Apekanikana ʻIke kumu
Manawa kūloko | Kou manawa |
---|---|
|
|
Kahi wā kūloko | ʻOkoʻa ʻāpana manawa |
UTC/GMT +4 hola |
latitu / longitude |
---|
33°55'49 / 67°40'44 |
iso hoʻopāʻālua |
AF / AFG |
kālā |
Afghani (AFN) |
ʻLelo |
Afghan Persian or Dari (official) 50% Pashto (official) 35% Turkic languages (primarily Uzbek and Turkmen) 11% 30 minor languages (primarily Balochi and Pashai) 4% much bilingualism but Dari functions as the lingua franca |
uila |
ʻAno c European 2-pin Pākuʻi Shuko ʻano F |
hae aupuni |
---|
kapikala |
Kabul |
papa inoa panakō |
Apekanikana papa inoa panakō |
heluna kanaka |
29,121,286 |
ʻāpana |
647,500 KM2 |
GDP (USD) |
20,650,000,000 |
kelepona |
13,500 |
Kelepono paʻa lima |
18,000,000 |
Ka helu o nā pūnaewele Pūnaewele |
223 |
Ka helu o nā mea hoʻohana Pūnaewele |
1,000,000 |
Apekanikana hoʻolauna
<► Uhi ʻo Afghanistan i kahi ākea o 652,300 kilomika kilomika. Aia ia ma ke kihi o ʻAkia Hema, ʻAsia Hema a me ʻAsia Waena. He wahi ʻāina nui ia no ka halihali ma waena o ʻAkau a me Hema. Ua palena ʻia ia e Turkmenistan, Uzbekistan, a me Tajikistan i ka ʻākau, kahi kahiki o ka palena o ka hikina i ka palena hikina o Kina, hikina a me nā palena hikina o Pakistan, a me nā palena komohana o ʻIrani. He mauna ka ʻāina, pā nui a noho ka mauna i 4/5 o ko ka ʻāina ʻāina, ʻo ka ʻākau a me ke komohana hema ka papu, a ʻo ka wao akua ka hema. ʻO ke aniau Continental kahi e hoʻomaloʻo ai i ka ʻāina a emi iho ka ua, me ka nui o ka ʻokoʻa o ka mahana a me kēlā me kēia lā a me nā kau maopopo. p p p Piha ʻo Afghanistan ma kahi o 652,300 kilomika kilomika. Aia ma ke kihi o ʻAkia Hema, ʻAsia Hema a me ʻAsia Waena, he wahi ʻāina nui ia ma ke ʻano he loulou ma waena o ka ʻĀkau a me ka Hema. Ua palena ʻia ia e Turkmenistan, Uzbekistan, a me Tajikistan i ka ʻākau, kahi kahiki o ka palena o ka hikina i ka palena hikina o Kina, hikina a me nā palena hikina o Pakistan, a me nā palena komohana o ʻIrani. He mauna ka ʻāina, pā nui a me nā mauna no 4/5 o ko ka ʻāina ʻāina, ʻo ka ʻākau a me ke komohana hema he kula nui, a aia nā wao akua ma ke komohana hema. ʻO ka kiʻekiʻe maʻamau he 1,000 mau mika. ʻO ka pae mauna Hindu Kush nui loa o ka ʻāina e holo diagonally mai ka ʻākau hikina a i ke komohana hema. ʻO nā muliwai nui ʻo Amu Darya, Helmand, Kabul a me Harirud. ʻO ke aniau Continental kahi e hoʻomaloʻo ai i ka ʻāina a emi iho ka ua, me ka nui o ka mahana a me ka mahana o ka mahana, nā kau maopopo, ke anu nui i ka hoʻoilo a me ke kauwela wela. p> Ua māhelehele ʻia ʻo Afghanistan i 33 mau panalāʻau, me nā kalana, nā ʻāpana, nā kaona, a me nā kauhale ma lalo o nā panalāʻau. Ma mua o ke kenekulia 15, ʻo Afghanistan ke kikowaena o ke kālepa a me ka hoʻololi moʻomeheu ma waena o ʻEulopa, ka Hikina Waena a me India a me ka Hikina Hema. Ma hope o ka wehe ʻia ʻana o ke ala kai mai ʻEulopa a i India ma ka hopena o ke kenekulia 15, ua pani ʻia ʻo Afghanistan. I ka makahiki 1747, ua kipaku ka poʻe Afghanistan i nā mea komo hewa haole a hoʻokumu i aupuni aupuni kūʻokoʻa a ikaika hoʻi i hoʻokahi manawa, a lilo i ʻāina Muslim i ka lua o ka Ottoman Empire. I ka 1878, ua hoʻouka kaua ʻo Pelekane iā Afghanistan no ka manawa ʻelua a ua kau inoa i ke kuʻikahi Gandamak me Afghanistan, a ua lilo ka Afghanistan i ka mana diplomat. Ma 1895, ua hoʻoholo ʻo Pelekane a me Rūsia i kahi ʻaelike e hoʻokaʻawale pilikino i ka ʻāpana ʻo Pamir a koho i ka moku ʻo Vakhan ma ke ʻano he buffer British-Russian. I ka makahiki 1919, ua loaʻa ka poʻe kūʻokoʻa i ke kūʻokoʻa ma hope o ka lanakila ʻana i ke kolu o ka hoʻouka kaua Pelekane. I ʻApelila 1978, ua hoʻokumu ka ʻaoʻao Democratic Democratic Party o Afghanistan i kahi hui kipi koa e hoʻokahuli i ke aupuni a hoʻololi i kona inoa i ka Democratic Republic of Afghanistan. Ua hoʻouka kaua ka pūʻali Soviet ma Afghanistan i 1979. I Nowemapa 1987, ua hoʻoholo ka Loya Jirga Nui ma Afghanistan e hoʻololi kūloko i ka inoa o ka Lepupalika Kemokalaka o Afghanistan i ka Repubalika o Afghanistan. Ma Pepeluali 15, 1989, ua koi ʻia ka Soviet Union e haʻalele i kāna pūʻali koa mai Afghanistan. Ma ʻApelila 28, 1992, ua kapa ʻia ka ʻāina i ka mokuʻāina Islamic o Afghanistan. I ʻOkakopa 1997, ua kapa ʻia ka ʻāina i ka Emirate Islam o Afghanistan. I Nowemapa 2004, ua koho ʻia ʻo Karzai i pelekikena temokalaka mua ma ka moʻolelo o Afghanistan e ka pono kūpono loa. p p> National Flag: Ma Pepeluali 5, 2002, ua ʻae ʻo Afghanistan i kahi hae aupuni hou. Ua hoʻolālā ʻia ka hae aupuni hou e like me ke kumukānāwai o 1964 Afghanistan a ua haku ʻia me nā ʻāpana ʻeleʻele, ʻulaʻula a me ʻōmaʻomaʻo a me ka hōʻailona aupuni o Afghanistan. p> / <<ʻO ka heluna kanaka o Afghanistan ma kahi o 28.5 miliona (kuhi ʻia i Iulai 2004). I waena o lākou, helu ʻo Pashtuns no 38-44%, ʻo Tajiks no 25%, a ʻoi aku ma mua o 20 mau lāhui like ʻole me Uzbek, Hazara, Turkmen, Baluch a me Nuristan. ʻO Pashto a me Dari nā ʻōlelo kūhelu (ʻo ia ka Persian), a me nā ʻōlelo kūloko ʻē aʻe me Uzbek, Baloch, Turkish, etc. Ma mua o 98% o nā kamaʻāina e manaʻoʻiʻo i ka Hoʻomana Mohameka, a ʻo 90% o lākou ka Sunni a ʻo ke koena ʻo Shia. He ʻāina mahiai hope ʻo Afghanistan a me kahi ʻāina hānai holoholona. I ka makahiki 1971, ua papa inoa ʻia e United Nations ʻo ia kekahi o nā ʻāina kūkulu liʻiliʻi loa o ka honua. Nui ka waiwai o nā kumuwaiwai ʻo Azerbaijan, akā ʻaʻole i hoʻomohala piha ʻia. I kēia manawa, ʻo nā kumuwaiwai i hōʻike nui ʻia e hoʻopili i ka kinoea kūlohelohe, lanahu, paʻakai, chromium, hao, keleawe, mika a me nā emerala. Ua lilo ka makahiki kaua i mea e hiolo ai ke kahua ʻoihana o Afghanistan. ʻO ka ʻoihana ʻāpana māmā a me nā ʻoihana hana lima, ʻo ia hoʻi me nā lole, nā mea hoʻomomona, ka sima, nā ʻili, nā kapeta, ka mana uila, ke kō a me nā huahana mahiʻai. Loaʻa nā ʻoihana hana lima ma kahi o 42% o ka waiwai puka hana. ʻO ka mahiʻai a me ka mālama holoholona nā kia nui o ka hoʻokele waiwai aupuni o Afghanistan. ʻO ka heluna kanaka o ka mahiʻai a me ka mālama holoholona no 80% o ka heluna nui o ka ʻāina. ʻO ka ʻāina mahiʻai ma lalo o 10% o ka nui o ka ʻāpana ʻāina o ka ʻāina. ʻO nā mea kanu nui ka palaoa, ka pulupulu, nā beets kō, nā hua maloʻo a me nā hua like ʻole. ʻO nā huahana holoholona nui nā hipa huelo momona, nā bipi a me nā kao. p> ► Kabul: ʻo Kabul ke kapikala o Afghanistan, ke kapikala o Kabul a me ke kūlanakauhale nui loa ma Afghanistan. He kūlanakauhale kaulana ia me ka moʻaukala ma mua o 3,000 mau makahiki a lilo i kapikala o Afghanistan ma hope o 1773. "Kabul" ʻo ia hoʻi "kikowaena kālepa" ma Sindhi. Aia ma Kabul ma ka hikina hikina o Afghanistan, ma ka wawae hema o ka mauna Kush Hindu, ma ke awāwa ma kahi kiʻekiʻe o 1,800 mika. weliweli ka ʻāina a puni nā mauna e hoʻopuni ʻia e nā kuahiwi like ko U. Kahe aku ka muliwai ʻo Kabul ma waenakonu o ke kūlanakauhale a hoʻokaʻawale iā Kabul City i ʻelua, me ke kūlanakauhale kahiko ma ke kapa hema a ʻo ke kūlanakauhale hou ma ke kapa ʻākau. Pōmaikaʻi ke kūlanakauhale hou. ʻO ka hapa nui o nā ʻāpana ʻoihana, nā hale aliʻi, nā hale noho a me nā hale noho kiʻekiʻe e kau ʻia ma aneʻi. Nui nā hale aliʻi i ke kūlanakauhale, ʻo nā hale kaulana ʻo Gulhana Palace, Palace of Dirkusa, Saladat Palace, Rose Palace a me Dar Aman. Hale Aliʻi etc. ʻO ka Hale Aliʻi ʻo Dar Aman ka noho o ka halealiʻi a me nā keʻena aupuni. p> p p / Ma ke Alanui Maywand ma waenakonu o Kabul, aia kahi Monwand ʻōmaʻomaʻo ʻōmaʻomaʻo, e hoʻopuni ʻia e nā pūkuniahi ʻehā. Ma nā kuahiwi a puni ke kūlanakauhale, nui nā kuahiwi pōhaku, nā hale kiaʻi kahiko, nā hale kupapaʻu kahiko, nā pā kaua kahiko, nā hale pule Islam a me nā luakini he nui. ʻO nā mea kaulana ʻo Shahidu Shamshirah Temple, Babel Mausoleum, King Mohammed Dinard Shah Mausoleum, National Museum, Archaeological Museum, etc. ʻO ka hale pule ʻo "Zah" ma ka hema o ke kūlanakauhale kahi hale kāla Islamic a ʻo ia kahi e noho ai ʻo Ali, ka mea nāna i hoʻokumu i ka ʻaoʻao Shia o Islam. Aia kekahi pōhaku nui ma kahi o 30 a 40 paha mika mai ke keʻena kapu. Ua humuhumu nui ʻia ma kahi o 2 mika ka lōʻihi a 1 mika ka laulā i waena. Wahi a ka moʻolelo, ʻo ia ka relic hemolele i waiho ʻia e ka pahi kaua a Ali e hoʻokaʻawale ana i ka pōhaku. |