Mae Iwerddon yn cwmpasu ardal o 70,282 cilomedr sgwâr. Wedi'i leoli yn rhan de-ganolog ynys Iwerddon yng ngorllewin Ewrop. Mae Cefnfor yr Iwerydd i'r gorllewin yn ei ffinio, mae'n ffinio ar Ogledd Prydain i'r gogledd-ddwyrain, ac yn wynebu Prydain ar draws Môr Iwerddon i'r dwyrain. Mae'r morlin yn 3169 cilomedr o hyd. Yn y canol mae bryniau a gwastadeddau, ac mae'r ardaloedd arfordirol yn ucheldiroedd yn bennaf. Mae Afon Shannon, yr afon hiraf, tua 370 cilomedr o hyd. Y llyn mwyaf yw Llyn Korib (168 cilomedr sgwâr). Mae ganddo hinsawdd forwrol dymherus. Gelwir Iwerddon yn "Wlad Ynys Emrallt".

Mae'r wlad wedi'i rhannu'n 26 sir, 4 dinas ar lefel sirol a 7 dinas nad ydynt yn siroedd. Mae'r sir yn cynnwys ardaloedd trefol a threfi.

Yn 3000 CC, dechreuodd mewnfudwyr tir mawr Ewrop ymgartrefu ar ynys Iwerddon. Yn 432 OC, daeth Sant Padrig yma i ledaenu Cristnogaeth a diwylliant Rhufeinig. Ymunodd â'r gymdeithas ffiwdal yn y 12fed ganrif. Goresgynnwyd gan Brydain yn 1169. Yn 1171, sefydlodd Brenin Harri II o Loegr reol cariad. Daeth Brenin Lloegr yn Frenin Iwerddon ym 1541. Ym 1800, llofnodwyd Cytundeb y Gynghrair Cariad-Brydeinig a sefydlwyd Teyrnas Unedig Prydain Fawr ac Iwerddon, a atodwyd yn llwyr gan Brydain. Yn 1916, fe ddechreuodd y "Gwrthryfel Pasg" yn erbyn Prydain yn Nulyn. Gyda chynnydd y mudiad annibyniaeth genedlaethol yn Iwerddon, llofnododd llywodraeth Prydain ac Iwerddon y Cytundeb Eingl-Wyddelig ym mis Rhagfyr 1921, gan ganiatáu i 26 sir yn ne Iwerddon sefydlu "gwladwriaeth rydd" a mwynhau ymreolaeth. Mae'r 6 sir ogleddol (Gogledd Iwerddon bellach) yn dal i berthyn i'r Deyrnas Unedig. Yn 1937, cyhoeddodd Cyfansoddiad Iwerddon y "Wladwriaeth Rydd" yn weriniaeth, ond arhosodd yn y Gymanwlad. Ar 21 Rhagfyr, 1948, pasiodd Senedd Iwerddon gyfraith yn datgan ei bod yn gwahanu oddi wrth y Gymanwlad. Ar Ebrill 18, 1949, cydnabu Prydain annibyniaeth cariad, ond gwrthododd ei ddychwelyd i 6 sir y gogledd. Ar ôl annibyniaeth Iwerddon, mae llywodraethau olynol Iwerddon wedi mabwysiadu gwireddu uno Gogledd a De Iwerddon fel polisi sefydledig.

Baner genedlaethol: Mae'n betryal llorweddol gyda chymhareb hyd i led o 2: 1. O'r chwith i'r dde, mae'n cynnwys tri petryal fertigol cyfochrog a chyfartal: gwyrdd, gwyn ac oren. Mae Gwyrdd yn cynrychioli pobl Iwerddon sy'n credu mewn Catholigiaeth a hefyd yn symbol o ynys werdd Iwerddon; mae oren yn cynrychioli Protestaniaeth a'i dilynwyr. Mae'r lliw hwn hefyd wedi'i ysbrydoli gan liwiau Palas Oren-Nassau, ac mae hefyd yn cynrychioli urddas a chyfoeth; mae gwyn yn symbol o Babyddion Mae'r cadoediad parhaol, undod a chyfeillgarwch â'r Protestaniaid hefyd yn symbol o fynd ar drywydd goleuni, rhyddid, democratiaeth a heddwch.

Cyfanswm poblogaeth Iwerddon yw 4.2398 miliwn (Ebrill 2006). Gwyddelig yw'r mwyafrif helaeth. Yr ieithoedd swyddogol yw Gwyddeleg a Saesneg. Mae 91.6% o drigolion yn credu mewn Catholigiaeth Rufeinig, ac mae eraill yn credu mewn Protestaniaeth.

Mewn hanes, roedd Iwerddon yn wlad a oedd yn cael ei dominyddu gan amaethyddiaeth a hwsmonaeth anifeiliaid, ac fe'i gelwid yn "Faenor Ewropeaidd". Dechreuodd Iwerddon weithredu polisi agored ar ddiwedd y 1950au a chyflawnodd ddatblygiad economaidd cyflym yn y 1960au. Ers yr 1980au, mae Ai wedi sbarduno datblygiad yr economi genedlaethol gyda diwydiannau uwch-dechnoleg fel meddalwedd a bio-beirianneg, ac mae wedi denu llawer iawn o fuddsoddiad tramor gydag amgylchedd buddsoddi da, gan gwblhau'r trawsnewid o economi ffermio a hwsmonaeth anifeiliaid i economi wybodaeth. Er 1995, mae economi genedlaethol Iwerddon wedi parhau i dyfu ar gyflymder uchel, gan ddod y wlad sy'n tyfu gyflymaf yn y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd, a elwir y "Teigr Ewropeaidd". Yn 2006, UD Iwerddon oedd UD $ 202.935 biliwn, gyda chyfartaledd y pen o US $ 49,984. Mae'n un o'r gwledydd cyfoethocaf yn y byd.

Dulyn: Gelwir Iwerddon yn emrallt Cefnfor yr Iwerydd, ac mae'r brifddinas, Dulyn, yn addurn tywyll o emralltau. Ystyr Dulyn yw "Afon Blackwater" yn yr iaith Aeleg wreiddiol, oherwydd bod mawn Mynydd Wicklow o dan Afon Liffey sy'n llifo trwy'r ddinas yn gwneud yr afon yn ddu. Mae Dulyn yn gyfagos i Fae Dulyn ar arfordir dwyreiniol ynys Iwerddon, gydag ardal o fwy na 250 cilomedr sgwâr a phoblogaeth o 1.12 miliwn (2002).

Enw gwreiddiol Dulyn yw Bel Yasacles, sy'n golygu "tref fferi wedi'i ffensio" ac sy'n golygu "pwll du" yn Wyddeleg. Yn 140 OC, cofnodwyd "Dulyn" yng ngweithiau daearyddol yr ysgolhaig Groegaidd Ptolemy. Ym mis Ebrill 1949, ar ôl i Iwerddon ddod yn gwbl annibynnol, dynodwyd Dulyn yn swyddogol fel y brifddinas a daeth yn sedd asiantaethau'r llywodraeth, y senedd a'r Goruchaf Lys.

Mae Dulyn yn ddinas hynafol a delfrydol sy'n llawn barddoniaeth. Mae deg pont ar draws Afon Liffey yn cysylltu'r gogledd a'r de. Wedi'i leoli ar lan ddeheuol yr afon, Castell Dulyn yw'r adeilad hynafol hynafol enwocaf yn y ddinas. Fe'i hadeiladwyd ar ddechrau'r 13eg ganrif ac yn hanesyddol ef oedd sedd Tŷ Llywodraethwr Prydain yn Iwerddon. Mae'r castell yn cynnwys swyddfeydd hel achau, tyrau archif, Eglwys y Drindod Sanctaidd a neuaddau. Mae'r swyddfa hel achau, a adeiladwyd ym 1760, wedi'i lleoli ar du blaen y castell, gan gynnwys y clochdy crwn a'r amgueddfa herodraeth achau. Mae Eglwys y Drindod Sanctaidd yn adeilad Gothig a godwyd ym 1807, sy'n adnabyddus am ei cherfiadau coeth. Adeiladwyd Palas Leinster ym 1745 a bellach mae'n Dŷ'r Senedd. Mae Swyddfa Bost Iwerddon yn adeilad gwenithfaen hanesyddol lle cyhoeddwyd genedigaeth Gweriniaeth Iwerddon a chodwyd baner werdd, gwyn ac oren Iwerddon am y tro cyntaf ar y to.

Dulyn yw'r ganolfan ddiwylliannol ac addysgol genedlaethol. Mae Coleg enwog y Drindod (h.y. Prifysgol Dulyn), Prifysgol Esgob Iwerddon, y Llyfrgell Genedlaethol, yr Amgueddfa a Chymdeithas Frenhinol Dulyn i gyd wedi'u lleoli yma. Sefydlwyd Coleg y Drindod ym 1591 ac mae ganddo hanes o fwy na 400 mlynedd. Mae llyfrgell y coleg yn un o'r llyfrgelloedd mwyaf yn Iwerddon, gyda mwy nag 1 filiwn o lyfrau, sy'n cynnwys llawysgrifau hynafol a chanoloesol a llyfrau a gyhoeddwyd yn gynnar. Yn eu plith, yr efengyl o'r 8fed ganrif sydd wedi'i darlunio'n hyfryd "The Book of Kells" yw'r un fwyaf gwerthfawr.

Dulyn yw porthladd mwyaf Iwerddon, ac mae ei fasnach mewnforio ac allforio yn cyfrif am hanner cyfanswm masnach dramor y wlad. Mae 5,000 o gychod yn gadael bob blwyddyn. Dulyn hefyd yw'r ddinas weithgynhyrchu fwyaf yn Iwerddon, gyda diwydiannau fel bragu, dillad, tecstilau, cemegolion, gweithgynhyrchu peiriannau mawr, automobiles, a meteleg. Yn ogystal, mae Dulyn hefyd yn ganolfan ariannol bwysig yn y wlad.