Kipr Respublikasynyň doly ady Kipr, meýdany 9251 inedördül kilometre barabardyr. Ortaýer deňziniň demirgazyk-gündogar böleginde ýerleşip, Aziýanyň, Afrikanyň we Europeewropanyň deňiz transport merkezidir we Ortaýer deňzinde üçünji uly adadyr. Türkiýeden demirgazyga 40 km, Siriýadan gündogara 96.55 km we günortada Müsüriň Nil deltasyndan 402,3 km uzaklykda. Kenar ýakasynyň uzynlygy 782 kilometre barabardyr. Demirgazyk uzyn we dar Kyreniýa daglary, ortasy Mesoriýa düzlügi, günorta-günbatar bolsa Trudos daglary. Iň beýik pik, Olimp dagy, deňiz derejesinden 1950,7 metr beýiklikde. Iň uzyn derýa Padias derýasydyr. Gurak we yssy tomus, yssy we çygly gyşlar bilen subtropiki Ortaýer deňziniň howasyna degişlidir.

sixurt alty administratiw sebite bölünýär; Nikosiýa, Limassol, Famagusta, Larnaka, Pafos, Kyreniýa. Kyreniýanyň we Famagustanyň köp bölegi we Nikosiýanyň bir bölegi türkler tarapyndan dolandyrylýar.

Miladydan öňki 1500-nji ýylda grekler ada göçüpdirler. Miladydan öňki 709-njy ýyldan 525-nji ýyla çenli assiriýalylar, müsürliler we parslar yzygiderli basyp alyndy. Gadymy rimliler beöň 58-nji ýyldan bäri 400 ýyllap dolandyrypdyrlar. Milady 395-nji ýylda Wizantiýanyň çägine girizilipdir. 1571-1877-nji ýyllar aralygynda Osman imperiýasy tarapyndan dolandyrylýar. 1878-nji ýyldan 1960-njy ýyla çenli Iňlisler tarapyndan dolandyryldy we 1925-nji ýylda Iňlisleriň "göni koloniýasyna" öwrüldi. 1959-njy ýylyň 19-njy fewralynda Serbiýa garaşsyzlygy we iki etnik toparyň arasynda häkimiýet paýlanyşyndan soň ýurduň esasy gurluşyny döreden Angliýa, Gresiýa we Türkiýe bilen "Sýurih-London şertnamasyna" gol çekdi we Angliýa, Gresiýa we Türkiýe bilen "kepillik şertnamasyna" gol çekdi. Üç ýurt Serbiýanyň garaşsyzlygyny, territorial bitewiligini we howpsuzlygyny kepillendirýär; Gresiýa we Türkiýe bilen "Demirgazyk atlantik bileleşigi şertnamasy" Gresiýanyň we Türkiýäniň Serbiýada goşun ýerleşdirmäge hukugynyň bardygyny öňe sürdi. Garaşsyzlyk 1960-njy ýylyň 16-njy awgustynda yglan edildi we Kipr respublikasy döredildi. Arkalaşygyň düzümine 1961-nji ýylda girdi. Garaşsyzlykdan soň grek we türk taýpalarynyň arasynda köp sanly gan döküşik boldy. 1974-nji ýyldan soň türkler demirgazyk tarapa göçdüler we 1975-nji we 1983-nji ýyllarda "Kipr Türk döwleti" we "Demirgazyk Kipr Türk Respublikasy" döredilendigini habar berdiler we bu iki etnik toparyň arasynda bölünişik döretdi.

Döwlet baýdagy: gönüburçly, uzynlygyň inine bolan gatnaşygy 5: 3 töweregi. Territoryurduň çäginiň sary görnüşi ak baýdak meýdançasyna boýaldy we aşagynda iki sany ýaşyl zeýtun şahasy bar. Ak arassalygy we umydy aňladýar, sary baý mineral baýlyklary aňladýar, sebäbi "Kipr" grek dilinde "mis" diýmegi aňladýar we mis öndürmek bilen tanalýar; zeýtun şahasy parahatçylygy, Gresiýanyň we Türkiýäniň iki esasy döwletiniň parahatçylygyny aňladýar Höwes we hyzmatdaşlygyň ruhy.

Kipriň 837,300 ilaty bar (2004-nji ýylda resmi çaklama). Olaryň arasynda grekler 77,8%, türkler 10,5%, az sanly ermeni, latyn we maronitleri düzdi. Esasy diller grek we türk, umumy iňlis dilidir. Grekler prawoslaw kilisesine, türkler yslama ynanýarlar.

Kipr mineral ýataklarynda mis agdyklyk edýär, beýlekilerine demir sulfid, duz, asbest, gips, mermer, agaç we toprakly organiki däl pigmentler girýär. Soňky ýyllarda mineral baýlyklar tükenipdi we dag-magdan mukdary ýylsaýyn azalýar. Tokaý meýdany 1735 inedördül kilometr. Suw serişdeleri pes we umumy suw saklaýyş kuwwaty 190 million kub metr bolan 6 sany uly bent guruldy. Gaýtadan işleýän we önümçilik pudagy halk hojalygynda möhüm orny eýeleýär. Esasy senagat pudaklaryna azyk önümçiligi, dokma önümleri, deri önümleri, himiýa önümleri we käbir ýeňil senagatlar girýär. Esasan agyr senagat ýok. Syýahatçylyk pudagy çalt ösýär we esasy syýahatçylyk şäherleri Pafos, Limassol, Larnaka we ş.m.

Nikosiýa: Kipriň paýtagty Nikosiýa (Nikosiýa) Kipr adasyndaky Mesoriýa düzlüginiň ortasynda, Padias derýasy bilen serhetleşýän we adanyň demirgazyk kenaryndan geçýän Kyreniýa daglarynyň demirgazygynda ýerleşýär. Günorta-günbatarda deňiz derejesinden takmynan 150 metr belentlikde ýerleşýän Trudos dagyna ýüz tutýar. Meýdany 50.5 inedördül kilometre (şäher töweregindäki ýerleri hem goşmak bilen) we 363,000 ilaty bar (şolardan 273,000 grek etraplarynda, 90,000 toprak meýdanlarynda).

Miladydan öňki 200-den gowrak Nikosiýa häzirki Nikosiýanyň günorta-günbatarynda ýerleşýän we gadymy Kiprde möhüm şäher döwleti bolan "Lidra" diýlip atlandyrylypdyr. Nikosiýa kem-kemden Lidranyň esasynda emele geldi we guruldy. Wizantiýalylary (beöň 330-1191-nji ýyllar), Lýuksignanyň şalary (beöň 1192-1489-njy ýyllar), Wenesiýalylar (milady 1489-1571), türkler (1571-1878-nji ýyllar) we Iňlisler (1878) başdan geçiripdirler. -1960).

X asyryň ahyryndan bäri, Nikosiýa 1000 ýyl töweregi wagt bäri ada döwletiniň paýtagty bolup gelýär. Şäheriň binagärliginde gündogar stili we günbatar stili bar, bu taryhy üýtgeşmeleri we Gündogaryň we Günbataryň täsirini aýdyň görkezýär. Şäher Wenesiýanyň diwarlaryndaky köne şäherde jemlenip, daş-töwerege ýaýrap, kem-kemden täze şähere öwrülýär. Köne şäherdäki Lidra köçesi Nikosiýanyň iň gülläp ösýän ýeridir. Wenesiýalylar 1489-njy ýylda adany basyp alandan soň, şäheriň merkezinde tegelek diwar we 11 ýürek şekilli bunker guruldy, olar henizem üýtgemän gelýär. Şäher diwarynyň merkezinde ýerleşýän Selimiýe metjidi ilkibaşda 1209-njy ýylda başlanan we 1235-nji ýylda tamamlanan Got keramatly Sofiýa soborydy. 1570-nji ýylda türkler çozandan soň, iki minara goşuldy we indiki ýyl resmi taýdan metjide öwrüldi. 1954-nji ýylda Kipri ​​basyp alan Selimiýe soltanyny hatyralamak üçin resmi taýdan Selimiýe metjidi diýlip atlandyryldy. Haçly ýörişler wagtynda gurlan arhiýepiskopyň köşgi we Keramatly Jon buthanasy şäherdäki adaty grek prawoslaw ybadathanalarydyr, indi ada medeniýetiniň gözleg bölümi üçin ofis binalary hökmünde ulanyldy. Mundan başga-da, Wizantiýa döwründen (330-1191) käbir binalar hem bar. Içerki şäheriň kiçi seýilgählerinde, adaty senetçilik we deri dükanlary sebäpli köp haryt pyýada ýörelgelerde jemlenýär. Tüweleýler we öwrümler labirint ýalydyr. Olardan ýöremek orta asyr şäherine gaýdyp gelen ýalydyr. Meşhur Kipr muzeýi neolit ​​döwründen Rim döwrüne çenli dürli medeni ýadygärlikleri ýygnaýar we görkezýär.

Köne şäherden daş-töwerege çenli uzalyp gidýän täze şäher meýdançasy başga bir sahna: bu ýerdäki giň köçeler, arassa we tolgundyryjy şäher görnüşi, çatryk ýollar we tükeniksiz ulag; telekommunikasiýa biznesi, täze dizaýn, kaşaň bezeg Pekindäki myhmanhanalar we ofis binalary köp sanly içerki we daşary ýurtly syýahatçylary we maýadarlary özüne çekýär.