Azerbaijan, oo ah magaca buuxa ee Jamhuuriyadda Azerbaijan, wuxuu ku yaal qaybta bari ee Transcaucasus ee isgoyska Aasiya iyo Yurub, wuxuuna ku fadhiyaa dhul ballaadhan oo gaadhaya 86,600 kiiloomitir oo laba jibbaaran. Waxay xaduud la leedahay badda Caspian ee bariga, Iran iyo Turkiga dhanka koonfureed, waqooyiga Russia iyo Georgia iyo Armenia dhanka galbeed. Jamhuuriyadda iskeed u maamusha ee Nakhichevan iyo ismaamulka Nagorno-Karabakh, oo ku yaalo bartamaha Arras Basin iyo inta udhaxeysa Armenia iyo Iran, waa deegaanno ka tirsan Armenia. In kabadan 50% guud ahaan dhulka Azerbaijan waa buuro, waxaana kuyaalla buuraha Great Caucasus ee woqooyiga, Buuraha Caucasus ee koonfurta, iyo Kulinka Basin oo udhaxeeya. Koonfur-galbeed waa Basaska Dhexe ee Araksin, waqooyiga waxaa ku hareeraysan Buuraha Dalalapuyaz iyo Buuraha Zangezulski. Waxaa jira buuraha Tares ee ku yaal koonfur-bari. Webiyada ugu waaweyn waa Kura iyo Aras. Cimilada ayaa kala duwan.

Qarnigii 3-10aad ee miilaadiga, waxaa xukumi jiray Iiraan iyo khilaafadii Carabta. Waxaa jiray dalal feudal sida Shirfan qarnigii 9-16. Umada Azerbaijan waxaa asal ahaan la aasaasay qarnigii 11-13. Qarnigii 11-14aad, waxaa ku soo duulay Turkish-Seljuks, Mongol Tatar, iyo Timurids. Laga soo bilaabo qarnigii 16-aad ilaa 18-aad, waxaa xukumayay Boqortooyadii Safavid ee Iiraan. 1813 iyo 1928, waqooyiga Azerbaijan waxaa lagu daray Ruushka (Gobolka Baku, Gobolka Elizabeth Bol). Wuxuu ku dhawaaqay aasaaskii Jamhuuriyadda Azerbaijan Soviet Socialist Republic bishii Abriil 28, 1920, wuxuu ku biiray Transcaucasian Soviet Socialist Republic bishii Maarso 12, 1922, wuxuu ku biiray Midowgii Soofiyeeti isagoo xubin ka ahaa Federaalka bishii Diseembar 30 ee isla sannadkaas, wuxuuna xubin ka noqday Midowgii Soofiyeeti bishii Diseembar 5, 1936 Jamhuuriyad xubin ka ah si toos ah hoosta Midowgii Soofiyeeti. 6-dii Febraayo, 1991-kii, dalka waxaa loo bixiyay Jamhuuriyadda Azerbaijan. Bishii Agoosto 30 ee isla sannadkaas, Soofiyeeti Sare ee Azerbaijan wuxuu qaatay Baaqa Madax-bannaanida, isagoo si rasmi ah ugu dhawaaqay madax-bannaanida iyo aasaaska Jamhuuriyadda Azerbaijan.

Calanka qaranka: Waa leydi jiif ah oo le'eg cabirka dhererka iyo ballaca 2: 1. Waxay ka kooban tahay saddexagal leydi oo is barbar socda oo ay ku xiran yihiin buluug khafiifa, casaan iyo cagaar kor ilaa hoose. Dhexda waxaa ku taal dayax madoobaad iyo xiddig siddeed gees leh oo dhexda kaga taal qaybta cas. Dayaxa iyo xiddiguhuna waa cad yihiin. Azerbaijan waxay noqotay jamhuuriyad midowgii Soofiyeeti ee hore sanadkii 1936. Kadib, calanka qaranka ee la qaatay wuxuu lahaa calan guduudan oo leh xidig shan gees leh, manjo iyo dubbe, qaybta hoose ee calankuna waxay leedahay xuduud ballaadhan oo buluug ah. Bishii Ogast 1990, waxaa lagu dhawaaqay xorriyadda, Febraayo 5, 1991, ayaa dib loo soo celiyey calankii waddanku qaatay ka hor 1936, taas oo ah, calanka saddexda midab ee kor ku xusan.

Tirada dadka reer Azerbaijan waa 8.436 milyan (Janaayo 1, 2006). Waxaa jira wadar ahaan 43 qowmiyadood, oo 90.6% ka mid ah ay yihiin Azerbaijani, 2.2% waa Rezgen, 1.8% waa Ruush, 1.5% waa Armenian, iyo 1.0% waa Talysh. Afka rasmiga ah waa Azerbaijani, oo ka tirsan qoyska luqadda Turkiciga. Dadka degan badankood waxay yaqaanaan luqada Ruushka. Inta badan aaminsan diinta Islaamka.

Azerbaijan waxaa ku badan warshadaha culus, halka warshadaha fudeydkuna ay horumarsanyihiin. Kheyraadka dabiiciga ayaa ugu badan saliida iyo gaaska dabiiciga. Warshadaha soo saara batroolka ayaa ah waaxda ugu weyn ee warshadaha dalka. Ka labaad oo kaliya Ruushka iyo kaalinta labaad ee jamhuuriyadihii Midowgii Soofiyeeti ee hore. Warshadaha kale waxaa ka mid ah kiimikada kiimikada, soo saarista mashiinka, biraha aan birta ahayn, warshadaha fudud iyo warshadaha soo saara cuntada. Warshadaha soo saara mashiinka waxay badanaa soo saaraan qalabka soo saarista saliida iyo gaaska. Beeraha waxaa ku badan dalagyada lacagta lagu iibsado, suufkuna wuxuu si gaar ah muhiim u yahay; tubaakada, khudaarta, miraha, shaaha, iyo canabkuna sidoo kale waxay ku xisaabtamayaan saami cayiman. Xannaanada xoolaha waxaa ku badan hilibka iyo dhogorta iyo hilibka iyo caanaha labadaba. Gaadiidku wuxuu inta badan kuxiranyahay tareenka. Dekedda ugu weyn waa Baku.

Baku: Baku waa caasimada Azerbaijan waana xarunta dhaqaale iyo dhaqan qaran. Dekedda ugu weyn ee ku taal Badda Caspian. Waxay ku taal koonfurta Jasiiradda Apsheronmi, waa xarunta warshadaha saliidda waxaana loo yaqaan "magaalada saliidda". Sidoo kale waa magaalada ugu weyn ee Midowgii Soofiyeeti ee Transcaucasus. Baku waxay ka kooban tahay 10 gobol oo maamul ah iyo 46 magaalo, oo baaxaddiisu dhan tahay 2,200 kiiloomitir oo laba jibbaaran. Tirada dadku waa 1.8288 milyan. Celceliska heerkulka bisha Janaayo waa 4 ℃, celceliska heerkulka bisha 7aadna waa 27.3 ℃. Qarnigii 18aad, Baku waxay ahayd caasimadda Baku Khanate. Soosaarka saliida warshadaha wuxuu bilaabmay 1870. Dhamaadkii qarnigii 19aad, wuxuu noqday xarunta warshadaha Transcaucasian iyo saldhiga saliida, oo leh 22 saldhig oo waaweyn oo saliida lagu sifeeyo, iyo inta badan warshadaha kale waxay la xiriiraan saliida. Bishii Agoosto 1991, waxay noqotay caasimadda Azerbaijan xorriyadda ka dib.

Baku waa magaalo qadiim ah oo taariikh dheer leh, waxaa jira meelo badan oo xiise u leh magaalada, sida Taawarka Masaajidka Senak-Karl oo la dhisay qarnigii 11aad, kii Kiz-Karas ee qarnigii 12aad, iyo qarnigii 13aad ee Baku Ilov Stone Fort, Shirvan Palace laga bilaabo qarnigii 15aad iyo King Khan Palace laga bilaabo qarnigii 17aad si fiican ayaa loo xafiday. Sanadkii 2000, UNESCO waxay liis garaysay Magaalada Baku ee oonka ah iyo qasriga King Shirvan iyo gabadha la yiraahdo Maiden Tower oo ah dhaxal dhaqameed waxayna ku dartay "Liiska Dhaxalka Aduunka".