Bosnia iyo Herzegovina, oo ah magaca buuxa ee Bosnia iyo Herzegovina, waxay ku yaalliin qaybta dhexe ee Yugoslavia-kii hore, oo u dhexeysa Croatia iyo Serbia. Bedka waa 51129 kiiloomitir oo laba jibbaaran. Tirada dadka ee ah 4.01 milyan (2004), oo Federation of Bosnia and Herzegovina ay gaarayaan 62.5%, Jamhuuriyadda Serbia-na ay ka tahay 37.5%. Qowmiyadaha ugu waawayn waa: Bosniaks (taasi waa, qowmiyada muslimiinta waqtiyadii hore ee koonfurta), waxay gaarayaan ilaa 43.5% guud ahaan dadka; qowmiyadaha Serbia, waxay gaarayaan ilaa 31.2% wadarta guud ee dadka; 4%. Saddexda qowmiyadood waxay aaminsan yihiin Islaamka, Kaniisadda Orthodox iyo Katooliga siday u kala horreeyaan. Luuqadaha rasmiga ah waa Bosnia, Serbian iyo Croatian. Bosnia iyo Herzegovina waxay hodan ku yihiin kheyraadka macdanta, gaar ahaan macdanta birta, lignite, bauxite, lead-zinc ore, asbestos, salt salt, barite, iwm. Awood-biyoodka iyo kheyraadka kayntu waa badan yihiin, aagga daboolista kayntu waxay u dhigantaa 46.6% dhammaan dhulka Bosnia iyo Herzegovina.

BiH wuxuu ka kooban yahay laba hay'adood, Xiriirka Bosnia iyo Herzegovina iyo Jamhuuriyadda Serbia. Xiriirka Bosnia iyo Herzegovina wuxuu ka kooban yahay 10 gobol: Unna-Sana, Posavina, Tuzla-Podrinje, Zenica-Doboj, Bosna-Podrinje, Central Bosnia Gobollada, Herzegovina-Neretva, West Herzegovina, Sarajevo, West Bosnia. Republika Srpska waxay leedahay 7 degmo: Banja Luka, Doboj, Belina, Vlasenica, Sokolac, Srbine iyo Trebinje . Sannadkii 1999, Aagga Gaarka ah ee Brčko ayaa la aasaasay, oo si toos ah hoos timaadda gobolka.

Calanka qaranka: Midabka asalka ahi waa buluug, qaabku waa saddexagal weyn oo dahab ah, waxaana jira saf xiddigo cadaan ah oo dhinac maraya xagalka saddexagalka. Saddexda dhinac ee saddexagalka weyn waxay astaan ​​u yihiin saddexda qowmiyadood ee ugu waaweyn ee ka kooban Jamhuuriyadda Bosnia iyo Herzegovina, kuwaas oo kala ah qowmiyadaha Muslimiinta, Seerbiya iyo Kroatiya. Dahabku waa dhalaalka qorraxda, oo astaan ​​u ah rajo. Asalka buluuga ah iyo xiddigaha cad waxay astaan ​​u yihiin Yurub waxayna muujinayaan in Bosnia iyo Herzegovina ay qayb ka tahay Yurub.

Dhamaadkii qarnigii 6aad iyo bilowgii qarnigii 7aad, Slav qaar waxay u guureen koonfurta Balkans waxayna degeen Bosnia iyo Herzegovina. Dhamaadkii qarnigii 12aad, Slavyadu waxay aasaaseen maamul madax-bannaan oo Bosnia ah. Dhamaadkii qarnigii 14aad, Bosnia waxay ahayd waddanka ugu awoodda badan koonfurta Slav. Waxay noqotay hantidii Turkiga wixii ka dambeeyay 1463 waxaana la wareegay Boqortooyadii Austro-Hangari sanadkii 1908. Ka dib dhammaadkii Dagaalkii Koowaad ee Adduunka ee 1918, dadkii koonfurta Slavic waxay aasaaseen Boqortooyada Serb-Croatian-Slovenia, oo loo bixiyay Boqortooyada Yugoslavia 1929. Bosnia iyo Herzegovina waxay ka mid ahayd oo loo qaybiyay dhowr gobol oo maamul ah. Sannadkii 1945, dadkii ku noolaa dhammaan qowmiyadihii Yugoslavia waxay ku guuleysteen dagaalkii ka dhanka ahaa fashiistaha waxayna aasaaseen Jamhuuriyadda Federaalka ee Yugoslavia (oo loo bixiyay Jamhuuriyadda Hantiwadaagga Federaalka ee Yugoslavia 1963), iyo Bosnia iyo Herzegovina waxay noqdeen jamhuuriyad Jamhuuriyadda Federaalka Yugoslavia ah. Bishii Maarj 1992, Bosnia iyo Herzegovina waxay afti ka qaadeen in dalku madax banaan yahay iyo in kale, Bosnia iyo Herzegovina waxay taageersanaayeen madaxbanaani, Serbiyiintuna way diideen codbixinta, intaa ka dib, dagaal saddex sano iyo badh ah ayaa ka dhex qarxay Bosnia iyo Herzegovina. Bishii Meey 22, 1992, Bosnia iyo Herzegovina waxay ku biireen Qaramada Midoobay. Bishii Nofeembar 21, 1995, oo ay hoostagayeen Mareykanka, Madaxweynaha Milosevic ee Jamhuuriyadda Serbia ee Yugoslavia, Madaxweynaha Tudjman ee Jamhuuriyadda Croatia iyo Madaxweynaha Izetbegovic ee Jamhuuriyadda Bosnia iyo Herzegovina ayaa saxiixay Heshiiska Nabadda ee Dayton-Bosnia-Herzegovina. Dagaalkii Bosnia iyo Herzegovina wuu dhammaaday.

Sarajevo: Sarajevo, waa caasimada Bosnia iyo Herzegovina (Sarajevo), waa xarun muhiim u ah isu socodka gaadiidka warshadaha iyo xadiidka.Waxay caan ku ahayd inuu qarxo Dagaalki Koowaad ee Adduunka (Dhacdadii Sarajevo). Waxay ku taal meel u dhow cirifka sare ee Webiga Boyana, oo ah qayb ka mid ah webiga Sava, Sarajevo waa magaalo qadiim ah oo ku wareegsan buuro iyo muuqaal qurxoon. Waxay leedahay baaxad dhan 142 kiiloomitir oo laba jibbaar ah iyo dad gaaraya 310,000 (2002).

Sarajevo waxay badashay magaceeda dhowr jeer taariikhda, magaca hada jirana wuxuu la macno yahay "Qasriga Badhasaabka Suldaanka" oo turki ah.Tani waxay ku tusaysaa in dhaqanka turkigu uu saamayn balaaran ku leeyahay magaalada. Sannadkii 395 AD, ka dib markuu ka adkaaday Maximus, Imbaraadoor Theodosius I wuxuu xadka u dhexeeya boqortooyooyinkii reer galbeedka iyo reer bariga u wareejiyay agagaarka Sarajevo geeridiisa ka hor.Wakhtigaas, Sarajevo waxay ahayd magaalo aad loo yaqaan. Dabayaaqadii qarnigii 15aad, Boqortooyadii Cusmaaniyiinta ee Turkiga waxay ka adkaatay Serbia, waxay qabsatay Bosnia iyo Herzegovina, waxayna ku qasabtay dadka deegaanka inay diinta Islaamka qaataan, taasoo ka dhigtay qaar ka mid ah dadka deegaanka inay Muslimiin yihiin Isla waqtigaas, Boqortooyadii Austro-Hungaria waxay hubeysay Serbia waxayna u adeegsatay inay ku ilaaliso xuduudaha naftooda, wixii intaa ka dambeeyayna wuxuu bilaabay dagaal socday qarniyo. Taariikh ahaan, waddo marta wadada dhexe ee Yugoslavia-ka (si sax ah iyada oo loo marayo Bosnia iyo Herzegovina), Katooligga iyo Orthodox, Masiixiyiinta iyo Islaamka, Jarmalka iyo Slav, Ruushka iyo Reer Galbeedka dhammaantood si ba'an ayay halkan ugu dagaallameen. Booska istiraatiijiga ah ee Sarajevo ayaa markaa noqday mid aad muhiim u ah. Sannado dagaallo ah ayaa ka dhigay magaaladan yar ee caanka ah magaalo caan ah, waxayna noqotay diiradda kooxaha kala duwan, aakhirkiina waxay noqotay caasimada Bosnia iyo Herzegovina.

Sarajevo waa magaalo qadiim ah oo leh muuqaal qurux badan, muuqaal magaalo u gaar ah iyo qaabab dhismeedyo kala duwan. Tan iyo markii ay is bedeshay gacmo dhowr jeer taariikhda, taliyayaasha kaladuwan waxay keeneen dhamaan noocyada dhaqamada iyo diimaha kala geddisan ee magaalada, taasoo kadhigaysa isgoyska dhaqanka dhaqaale ee Bariga iyo Reer Galbeedka, waxayna si tartiib tartiib ah ugu hormartay magaalo iskuxirta bariga iyo galbeedka. . Magaaladu waxay leedahay labadaba qarnigii 19-aad qaab-dhismeedyo Austrian u eg, teendhooyin u eg Oriental iyo aqoon-isweydaarsi gacan-qabsi ah oo u eg qaabka Turkiga.

Magaalada badiyaa waa dhismayaal heer sare ah oo laga soo bilaabo xilligii Boqortooyadii Austro-Hungaria. Kaniisadaha Katooliga, kaniisadaha Orthodox iyo munaaradaha masaajida islaamka oo leh jiingado ayaa si iskudhafan loogu qaybiyaa magaalada. Dadka muslimiinta ah ee ku nool Sarajevo waxay tiradoodu ka badan tahay saddex meelood meel, taasoo ka dhigaysa meel ay ku nool yihiin muslimiintu.Sidaa darteed, Sarajevo waxaa loo yaqaan "Qaahira Yurub" iyo "Caasimadda Muslimiinta ee Yurub". Magaalada waxaa ku yaal in ka badan 100 masaajid, kuwa ugu da'da weynna waa Masjidka Archi-Hislu-Bek oo la dhisay qarnigii 16aad. Matxafka magaalada ku yaal waxaa sidoo kale ku yaal qoraal gacmeedka caanka ah ee "Hagada", oo ah waxyaalaha dhifka ah sida halyeeyada iyo sheekooyinka kala duwan ee lagu soo qaatay fasiraadda Yuhuudda ee "Baybalka". Jawiga adag ee Islaamiga ah ee la sameeyay ka dib dagaalkii Bosnia iyo Herzegovina wuxuu kaa dhigayaa mararka qaarkood inaad dareento inaad ku sugan tahay dunida Carabta ee Bariga Dhexe. Qaabkan gaarka ahi wuxuu si cad uga duwan yahay magaalooyinka kale ee Yurubta soojireenka ah, sidaa darteed Sarajevo hadda waxaa loo yaqaan Yeruusaalemtii Yurub.