አፍጋኒስታን 652,300 ካሬ ኪ.ሜ. በምዕራብ እስያ መገናኛ ፣ በደቡብ እስያ እና በመካከለኛው እስያ መገንጠያ ላይ የሚገኝ ሲሆን በሰሜን እና በደቡብ መካከል ቁልፍ አገናኝ ሆኖ አስፈላጊ ጂኦግራፊያዊ ስፍራ ነው ፡፡ በሰሜን በኩል በቱርክሜኒስታን ፣ በኡዝቤኪስታን እና በታጂኪስታን ትዋሰናለች ፣ በሰሜን ምስራቅ ከቻይና ፣ ከምስራቅ እና ደቡብ ምስራቅ ፓኪስታን ድንበር እና ምዕራብ ኢራን ጋር ድንበር የሆነ ጠባብ ሽርጥ። ክልሉ ተራራማ ነው ፣ አምባዎች እና ተራሮች የአገሪቱን አካባቢ 4/5 ይይዛሉ ፣ ሰሜን እና ደቡብ ምዕራብ በአብዛኛው ሜዳዎች ሲሆኑ በደቡብ ምዕራብም በረሃዎች አሉ ፡፡ አማካይ ከፍታ 1,000 ሜትር ነው ፡፡ በአገሪቱ ውስጥ ትልቁ የሂንዱ ኩሽ ተራራማ ሰሜን ከሰሜን ምስራቅ እስከ ደቡብ ምዕራብ ድረስ በሰላማዊ መንገድ ይሠራል ፡፡ ዋናዎቹ ወንዞች አሙ ዳርያ ፣ ሄልማንድ ፣ ካቡል እና ሀሪሩድ ናቸው ፡፡ አህጉራዊ የአየር ንብረት አገሪቱን ደረቅ እና ዝናባማ ያደርጋታል ፣ በትላልቅ ዓመታዊ እና በየቀኑ የሙቀት ልዩነቶች ፣ ግልጽ ወቅቶች ፣ በክረምቱ ወቅት ከባድ ቅዝቃዜ እና በጣም ሞቃት በሆነ የበጋ ወቅት ፡፡

አፍጋኒስታን በ 33 አውራጃዎች የተከፋፈለ ሲሆን አውራጃዎች ፣ ወረዳዎች ፣ የከተማ መንደሮች እና በክፍለ-ግዛቶቹ ስር ያሉ መንደሮች አሉት ፡፡

ከ 15 ኛው መቶ ክፍለዘመን በፊት አፍጋኒስታን በአውሮፓ ፣ በመካከለኛው ምስራቅ እና በሕንድ እና በሩቅ ምስራቅ መካከል የንግድ እና የባህል ልውውጦች ማዕከል ነበረች ፡፡ በ 15 ኛው መቶ ክፍለዘመን መጨረሻ ከአውሮፓ ወደ ህንድ የሚደረገው የባህር መንገድ ከተከፈተ በኋላ አፍጋኒስታን ተዘጋ ፡፡ እ.ኤ.አ. በ 1747 የአፍጋኒስታን ህዝብ የውጭ ወራሪዎችን አባረረ እና ራሱን የቻለ እና አንድ ጊዜ ጠንካራ የአፍጋኒስታን መንግስት አቋቋመ ፣ ከኦቶማን ኢምፓየር ቀጥሎ ሁለተኛዋ ሙስሊም ሀገር ሆናለች ፡፡ በ 1878 እንግሊዝ ለሁለተኛ ጊዜ አፍጋኒስታንን በመውረር የጋንዳማክን ስምምነት ከአፍጋኒስታን ጋር በመፈረም አፍጋኒስታን የዲፕሎማሲ ኃይሏን አጣች ፡፡ እ.ኤ.አ. በ 1895 ብሪታንያ እና ሩሲያ የፓሚር አካባቢን በግል ለመከፋፈል እና የቫሃን ክልልን እንደ ብሪታንያ-ሩሲያ የመጠባበቂያ ቀጠና ለመመስረት ስምምነት አጠናቀዋል ፡፡ በ 1919 የሶስተኛውን የእንግሊዝ ወረራ ድል ካደረገ በኋላ የአፍጋኒስታን ህዝብ ነፃነቱን አገኘ ፡፡ እ.ኤ.አ. በሚያዝያ 1978 የአፍጋኒስታን ህዝቦች ዴሞክራሲያዊ ፓርቲ መንግስትን ለመጣል ወታደራዊ መፈንቅለ መንግስት አካሂዶ ስሙን ወደ አፍጋኒስታን ዲሞክራቲክ ሪፐብሊክ ቀይሯል ፡፡ የሶቪዬት ጦር አፍጋኒስታንን በ 1979 ወረረ ፡፡ እ.ኤ.አ ኖቬምበር 1987 በአፍጋኒስታን ታላቁ ሎያ ጅርጋ በአፍጋኒስታን ዲሞክራቲክ ሪፐብሊክ ስም ወደ አፍጋኒስታን ሪፐብሊክ በይፋ ለመቀየር ውሳኔ አስተላለፈ ፡፡ እ.ኤ.አ. የካቲት 15 ቀን 1989 የሶቪዬት ህብረት ወታደሮ Afghanistanን ከአፍጋኒስታን ለማስወጣት ተገደደች ፡፡ እ.ኤ.አ ኤፕሪል 28 ቀን 1992 አገሪቱ እስላማዊ አፍጋኒስታን ተብሎ ተሰየመ ፡፡ እ.ኤ.አ. በጥቅምት 1997 አገሪቱ የአፍጋኒስታን እስላማዊ ኢሚሬት ተባለች ፡፡ እ.ኤ.አ. እ.ኤ.አ. እ.ኤ.አ ኖቬምበር 2004 ካርዛይ በአፍጋኒስታን ታሪክ ፍጹም በዴሞክራሲያዊ መንገድ ለመጀመሪያ ጊዜ የተመረጠ ፕሬዝዳንት ሆነው ተመረጡ ፡፡

ብሔራዊ ሰንደቅ-እ.ኤ.አ. የካቲት 5 ቀን 2002 አፍጋኒስታን አዲስ ብሔራዊ ባንዲራ አፀደቀ ፡፡ አዲሱ ብሔራዊ ሰንደቅ ዓላማ እ.ኤ.አ. በ 1964 በአፍጋኒስታን ህገ-መንግስት መሠረት የተቀረፀ ሲሆን ጥቁር ፣ ቀይ እና አረንጓዴ ሰቆች እና የአፍጋኒስታን ብሔራዊ አርማ የያዘ ነው ፡፡

የአፍጋኒስታን ህዝብ ብዛት በግምት 28.5 ሚሊዮን ነው (እ.ኤ.አ. በሐምሌ 2004 ይገመታል) ፡፡ ከነሱ መካከል ፓሽቱንስ ከ 38-44% ፣ ታጂኪስ ደግሞ 25 በመቶውን ይይዛሉ ፣ እንዲሁም ኡዝቤክ ፣ ሀዛራ ፣ ቱርክሜን ፣ ባሉች እና ኑርስታንትን ጨምሮ ከ 20 በላይ የብሄር ብሄረሰቦች አሉ ፡፡ ኦፊሴላዊው ቋንቋዎች ፓሽቶ እና ዳሪ (ማለትም ፋርስኛ) ናቸው ፡፡ ሌሎች የአከባቢ ቋንቋዎች ኡዝቤክ ፣ ባሉቺስታን ፣ ቱርክኛ ወዘተ ይገኙበታል ፡፡ ከ 98% በላይ የሚሆኑ ነዋሪዎች እስልምናን የሚያምኑ ሲሆን ከእነዚህ ውስጥ 90% ቱ ሱኒ ሲሆኑ የተቀሩት ደግሞ ሺአ ናቸው ፡፡

አፍጋኒስታን ኋላቀር የግብርና እና የእንስሳት እርባታ ሀገር ናት በ 1971 በተባበሩት መንግስታት በዓለም ላይ በጣም ካደጉ አገራት ተርታ ተመድባለች ፡፡ የአዘርባጃን የማዕድን ሀብት በአንፃራዊነት የበለፀገ ቢሆንም ሙሉ በሙሉ አልዳበረም ፡፡ በአሁኑ ወቅት የተረጋገጡት ሀብቶች በዋነኝነት የተፈጥሮ ጋዝ ፣ የድንጋይ ከሰል ፣ ጨው ፣ ክሮሚየም ፣ ብረት ፣ መዳብ ፣ ሚካ እና ኤመራልድ ይገኙበታል ፡፡ ለአመታት ጦርነት በአፍጋኒስታን የኢንዱስትሪ መሰረቱ እንዲፈርስ ምክንያት ሆኗል ፡፡ የቀላል ኢንዱስትሪ እና የእጅ ሥራ ዋና ኢንዱስትሪዎች በዋናነት የጨርቃ ጨርቅ ፣ ማዳበሪያ ፣ ሲሚንቶ ፣ ቆዳ ፣ ምንጣፍ ፣ ኤሌክትሪክ ፣ ስኳር እና የግብርና ምርቶች ማቀነባበሪያ ናቸው ፡፡ የእጅ ሥራ ኢንዱስትሪ ከ 42% የኢንዱስትሪ ምርት ዋጋ ይይዛል ፡፡ እርሻ እና የእንስሳት እርባታ የአፍጋኒስታን ብሔራዊ ኢኮኖሚ ዋና ምሰሶዎች ናቸው ፡፡ የግብርና እና የእንስሳት እርባታ የህዝብ ብዛት ከጠቅላላው የሀገሪቱ ህዝብ 80% ነው ፡፡ የታደሰው መሬት ከጠቅላላው የአገሪቱ መሬት ከ 10% በታች ነው ፡፡ ዋነኞቹ ሰብሎች ስንዴ ፣ ጥጥ ፣ ስኳር ባቄላ ፣ የደረቁ ፍራፍሬዎችና የተለያዩ ፍራፍሬዎች ናቸው ፡፡ ዋናዎቹ የከብት እርባታ ምርቶች ስብ-ጅራት በጎች ፣ ከብቶች እና ፍየሎች ናቸው ፡፡

ዋና ዋና ከተሞች

ካቡል-ካቡል የአፍጋኒስታን ዋና ከተማ ሲሆን የካቢል አውራጃ ዋና ከተማ እና በአፍጋኒስታን ትልቁ ከተማ ነው ፡፡ ከ 3 ሺህ ዓመታት በላይ ታሪክ ያላት ዝነኛ ከተማ ስትሆን ከ 1773 በኋላ የአፍጋኒስታን ዋና ከተማ ሆናለች ፡፡ “ካቡል” ማለት በሲንዲ ውስጥ “የንግድ ማዕከል” ማለት ነው ፡፡

ካቡል የሚገኘው በምስራቅ አፍጋኒስታን ሲሆን በሂንዱ ኩሽ ተራራ ደቡባዊ እግር ላይ ሲሆን በ 1,800 ሜትር ከፍታ ባለው ሸለቆ ላይ ነው ፡፡ መሬቱ አደገኛ ነው እናም በዙሪያው ያሉት ተራሮች በኡ-ቅርጽ በተራራ የተከበቡ ናቸው ፡፡ የካቡል ወንዝ በመካከለኛው ከተማ መካከል የሚፈስ ሲሆን ካቡል ከተማን ለሁለት ይከፍላል ፣ አሮጌው ከተማ በደቡብ ባንክ እና አዲሲቷ ከተማ በሰሜን ባንክ ይገኛል ፡፡ አዲሲቷ ከተማ በአንፃራዊነት የበለፀገች ናት፡፡አብዛኞቹ የንግድ አውራጃዎች ፣ ቤተ መንግስቶች ፣ ኦፊሴላዊ መኖሪያ ቤቶች እና ከፍተኛ ደረጃ ያላቸው መኖሪያ ቤቶች እዚህ የተከማቹ ናቸው፡፡በከተማው ውስጥ ብዙ ቤተ መንግስቶች አሉ ፣ በጣም የታወቁት የጉልሃና ቤተመንግስት ፣ የድርኩሳ ቤተ መንግስት ፣ የሰላታት ቤተመንግስት ፣ የሮዝ ቤተመንግስት እና ዳር አማን ናቸው ፡፡ ቤተመንግስት ወዘተ ዳር አማን ቤተመንግስት የፓርላማ እና የመንግስት መምሪያዎች መቀመጫ ነው ፡፡

በካቡል መሃል በሚገኘው ማይዋንድ ጎዳና ላይ በአራት መድፎች የተከበበ አረንጓዴ ማይዋንድ የመታሰቢያ ሐውልት አለ ፡፡ በከተማ ዙሪያ ባሉ ኮረብታዎች ላይ የድንጋይ ተራሮች ፣ ጥንታዊ ማማዎች ፣ ጥንታዊ መቃብሮች ፣ ጥንታዊ ምሽጎች ፣ እስላማዊ አብያተ-ክርስቲያናት እና ቤተመቅደሶች በብዛት ይገኛሉ ፡፡ ዝነኞቹ ሻሂዱሻም ሽራ መቅደስ ፣ ባቤል መቃብር ፣ ንጉስ መሐመድ ዲናር ሻህ መካነ ፣ ብሔራዊ ሙዚየም ፣ አርኪኦሎጂካል ሙዚየም ፣ ወዘተ ናቸው ፡፡ በከተማዋ በስተደቡብ የሚገኘው “ዛህ” መቅደስ የእስልምና ጣራ መሰል ህንፃ ሲሆን የእስልምና የሺአ ኑፋቄ መስራች አሊ መኖሪያ ነው ፡፡ ከመቅደሱ ከ 30 እስከ 40 ሜትር ያህል ርቆ የሚገኝ አንድ ትልቅ ቋጥኝ አለ ፣ በመሃል ላይ 2 ሜትር ርዝመትና 1 ሜትር ስፋት ያለው ትልቅ ስፌት በመሃል ተከፋፍሏል ፡፡ አፈታሪኩ ዓለቱን በመክፈል በአሊ ጎራዴ የተተወ ቅዱስ ቅርሶች ነው ፡፡