar ýakasynyň uzynlygy 60 km. Sebit deňziniň ini 12 deňiz milidir. Günorta-günbatar gündogar düzlüge eňňit bolan Arap platosynyň bir bölegidir; demirgazyk-gündogar kürt daglyk sebit, günbatar bolsa çöl zolagydyr. Plato bilen dagyň arasynda ýurduň köp bölegini tutýan Mesopotamiýa düzlügi bolup, köpüsi deňiz derejesinden 100 metr beýiklikde ýerleşýär. Upewfrat derýasy we Tigr derýasy demirgazyk-günbatardan günorta-gündogara çenli tutuş territoriýadan geçýär we iki derýa Pars aýlagyna akýan Khulna şäherindäki Sýataý Arap derýasyna birleşýär. Demirgazyk-gündogardaky daglyk sebitde Ortaýer deňzi howasy, galanlary tropiki çöl howalary. Tomusda iň ýokary temperatura 50 above, gyşda bolsa 0 around töweregi. Fallagyşyň mukdary birneme azdyr. Annualyllyk ortaça ýagyş günortadan demirgazyga 100-500 mm, demirgazyk daglarynda 700 mm.

Yrak etraplar, şäherçeler we obalar bilen 18 welaýata bölünýär. 18 welaýat: Anbar, Arbil, Babil, Muthanna, Bagdat, Nejaf, Basrah, Ninewä neineva, dhi qar, kadisiýa, diyala, salahuddin, dohuk, sulaymaniýa, kalba Pull (karbala), Tameem (tameem), Misan (misan), Wasit (wasit).

Yragyň uzak taryhy bar. Mesopotamiýa dünýädäki gadymy siwilizasiýalaryň dörän ýerlerinden biridir. Şäher döwletleri miladydan öňki 4700-nji ýylda ýüze çykypdyr. Miladydan öňki 2000-nji ýylda "Dört gadymy siwilizasiýanyň" biri hökmünde tanalýan Wawilon Patyşalygy, Assiriýa imperiýasy we Wawilondan soňky Patyşalyk yzygiderli döredilipdir. Pars imperiýasy miladydan öňki 550-nji ýylda weýran edilipdir. 7-nji asyrda Arap imperiýasy tarapyndan basylyp alyndy. XVI asyrda Osman imperiýasy tarapyndan dolandyrylýar. 1920-nji ýylda Iňlisleriň "mandat sebiti" boldy. 1921-nji ýylyň awgustynda garaşsyzlygy yglan etdi, Yrak Patyşalygyny döretdi we Iňlisleriň goragy astynda Faýsal dinastiýasyny döretdi. 1932-nji ýylda doly garaşsyzlyk gazandy. Yrak Respublikasy 1958-nji ýylda döredildi.

Yragyň takmynan 23.58 million ilaty bar (2001-nji ýylyň ortalarynda Halkara Walýuta Gaznasy tarapyndan çak edilýär), şolardan araplar ýurduň umumy ilatynyň 73% -ini, kürtler 21% töweregi, galanlary türkler we ermeniler; , Assiriýalylar, ýewreýler we eýranlylar we ş.m. Resmi dil arap, demirgazyk kürt sebitiniň resmi dili kürt, gündogar sebitdäki käbir taýpalar pars dilinde gürleýär. Umumy Iňlis. Yrak yslam döwletidir. Yslam döwlet dinidir. Inurtda ýaşaýanlaryň 95% -i yslama ynanýar. Şaýy musulmanlary 54,5%, sünni musulmanlar 40,5% -i tutýar. Demirgazykdaky kürtler hem yslama ynanýarlar. Olaryň köpüsi pes. Hristiançylyga ýa-da iudaizm dinine ynanýanlar az.

Yrak özboluşly geografiki şertler bilen baý we nebit we tebigy gaz baýlyklaryna eýe. 112,5 milliard barrele barabar nebit goruny subut etdi. Saud Arabystanyndan soň dünýäde ikinji orunda durýar. OPEK-de we dünýäde döredildi. Barlanylan nebit gorlarynyň umumy mukdary degişlilikde 15.5% we 14% boldy. Yragyň tebigy gaz gorlary hem örän baý, dünýäde subut edilen ätiýaçlyklaryň 2,4% -ini emele getirýär.

Yragyň ekin meýdanlary umumy meýdanyň 27,6% -ini tutýar we oba hojalygy esasan Tigr bilen upewfrat derýasynyň arasyndaky Mesopotamiýa düzlüginde jemlenen ýerüsti suwlara esaslanýar. Oba hojalygynyň ilaty ýurduň umumy ilatynyň üçden birini tutýar. Esasy ekinler bugdaý, arpa, hurma we ş.m. Dänäniň özi ýeterlik bolup bilmez. Tutuş ýurt boýunça 33 milliondan gowrak hurma agajy bar, ortaça ýyllyk önümçiligi takmynan 6,3 million tonna hurma. Yrakdaky esasy syýahatçylyk ýerleri Ur şäheriniň harabalyklaryny (miladydan öňki 2060-njy ýyl), Assiriýa imperiýasynyň galyndylaryny (miladydan öňki 910-njy ýyl) we Hartl şäheriniň galyndylaryny (köplenç “Gün şäheri” diýlip atlandyrylýar) öz içine alýar. Meşhur gadymy şäher harabalyklary, "Asman bagy" gadymy dünýäniň ýedi täsinliginiň hataryna goşuldy. Mundan başga-da, Tigr derýasynyň boýundaky Selewkiýa we Ninewä Yragyň meşhur gadymy şäherleri.

Uzak taryh ajaýyp Yrak medeniýetini döretdi. Häzirki wagtda Yrakda köp taryhy ýadygärlik bar. Tigr derýasynyň boýundaky Selewkiýa, Ninewiýa we Assiriýa Yragyň meşhur gadymy şäherleri. Bagdadyň 90 km günorta-günbatarynda, upewfrat derýasynyň sag kenarynda ýerleşýän Wawilon, gadymy Hytaý, Hindistan we Müsür ýaly meşhur adamzat siwilizasiýasynyň dörän ýeri. Meşhur "Asman bagy" dünýäniň ýedi täsinliginiň hataryna girýär. 1000 ýyldan gowrak taryhy bolan Yragyň paýtagty Bagdat ajaýyp medeniýetiniň mikrokosmosydyr. Biziň eramyzyň VIII-XIII asyrlarynda Bagdat Günbatar Aziýanyň we Arap dünýäsiniň syýasy we ykdysady merkezine we alymlaryň ýygnanýan ýerine öwrüldi. Uniwersitetler Bagdat, Basra, Mosul we beýleki uniwersitetleri öz içine alýar.

Bagdat : Yragyň paýtagty Bagdat Yragyň merkezinde ýerleşýär we Tigr derýasynyň boýunda ýerleşýär. Meýdany 860 inedördül kilometre barabar we 5,6 million ilaty (2002). Syýasy, ykdysady, dini we medeni merkez. Bagdat sözi gadymy pars dilinden gelip çykyp, "Hudaý tarapyndan berlen ýer" manysyny berýär. Bagdadyň uzyn taryhy bar. Biziň eramyzyň 762-nji ýylda Bagdat Abbas halyfynyň ikinji nesli Mansur tarapyndan paýtagt hökmünde saýlanyp, "Parahatçylyk şäheri" adyny aldy. Şäheriň merkezinde şa we görnükli şahsyýetleriň pawilionlary we pawilionlary bilen gurşalan Mansuryň "Altyn köşgi" ýerleşýär. Şäher tegelek şäher diwarynyň içinde gurlanlygy sebäpli oňa "Tuançeng" hem diýilýär.

8-nji asyrdan XIII asyra çenli, Bagdadyň üznüksiz giňelmegi we ösmegi bilen şäher meýdany Tigr derýasynyň gündogar we günbatar kenarlaryny kem-kemden emele getirdi. Gündogar we günbatar kenarlary yzygiderli gurlan bäş köpri bilen birleşdirildi. Bu döwürde diňe bir arap milli stili bolan binalar ýerden ýokary galman, eýsem dünýäniň dürli künjeklerinden altyn-kümüş gap-gaçlar, medeni ýadygärlikler we gadymy zatlar hem bardy we muzeýleriň şäheri hökmünde garşylandy. Dünýä belli arapça “Müň bir gije” bu döwürden ýaýrap başlady diýilýär. Dünýäniň dürli künjeklerinden meşhur lukmanlar, matematikler, geograflar, astrologlar we alhimikler bu ýere ýygnanyp, alymlaryň we alymlaryň ýygnanýan ýerini döretdiler we adamzat siwilizasiýasynyň taryhynda ajaýyp sahypa galdyrdylar.

Bagdadyň ösen ykdysadyýeti bar we ýurduň senagatynyň 40% -ine eýeçilik edýär. Nebiti gaýtadan işleýän, dokma önümleri, aşgarlaýyş, kagyz öndürmek we azyk önümlerine esaslanýan şäher pudaklary bar; demir ýollar, awtoulag ýollary we awiasiýa Bagdadyň gury ýer we howa arkaly üç ölçegli gatnawyny emele getirýär. Bu ýerde diňe bir häzirki zaman söwda merkezleri däl, eýsem gadymy arap dükanlary hem bar.

Bagdadyň çuňňur medeni mirasy bar we hakykatdanam gadymy medeni paýtagtdyr. Dokuzynjy asyrda obserwatoriýa we kitaphana bilen gurlan ajaýyp köşk bar; 1227-nji ýylda gurlan dünýäniň iň gadymy uniwersitetlerinden biri bolan Mustanciliýa uniwersiteti we göwrümi boýunça Kair uniwersitetinden soň ikinji ýerde durýan we 15 kollejli Bagdat uniwersiteti bar. . Şeýle hem Yrakda, Bagdatda harby, tebigat we ýarag ýaly onlarça muzeý bar, olary Eastakyn Gündogaryň esasy şäherlerinde iň köp atlandyryp bolar.