Ciraaq, oo ah magaca buuxa ee Jamhuuriyadda Ciraaq, waxay ku taal koonfur-galbeed Aasiya iyo waqooyi-bari Jasiiradda Carabta. Waxay ku fadhidaa dhul dhan 441,839 kiiloomitir oo laba jibbaaran (oo ay ku jiraan 924 kiiloomitir oo laba jibbaaran oo biyo ah iyo 3,522 kiiloomitir oo laba jibbaaran oo Ciraaq iyo Sacuudiga u dhexeeya). Waxay xuduud la leedahay Turkiga dhanka woqooyi, bariga Iran, Syria iyo Jordan dhanka galbeed, Sacuudiga iyo Kuweyt dhanka koonfureed, iyo koonfurta-bari gacanka Beershiya. Xeebta dhererkeedu waa 60 kiiloomitir. Ballaca dhul-badeedka waa 12 mayl-badeed. Koonfur-galbeed waa qayb ka mid ah Arabian Arabian, oo u janjeerta dhinaca barriga bari; waqooyi-bari waa buuraha Kurdiyiinta, galbeedka waa aagga lamadegaanka, inta u dhexeysa dhulka sare iyo buuraleyda waa Mesopotamian Plain, oo ka tirsan waddanka intiisa badan, badankooduna waxay ka hooseeyaan 100 mitir heerka badda. Webiga Euphrates iyo Tigris Webiga waxay maraan dhammaan dhulka laga soo bilaabo waqooyi-galbeed ilaa koonfur-bari.Labada webi waxay ku milmaan webiga Xiatai Carabiya ee Khulna, kaas oo ku socda Gacanka Beershiya. Aagga buuraleyda ah ee waqooyi-bari waxay leedahay cimilada badda Mediterranean, inta soo hartayna waa cimilo kulayl ah oo kuleyl ah. Heerkulka ugu sarreeya ee xagaaga ayaa ka sarreeya 50 ℃, xilliga qaboobahana waa qiyaastii 0 0. Qadarka roobku waa yaryahay celcelis ahaan celceliska roobabku waa 100-500 mm koonfur ilaa waqooyi, iyo 700 mm buuraha waqooyiga.

Ciraaq waxaa loo qaybiyaa 18 gobol oo leh degmooyin, magaalooyin, iyo tuulooyin. 18ka gobol waa: Anbar, Arbil, Baabiil, Muthanna, Baqdaad, Najaf, Basrah, Nineveh neineva, dhi qar, qadisiyah, diyala, salahuddin, dohuk, sulaymaniyah, kalba Jiid (karbala), Tameem (tameem), Misan (misan), Wasit (wasit).

Ciraaq waxay leedahay taariikh fog Mesobotaamiya waa mid kamid ah meelaha ay ku dhasheen ilbaxnimooyinkii hore ee aduunka, magaalooyinku waxay soo ifbaxeen 4700 BC. 2000 BC, Boqortooyadii Baabuloon, Boqortooyadii Ashuur, iyo Boqortooyadii Dambe ee Baabil, oo loo yaqaanay mid ka mid ah "Afarta Ilbaxnimo Hore", ayaa si is daba joog ah loo aasaasay. Boqortooyadii Beershiya ayaa la baabi’iyay 550-kii dhalashadii Ciise ka hor. Waxaa la raaciyey Boqortooyadii Carbeed qarnigii 7aad. Waxaa xukumayay Boqortooyadii Cusmaaniyiinta qarnigii 16aad. Sannadkii 1920, waxay noqotay Ingiriiska "aaggii loo igmaday". Bishii Agoosto 1921, waxaa lagu dhawaaqay madax-bannaanida, Boqortooyada Ciraaq ayaa la aasaasay, iyo Boqortooyadii Faysal waxaa la aasaasay iyada oo ay ilaalinayso Ingiriiska. Xorriyad buuxda ayuu helay 1932. Jamhuuriyadda Ciraaq waxaa la aasaasay 1958.

Ciraaq waxaa ku nool qiyaastii 23.58 milyan (oo ay ku qiyaastay Sanduuqa Caalamiga ah ee Lacagta Adduunka bartamihii 2001), kuwaas oo Carabtu ka tirsan yihiin qiyaastii 73% guud ahaan tirada dadka ku nool waddanka, Kurdiyiinta waxay gaarayaan ilaa 21%, inta soo hartayna waa Turki iyo Armeniyaan , Ashuur, Yuhuud iyo Iiraaniyiin IWM. Luuqada rasmiga ah waa Carabi, luuqada rasmiga ah ee waqooyiga gobolka Kurdiyiinta waa Kurdi, qabiilada qaar ee gobolka bari waxay ku hadlaan afka Beershiya. Ingiriisiga Guud. Ciraaq waa wadan islaam ah, islaamkuna waa diinta dawlada 95% dadka wadanka ku nool ayaa aaminsan diinta islaamka, dadka shiicada ah ee muslimiinta ah waxaay haystaan ​​54.5% halka muslimiinta sunniga ah ay haystaan ​​40.5%, kurdiyiinta waqooyiga ayaa iyaguna aaminsan diinta islaamka, badankooduna waa kuwa liita. Waxa jira dad kooban oo aaminsan diinta kiristaanka ama diinta Yuhuudda.

Ciraaq waxay ku ducaysan tahay xaalado juqraafiyeed oo gaar ah waxayna qani ku tahay saliida iyo gaaska dabiiciga.Waxay xaqiijisay keyd shidaal oo gaaraya 112.5 bilyan oo foosto.Waa wadanka labaad ee aduunka ugu keydka badan shidaalka marka laga reebo Saudi Arabia.Waxaa lagu aasaasay OPEC iyo aduunka. Wadarta guud ee keydka saliida ee la cadeeyay waxay gaarayaan 15.5% iyo 14% siday u kala horeeyaan. Iran sidoo kale waxay hodan ku tahay keydka gaaska dabiiciga, taasoo ka dhigan 2.4% wadarta guud ee keydka la xaqiijiyay ee adduunka.

Dhul beereedka Ciraaq ayaa ah 27.6% guud ahaan dhulka Dhul beereedku wuxuu si aad ah ugu tiirsan yahay biyaha dusha sare, gaar ahaan dhulka la yiraahdo Mesobotamiya ee udhaxeeya Tigris iyo Furaat. Tirada beeraleyda ayaa ah saddex meelood meel tirada guud ee dadka dalka. Dalagyada ugu waaweyni waa qamadi, shaciir, timir, iwm. Hadhuudhku iskama filnaan karo. Waxaa jira in kabadan 33 milyan oo geed timireed wadanka oo dhan, celcelis ahaan wax soo saar sanadle ah oo qiyaastii ah 6.3 milyan tan oo timir ah. Meelaha ugu waaweyn ee dalxiis ee Ciraaq waxaa ka mid ah burburka magaalada Uur (2060 BC), haraagii Boqortooyadii Ashuur (910 BC) iyo burburka Hartle City (oo badanaa loo yaqaan "Sun City"). Baabuloon, 90 kiiloomitir koonfur-galbeed Baqdaad, waa adduunka. Magaalada burbursan ee caanka ah, "Sky Garden" waxay ku taxan tahay mid ka mid ah toddobada yaabab ee dunidii hore. Intaas waxaa sii dheer, Seleucia iyo Nineveh oo ay weheliyaan webiga Tigris waa magaalooyin caan ah oo caan ah oo ku yaal Ciraaq.

Taariikh dheer ayaa abuurtay dhaqan wanaagsan oo reer ciraaq ah. Maanta, Ciraaq waxaa ku yaal goobo badan oo taariikhi ah, Seleucia, Nineveh iyo Ashuur oo ku teedsan webiga Tigris dhammaantood waa magaalooyin caan ah oo Ciraaq caan ku ahaa. Baabil, waxay ku taal daanta midig ee webiga Furaat, 90 kiiloomitir koonfur-galbeed magaalada Baqdaad, waa halka ay ku dhalatay ilbaxnimada aadanaha oo caan ku ahayd Shiinaha, Hindiya, iyo Masar, Caanka caanka ah ee "Sky Garden" wuxuu ku taxan yahay mid ka mid ah Toddobada layaabka adduunka. Baqdaad, waa caasimada Ciraaq oo leh taariikh in kabadan 1000 sano, waa microcosm-ka dhaqankeeda quruxda badan.Hortii qarniyadii 8aad ilaa 13aad ee miilaadiga, Baqdaad waxay noqotay xarunta siyaasadeed iyo dhaqaale ee Galbeedka Aasiya iyo dunida carabta waana goob ay isugu yimaadaan aqoonyahanada. Jaamacadaha waxaa ka mid ah Baqdaad, Basra, Mosul iyo jaamacado kale.

Baqdaad : Baqdaad, caasimada Ciraaq, waxay ku taalaa badhtamaha Ciraaq waxayna maraysaa wabiga Tigris.Waxay ku fadhidaa dhul dhan 860 kiiloomitir oo laba jibbaar ah dadkeeduna waa 5.6 milyan (2002). Xarunta siyaasadda, dhaqaalaha, diinta iyo dhaqanka. Ereyga Baghdad wuxuu ka yimid faarisigii hore, oo macnaheedu yahay "meel Eebbe ku maneystay". Baqdaad waxay leedahay taariikh dheer. Sanadkii 762 miilaadiga, Baqdaad waxaa u doortay Mansuur, jiilkii labaad ee Khaliifkii Cabaasiyiinta, wuxuuna u bixiyay "Magaalada Nabadda". Bartamaha magaalada waxaa ku yaal "Daarta Dahabka ah" ee Mansuur, oo ay ku hareeraysan yihiin teendhooyin iyo taambuugyo ay leeyihiin dadka boqortooyada iyo kuwa caan ah. Sababtoo ah magaalada waxaa laga dhex dhisay derbi magaalada wareegsan, waxaa sidoo kale loo yaqaan "Tuancheng". Laga soo bilaabo qarnigii 8aad ilaa qarnigii 13aad ee AD, iyada oo balaadhinta iyo horumarka baqdaad ay si isdaba joog ah u socoto, magaalooyinkeeda ayaa si tartiib tartiib ah u sameeyay qaab ballaadhan oo ku fidsan bariga iyo galbeedka wabiga Tigris.Bariimaha bariga iyo galbeedka waxaa isku xidhayay shan buundo oo isxigxiga. Muddadan, ma ahan oo keliya dhismayaal leh qaabkii waddankii Carabtu dhulka ka kaceen, laakiin waxaa sidoo kale jiray maraakiib dahab iyo qalin ah, waxyaalo dhaqameed iyo waxyaabo qadiim ah oo adduunka oo dhan laga helay, waxaana lagu ammaanay inay tahay magaalo matxafyo ah Waxaa la sheegaa in Carabigii dunida caanka ka ahaa ee "Kun Kun Iyo Habeenkii" uu bilaabay inuu ku fido xilligan. Dhakhaatiir caan ah, aqoonyahanno xisaabeed, joqraafiyayaal, xiddigiyayaal iyo aqoonyahanno aqoonyahanno ka socda adduunka oo idil ayaa halkan isugu yimid, iyagoo samaystay meel ay ku kulmaan aqoonyahannada iyo aqoonyahannada, iyagoo uga tagaya bog sharaf leh taariikhda ilbaxnimada aadanaha.

Baqdaad waxay leedahay dhaqaale horumaray waxayna leedahay 40% warshadaha wadanka. Waxaa jira warshado magaalo oo ku saleysan sifaynta saliida, dharka, maqaar saarka, sameynta waraaqaha iyo cuntada; jidadka tareenada, jidadka waaweyn iyo duulimaadku waxay ka kooban yihiin saddexda cabir ee Baqdaad dhanka dhulka iyo hawada. Meheradda halkan ka jirtaa waa barwaaqo, oo keliya ma leh suuqyo ganacsi oo casri ah, laakiin sidoo kale dukaamo carbeed oo duug ah. Baqdaad waxay leedahay hido dhaqameed qoto dheer waana caasimad dhaqameed qadiim ah. Waxaa jira a'wisdom Palace oo la dhisay qarnigii 9aad oo leh kormeer iyo maktabad; Jaamacadda Mustancilia, oo la dhisay 1227 iyo mid ka mid ah jaamacadaha ugu da'da weyn adduunka; iyo Jaamacadda Baqdaad, oo ah tan labaad ee kaliya Jaamacadda Qaahira ee cabirka oo leh 15 kuliyadood . Waxaa sidoo kale jira daraasiin matxafyo ku yaal Ciraaq, Baqdaad, militariga, dabeecadda iyo hubka, kuwaas oo loogu yeeri karo kuwa ugu badan magaalooyinka waaweyn ee Bariga Dhexe.